Üsküp 2014

Üsküp 2014 (Makedonca: Скопје 2014) Makedonya Cumhuriyeti hükûmeti tarafından finanse edilen ve iktidar partisi olan Makedonya'nın Ulusal Birliği Demokratik Partisi'nin Üsküp'e 2014 yılı itibarıyla daha klasik bir görüntü verme hedefi doğrultusunda gerçekleştirilmiş projedir. Resmi olarak 2010'de duyurulan proje, pek çok yeni müze ve kamu binasının inşa edilmesini; Makedonya Bölgesindeki tarihi kişiliklerinin anıtlarının dikilmesini içerir. Proje kapsamında yaklaşık 20 binanın inşa edilmesi ve kırktan fazla anıt dikilmesi vardır.[1]

Yapımı tamamlanan binaların görüntüsü (2014).
1963 depreminden önce Ulusal Tiyatro ve Kale
Taş Köprü'den Makaedonya Meydanı görüntüsü, Temmuz 2011
Onarılan Goce Delčev Köprüsünün üstten görünümü
Arkeoloji Müzesi binası
Makedonya Mücadele Müzesi
Makedonya Mücadele Müzesi'nin gece görüntüsü
Ulusal Tiyatro binası
Makedonya Meydanı yakınlarında yenilenmiş bina cepheleri
Elektronik İletişim Ajansı (sağdaki)
Mali Polis ve Dışişleri Bakanlığı binaları
I. Justinianus Anıtı
Makedonya Meydanı'ndaki Pavilyon
Makedonya Zafer Kapısı
Çar Samuil Anıtı
Savaşçı Anıtı

Proje, milliyetçi-tarihselci kitsch oluşturduğu şeklinde eleştirilere maruz kalmış ve ayrıca 80-500 milyon avro arasında tahmin edilen maliyeti nedeniyle tartışma yaratmıştır.[2][3]

Arka plan

1963 Üsküp depremi, merkezdeki neo-klasik binalar da dahil olmak üzere şehrin yaklaşık %80'ini yıkmış.[4] ve yeniden inşa sürecinde Sosyalist mimari anlayışında sade binalar yapılmıştı. Üsküp'e daha anıtsal ve görsel olarak hoş bir görünüm kazandıracak bir projenin gerektiğine dair hükûmetin gösterdiği başlıca gerekçe budur.[5] Projenin bir bölümü depremden yıkılan veya önemli hasar görülen binaların yeniden inşasını içerir. Ulusal Tiyatro, Eski Belediye Binası ve Kalebu yapılardandır.

Ocak 2012'de Makedonya Kapısı'nı açılışında yaptığı konuşmada Başbakan Nikola Gruevski Üsküp 2014 projesinin kendi fikri olduğunu ifade etmiştir.[6]

Eleştiriler

Üsküp 2014 projesi ilk duyurulduğu andan itibaren çeşitli gruplar tarafından eleştiriye uğradı. Projenin tahmini masrafı 80 ile 500 milyon avro arasında idi [7][8] ve pek çokları tarafından işsizlik ve yoksulluğun yüksek olduğu ülke için proje bir israf olarak değerlendirildi. Ayrıca projenin amacının dikkati söz konusu problemlerden uzaklaştırmak olduğu iddia edilmiştir.[5]

Ana muhalafet partisi Makedonya Sosyal Demokratlar Birliği, projeye karşı çıkmış ve anıtların hükûmetin ödediğinden 6-10 kat düşük fiyata mal edilebileceğini iddia etmiştir.[9]

Ayrıca proje, hükûmetin Büyük İskender ve II. Filip gibi Antik Makedon kişilikleri kendine mal etmeye çalıştığı "antikleştirme" politikasının bir parçası olarak görülmüştür. Projenin zamanlaması -ülkenin Yunanistan ile devam eden isim tartışması nedeniyle NATO'ya davet edilmemesinin ardından başlatılması - bir misilleme veya Yunanistan'a baskı yapma denemesi olduğu şeklinde spekülasyonlara yol açtı.[10] Bazı şehir sakinleri, planı şehirde tadilat yapmaya odaklanmış muhafazakâr bir hükûmetin milliyetçiliğinin simgesi olduğu kadar ulusun geçmişine müdahale olarak görüp bir mini-Las Vegas olarak adlandırmışlar,[11] bazıları ise geçmişe saygı gösteriliyor olmasını takdir etmişlerdir.

