Çark (film)

Çark, senaryosunu Bekir Yıldız ve Haşmet Zeybek'in yazdığı, yönetmenliğini ise Muzaffer Hiçdurmaz'ın üstlendiği 1987 çıkışlı Türk filmi. Tarık Akan, Müge Akyamaç, Cezmi Baskın, İhsan Yüce ve Kenan Bal gibi zengin bir oyuncu kadrosuna sahip olan eser, işçi sınıfının en örgütsüz ve en çok ezilen kesimlerinin yaşantısına ışık tutan özelliğiyle, döneminin dikkat çekici filmlerinden biri olarak değerlendirilmektedir.[1] Üretildiği dönem doğrudan sansürlenmemiş olmasına rağmen, polis baskısı nedeniyle İstanbul'da gösterime girememiştir.[2] Muzaffer Hiçdurmaz’ın tek yönetmenlik denemesi olan ve Türkiye’nin üç-beş işçi sınıfı sineması örneğinden biri olarak nitelendirilen film, İstanbul'da ilk kez "5. Uluslararası Sinema Tarih Buluşması Festivali" kapsamında gösterilmiştir.[3]

Çark
Çark filminin posteri
Yönetmen Muzaffer Hiçdurmaz
Yapımcı Sungur Esen
İbrahim Mertoğlu
Senarist Tarık Akan
Bekir Yıldız
Haşmet Zeybek
Oyuncular Tarık Akan
Müge Akyamaç
Cezmi Baskın
İhsan Yüce
Kenan Bal
Ferdi Akarnur
Erol Demiröz
Ali Yaylı
Zehra Alptürk
Dursun Ali Sarıoğlu
Hikmet Karagöz
Müzik Cahit Berkay
Cem Karaca
Görüntü yönetmeni Erdoğan Ererez
Kurgu Necdet Tok
Stüdyo Burak Film
Türü Dram, Politik
Yapım yılı 1987, Türkiye
Süre 80 dk.

Cam atölyesinde başlayıp tersanede devam eden ve ortaçağ çalışma düzenine sahip Kazlıçeşme deri işçilerine kadar uzanan senaryosuyla, Türk sinema tarihindeki ilk salt işçi filmlerinden biri olarak kabul edilmektedir.[3] Yönetmen Muzaffer Hiçdurmaz, önceleri filmi çekmeye gönülsüz olsa da, daha sonra bu fikrinden vazgeçer ve çekimlere başlama kararı alır. Kazlıçeşme işçileri, filmden de etkilenerek, çekimlerden 20 gün sonra greve gitmiş ve grevin ardından Kazlıçeşme kapanmıştır.[4]

Gerçek adı "Direniş" olmasına rağmen, 12 Eylül askeri darbesi'nin hâlâ etkili olduğu bir dönemde, olumsuz sonuçlar doğurabileceği düşünülerek filmin adı "Çark" olarak değiştirilmiştir.[5] Ancak filmin adına yönelik uygulanan bu "yumuşatma" çabası da pek işe yaramamış ve üretici kadro birçok kez polis tarafından sorgulanmıştır.[4] Gelen baskılar nedeniyle sinema salonları filmi kaldırma kararı alır. İşletmecinin çabalarına rağmen birçok sinemada "Bu filmi oynatmayın" mantığı kabul görür ve film uzun yıllar boyunca gün yüzüne çıkamaz.[5] Film, DİSK’e bağlı Basın-İş ve Sine-Sen sendikaları ile, Halkevleri ve Sendika.org'un birlikte düzenlediği, 1-7 Mayıs 2006 tarihleri arasında İstanbul ve Ankara’daki katılımcılarıyla buluşan "1. Uluslararası İşçi Filmleri Festivali"nde de gösterilmiştir.[6] Filmin müzikleri Cahit Berkay ve Cem Karaca tarafından yapılmıştır.

Konusu

Dört fabrika işçisinin mücadele öyküsü. Bir cam fabrikasında çalışan dört arkadaş, emeklerinin karşılığını alamayınca patronla çatışmaya girerler. Ancak sonuç aleyhlerine gelişir ve kendilerini kapının dışında bulurlar. Bu kez dört emekçi bir tersanede iş bulur. Ne var ki bu yeni işlerinde de başka bir sömürü düzeni ortaya çıkar. Patron tarafından grev kırıcı olarak kullanıldıklarını fark ederler. Dört arkadaşın çalışma yaşamındaki son durakları Kazlıçeşme'deki deri atölyeleridir. Denetimsiz, son derece kötü ve sağlıksız bir düzende çalışmasını sürdüren işçilerden biri yaşamını yitirir. Bu iş kazası sonucunda dört emekçi arkadaş, işçileri bilinçlendirerek haklı oldukları grevi başlatırlar.[7]

Oyuncu ve Karakterler

Kaynakça
  1. Alin Taşçıyan (27 Aralık 2002). "Çark" ne zaman dönmeye başladı; nasıl oldu da dişlileri sıkıştı?". Milliyet. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2012.
  2. Alin Taşçıyan (27 Aralık 2002). "Türk Sineması Veri Tabanı". Kamera Arkası. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2012.
  3. Alin Taşçıyan (27 Aralık 2002). ""Çark" 5. Uluslararası Sinema Tarih Buluşması Festivali kapsamında gösterildi". Milliyet. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2012.
  4. Alin Taşçıyan (27 Aralık 2002). ""Bir film çekti, işçiler greve gitti". Milliyet. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2012.
  5. Alin Taşçıyan (27 Aralık 2002). ""Çark" ne zaman dönmeye başladı; nasıl oldu da dişlileri sıkıştı?". Milliyet. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2012.
  6. Haber Başlığı (29 Mart 2006). ""İşçi filmleri beyazperdede". Milliyet. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2012.
  7. Türk Sineması: Çark (Tarih Bilinmiyor). ""Türk Sineması: Çark". Showtvnet. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2012. Tarih değerini gözden geçirin: |tarih= (yardım)

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.