NikolaGruevski'nin eski danışmanı Sam Vaknin ise projenin Yunan veya Bulgar karşıtı değil, Arnavut karşıtı olduğunu ifade etmiş ve bir söyleşide şunları söylemiştir: "Antikleştirmenin çifte amacı var; Arnavutları marjinalleştirme ve Arnavutların Makedonlaşmasını engelleyen bir kimlik yaratmak".[10] Ne var ki projeye sonradan Nexhat Agolli, Josif Bageri, ve Pjetër Bogdani, gibi Arnavut kökenlilerin tasvirleri ile Sanat Köprsü ve Skanderbeg Meydanı'nın inşası da eklendi.

Mimarlar projeyi estetik yönden eleştirmekte ve paranın modern binaların inşasına harcanması gerektiğine inanmaktadır;[5] proje ulusal kitsch olarak da adlandırılır.[12]

Planlar
Sanat Köprüsü

Üsküp 2014 projesi şehir merkezinde Vardar üstüne iki yeni yaya köprüsü inşasını içerir Özgürlük Köprüsü ile Göz Köprüsü arasındaki Sanat Köprüsü bunlardan birisidir. Köprü üzerinde biri ortada, 14'er tanesi iki yanda olmak üzere 29 heykel bulunur. 83 metre uzunluğunda, 9.2 metre genişliğindedir.[13]

Göz Köprüsü

Proje kapsamında inşa edilen bir diğer köprü Göz Köprüsü'dür.Taşköprü ile Sanat Köprüsü arasında yer alan köprünün inşası 2011'de başladı. Bir yaya köprüsü olan Göz Köprüsü'nde 28 heykel bulunur.[14]

Özgürlük Köprüsü

Projenin kapsamında Üsküp merkezindeki köprülerin onarımı da vardır. Bunlardan birisi Vojvoda Vasil Adžilarski Caddesi'ni Stiv Naumov Caddesi'ne bağlayan Özgürlük Köprüsü'dür. 1936'da inşa edilmiş köprünün onarımı 2011'de başladı.[15]

Goce Delčev Köprüsü

Ilinden Bulvarı'nı Goce Delčev Bulvarı'na bağlayan Goce Delčev Köprüsü'nün onarımım 11 Nisan 2011'de başladı [16] ve aynı yıl içinde tamamlandı. Onarım sırasında altın renkli çitler ve 26 sokak lambası eklendi. Proje 500bin avroya maloldu[17] Köprünün her iki başına 2010'da dört aslan heykeli yerleştirilmişti. Batı tarafındakiler Floransa'da dökülmüş ve 1,5milyon avorya malolmuştur.[18]

Devrim Köprüsü

1963'te inşa edilmiş olan Devrim Köprüsü de Üsküp 2014 projesi kapsamında yenilenmiştir. 9 Aralık 2010'da başlayan çalışma, Mayıs 2011'de tamamlandı. Yenileme, basit onarımların yanı sıra ferforje çitlerin ve 22 sokak lambasının yerleştirilmesini içerir. 450bin avroya mal olmuştur.[19]

Makedonya Filarmoni Orkestrası Salonu

Projede görülen neo-klasik tarzın aksine modern mimarisi ile dikkat çeken yapı, Makedonya Filarmoni Orkestrası'na ev sahipliği yapar ve Haziran 2009'da temeli atılarak proje kapsamında yapımı başlayan ilk binalardan biri olmuştur.[20]

Arkeoloji Müzesi

Yapımı 2009'da başlayan Arkeoloji Müzesi 2014'te açıldı. Bina, müzenin yanı sıra Anayasa Mahkemesi'ne de ev sahipliği yapar. Vardar'ın doğu yakasında, Makedonya Meydanı'nınkarşısındadır. Grek Uyanışı üslubundadır ve projenin en anıtsal yapılarındandır.

Makedonya Mücadele Müzesi

Makedonya Devleti ve Bağımsızlığı için Mücadele Müzesi - VMRO Müzesi ve Komünist Rejim Kurbanları Müzesi Makedon ulusunun Osmanlı İmparatorluğu'ndan ve daha sonra da Yugoslavya'dan bağısızlığını elde edebilmek için verdiği mücadeleyi sergiler. 16 bölüme ayrılan müzede tarihi kişiliklerin 100'den fazla balmumu heykeli bulunur. Müze Vardar nehrinin doğu kıyısındadır ve Makedonya Meydanı'nın karşısında, Arkeoleoji Mzüesi'nin kuzeydoğusundadır. 2008'de inşaat başlamış ve 10 Eylül 2011'de resmi açılışı gerçekleştmiştir. 2500m2 alana kurulu müze kabaca 10milyon avorya mal olmuştur.[21]

Ulusal Tiyatro

1963 depreminde yıkılan eski Ulusal Tiyatro Üsküp 2014 projesi kapsamında tamamen yenilenmiştir. Binanın inşası Üsküp 2014'ün resmi ilanından 3 yıl önce, Aralık 2007'de başladı. İnşaatın 2009'da bitmesi planlanmıştı ancak birkaç yıl gecikmeyle tamamlanabildi[22] Tiyatro Vardar'ın doğu yakasında orijinal yerindedir. Maliyeti yaklaşık 40milyon avrodur.

Bina cephesi yenilemeleri

Üsküp 2014 projesi kapsamında Üsküp merkezindeki binaların ön cephelerinin neo klasik tarzda yenilenmesini de kapsar. Yenileme kapsamına şu binalar vardır.

  • Dimitrija Čupovski Caddesindeki binalar[23]
  • Makedonya Caddesindeki binalar[23]
  • Nikola Vapcarov Caddesindeki binalar [23]
  • Makedonya Meydanı çevresindeki binalar [24]
  • Şehir Ticaret Merkezi
    [25]
  • Karpoš's Rebellion Meydanı'ndaki Ulaşım ve İletişim Bakalnığı binası.[26]
  • Makedonya Cumhuriyeti Hükûmet Binası. Bu binanın cephe görüntüsü Makedon halkı tarafından hükûmet web sitesinde yapılan oylama sonucu belirlendi. 5 seçenek vardı ve neoklasik seçenek çoğunluğu kazandı.[27]
  • Makedonya Meydanı'nın kuzeyindeki MEPSO Binası[28]
  • Adalet Bakanlığı binası[29]
  • Makedonya Cumhuriyeti Meclisi binası. Meclisteki yenileme, binanın kubbelerinin yenilenmesini de kapsar[30]

Elektronik İletişim Ajansı

Elektronik İletişim Ajansı yeni binasının temeli 30 Mart 2011'de atıldı. Vardar'ın doğu yakasında her ikisi de Üsküp 2014 binası olan Arkeoloji Müzesi ve Mali Polis Binaları arasına inşa edilmiştir.[31]

Ceza Mahkemesi Binası

Proje kapsamında yeni bir Ceza Mahkemesi Binası inşaatı vardır. Binanın temli 25 Mayıs 2010'da atıldı. 10 katlı binada 74 yargıç odası, 22 yüksek mahkeme, 2 geniş mahkeme salonu bulunur. İki bodrum katı park yeridir.[32]

Mali Polis Binası

Makedonya Cumhuriyeti Mali Polisi için yapılan yeni binanın temeli 11 Ekim 2010'da atıldı. Bina, Dışişleri Bakanlığı için yapılan yeni bina ile Elektronik İletişim Ajansı yeni binasının arasındadır. Silindir şeklinde, kubbeli bir yapıdır.

Maliye Bakanlığı

Mart 2011'de hükûmet merkez Üsküp'teki yarım bir binayı Maliye Bakanlığı'na dönüştürmek için 8.9milyon avro yatırım yaptı. Üsküp 2014 projesindeki diğer binalar gibi neoklasik bir görünümü olan binanın 2012'nin ilk çeyreğinde tamamlanması bekleniyordu ama 2014 Ağustos'unda resmi açılışı yapılabilmiştir[33]

Dışişleri Bakanlığı

Yeni Dışişleri Bakanlığı binasının inşaatı Ocak 2010'da başadı. Vardar'ın doğu yakasında Mali Polis binası ile Stiv Naumov Caddesi arasında yer almaktadır. İki bodrum katı, 7 yer üstü katı ve bir terası bulunur..[34]

Yeni Belediye Binası

Yeni belediye binası Vardar'ın doğu yakasında, Üsküp Kalesi altındadır. Neoklasik tarzdaki yapı 21metre yükseliğindedir, yer üstünde 6 katı bulunur.[35]

Eski Belediye Binası

Yeni bir belediye binası inşa edilse de 1963 Üsküp depreminde hasar gören eski Belediye Binasının yeniden inşası Üsküp 2014 kapsamında yer alır. Makedonya Meydanı'nın kuzeyinde, orijinal yerindedir. Hemen solunda Mariott Oteli inşa edilmiştir. .[36]

Su İdaresi Binası

Üsküp Kalesi altına inşa edilen binalardan birisi Su İdaresi binasıdır. Yapımı Aralık 2011'de başlamıştır.[37][38]

I. Justinianus

Üsküp yakınlarındaki Toresium köyü'nde dünyaya gelmiş olan I. Justinianus'un anıtı modern Üsküp'ün hemen dışındaki Makedonya Meydanı'na 16 Haizran 2011'de dikildi. Aynı meydanda bulunan Çar Samuil anıtı gibi bu heykel de hükümdarı bir kaide üzerine yerleştirilmiş tahtında oturur vaziyette betimler. Yine Çar Samuil anıtına benzer şekilde kaidedeki bronz rölyefler dışında anıt mermerden yapılmıştır. Kaide 3.5metre yüksekliğindedir; Justinianus heykeli ile birlikte anıtın yüksekliği 5metredir.

Anıt, Vardar nehri'nin batı yakasında, Taş Köprü'nün hemen kuzeyinde yer alır. Floransa'da yapılmış ve 1 milyon avroya mal olmuştur.[39]

Rahibe Teresa

Proje kapsamında, Üsküp doğumlu Rahibe Teresa'nın bir heykeline içeren bir çeşme yapılması bulunur.

Şehirde bir anı evi ve doğumyerini gösteren bir tabelanın yer aldığı Rahibe Teresa için yeni anıtın Hindistan'dan gelen bir bağışla yapılması söz konusudur .[40]

Makedonya Meydanı'ndaki Pavilyon

Makedonya Meydanı'ndaki Pavilyon, meydanın kuzeyine yerleştirilmiştir. 2011 başında inşa edilmeye başlamış ve 350,000avroya mal olmuştur.[41] Sütunlarla desteklenmiş bir kubbe altında romantik bir çiftin heykeli bulunur.

Makedonya Zafer Kapısı

Projenin en önemli sembollerinden birisi olan Makedonya Zafer Kapısı (Porta Macedonia), Makedonya Meydanı yakınındadır. Makedonya'nın bağımsızlık için verdiği uzun mücadeleyi simgeler. 21metre yüksekliğindedir ve 32 rölyefle süslenmiştir. Rölyefler, tarih öncesinden bapımıszlığa kadar önemli tarihi olayları betimler. İçi iki katlıdır; bir hediyelik eşya dükkanı ile bir galeri içerir. Çatısında bir gözlem terası bulunur. Resmi açılışı Noel arifesi olan 6 Ocak 2012'de gerçekleşti. Tahmini maliyeti 4.5milyon avrodur.[42]

Çar Samuil

Çar Samuil anısına dikilen anıt, Makedonya Meydanı'nın yeni merkez noktasıdır. Makedonya Caddesi'nin Makedonya Meydanı ile buluştuğu noktadaki Pelister binasının önündeki anıtın resmi açılışı 28 Haziran 2011'de yapıldı.[43]

Beyaz mermerden yapılmış anıt, Çar Samuil'i tahtında oturur vaziyette gösterir. Toplam 5m. yüksekliğindedir ve 3,5metre yüksekliğinde bir kaidenin üzerinde yer alır. Kaidenin yanlarındaki rölyefler bronzdur. Çar Samuil bir kraliyet asasını tutarken betimlenmiştir. Floransa'da imal edilen anıt, yaklaşık 3.5milyon avroya mal olmuştur.l[44]

Savaşçı

Taş Köprü'nün Makedonya Meydanı'nın karşısındaki tarafında Türk Çarşısı'nın girişi olan Karpoš's Devrim Meydanı bulunur. Üsküp 2014 projesi kapsamında meydanın yeni merkezi "Savaşçı" heykeli ve çeşmesidir. Meydana 22 Mayıs 2012'de dikilen heykelin II. Filip'i betimlediği düşünülürse de Üsküp'ün Avtkokomanda mahallesindeki II Filip heykeli ile karıştırılmamalıır. Vicenza'da üretilen heykel 15 metre yüksekliğindedir ve 13metrelik bir kaide üzerindedir. Anıtın toplam maliyeti yaklaşık 2milyon avrodur.[45]

Atlı Savaşçı

Üsküp 2014 projesinin belki de en önemli sembolü, Makedony Meydanı'nın ortasındaki Atlı Savaşçı (Makedonca: Воин на коњ) heykelidir. Her ne kadar öyle adlandırılmasa da heykelin Büyük İskender'i betimlediği düşünülür. Heykeltıraşı Valentina Stefanovska (Валентина Каранфилова Стевановска) adlı sanatçıdır ve Floransa'da yapılmıştır. "İskender" resmi olarak 8 Eylül 2011'de Makedonya Cumhuriyetinin 20. bağımsızlık yılı anısına tamamlandı.

Bronz heykel 14,5metre yüksekliğindedir ve 10metre yüksekliğinde silindir bir sütun üstüne yerleştirilmiştir. Sütun her biri ince bir bronz halka ile ayrılmış üç fildişi bölümden oluşur. Her bölümde rölyefler vardır. Sütunun kendisi bir çeşmenin ortasındadır. Sütunun tabanında her biri 3metre uzunluğunda 8 bronz asker vardır. Ayrıca çeşme havuzunun kenarlarında 2.5metre boyunda 8 bronz aslan bulunur.[46]

Atlı Savaşçı heykelinin toplam maliyeti yaklaşık 7.5milyon avrodur.[47]

Diğer anıtlar

Yukarıda belirtilen ana antılar dışında Üstküp 2014 kapsamında başka pek çok anıt dikilmiştir. Bazıları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

Betimlenen kişi/grup Tahmini maliyet (€) Yer Referans
Nexhat Agolli Žena Borec Parkı
[48]
Todor Aleksandrov 350,000 Češma Park, Kisela Voda Belediyesi
[49][50]
Metodija Andonov-Čento 800,000 Makedonya Meydanı, Trend binası önü
[51]
ASNOM 1.9 million Žena Borec Parkı, Parlamento binası önündeki 11 Ekim Caddes'nin karşısı
[52]
Josif Bageri Ulusal Tiyatro önü
[48]
Selanikli Gemiciler 970,000 Makedonya Meydanı, Vardar Rıhtımı
[53]
Pjetër Bogdani Makedonya Meydanı, Taş Köprü'nün sonuna yakın
Vasil Čakalarov 330,000 Metropolitan Theodosius Gologanov Bulvarı ile Kosturski Heroi Caddesi kesişiminde
[54]
Dimitrija Čupovski 80,000 – 141,000 Makedonya Meydanı
[41][55]
Makedonya Savunucuları

(2001 Makedonya Çatışması şehitleri)

 232,800 – 320,000 Žena Borec Parkı
[41][56]
Goce Delčev 850,000 Makedonya Meydanı, Taş Köprü'nün sonuna yakın
Dame Gruev 850,000 Macedonia Square, at end of Stone Bridge
[57]
Pitu Guli 118,192 Parlamento Binası karşısı, Žena Borec Parkı
[58][59]
Makedonya'nın Kahraman Şehitleri 2.3 million Žena Borec Parkı
[60]
İç Makedon Devrimci Örgütü kurucuları 1.2 million Žena Borec Parkı
[58]
Makedonya Anaları çeşmesi Karpoš Devrimi Meydanı
[26]
At çeşmesi Karpoš Devrim Meydanı
[61]
Kuzman Josifovski-Pitu Makedonya Savunucuları Anıtı yakını
[48]
Nikola Karev 715,000 Parlamento Binası önü
[62]
Karpoš 540,000 Vardar'ın doğu kıyısında, Arkeoloji Müzesi önünde
[63]
Krste Misirkov 170,000 – 180,000 Krste Misirkov Parkı, Temyiz Mahkemesi yakını
[41][64]
Gjorče Petrov 350,000 Gjorče Petrov Belediyesi
[30]
Makedon Kralı II. Filip 330,000 Avtokomanda
[65]
Dimitar Popgeorgiev 67,000 Makedonya Meydanı, Narodna Banka binası önü
[58]
Gjorgji Pulevski 142,000 Vardar'ın doğu kıyısında, Makedonya Mücadele Müzesi önünde, Taş Köprü'nün hemen kuzeyinde
[41]
Ohri azizleri Clement ve Naum 580,000 Vardar'ın doğu kıyısında,Taş Köprü'nün sonunda
[66]
Kiril ve Metodius 540,000 Vardar'ın doğu kıyısında,Taş Köprü'nün sonunda
[66]
Jane Sandanski 250,000 Aerodrom Belediyesi
[67]
Boris Sarafov Dışişleri Bakanlığı yakını
[68]
Pavel Šatev Ticaret Merkezi ve Makedonya ZAfer Kapısı yakını
[48]
Hristo Tatarčev Dimitrija Čupovski ve11 Ekim Caddelerinin kesişimind, Makedonya Zafer Kapısı yakınında
[48]
Hristo Uzunov 120,000 Dimitrija Čupovski Cadesinde Adalet Bakanlığı karşısında
[54]

Diğer

Üsküp 2014'ün diğer bileşenleri arasında şunlar bulunur.

  • Üsküp merkezinde Vardar kıyısına 3 söğüt ağacının dikilmesi[69]
  • Vardar Nehrinin her iki yakasında birer geminin lokanta olarak hizmet vermek üzere demirlemesi[70]
  • Tarihi Türk Çarşısı'ndaki binaların restorasyonu[71][72]
  • Makedonya Meydanı'nda Mariott Hotel ve başka otellerin inşası.[73]
  • Araba garajları.[74]

Galeri
  • Atlı Savaşçı
  • Atlı Savaşçı Anıtının gece görünümü
  • Zafer Kapısı'nın gece görünümü
  • Ulusal Tiyatro'nun gece görünümü

Kaynakça
  1. Marusic, Sinisa. "Skopje 2014 Forges Ahead Despite Macedonian Crisis". Skopje: Balkan Story. 3 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2012.
  2. Bugjevac, Dejan (2007). "СКОПЈЕ ЌЕ УМРЕ ОД НЕВКУС". Globus (Makedonca). 29 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2012.
  3. Koteska, Jasna (29 Aralık 2011). "Troubles with History: Skopje 2014". Art Margins Online. Republic of Macedonia. 16 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2012.
  4. Marking the 44th anniversary of the catastrophic 1963 Skopje earthquake 30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. MRT, Thursday, 26 Temmuz 2007
  5. Marusic, Siniša (11 Mayıs 2012). "Skopje 2014: The new face of Macedonia, updated". Skopje: BalkanInsight. 13 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2012.
  6. "PM Gruevski: Yes, Skopje 2014 was my Idea". MINA. 7 Ocak 2012. 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2012.
  7. Is Macedonia's capital being turned into a theme park? 18 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., CNN, Ekim 10, 2011
  8. Macedonian Culture Strategy: Milestone or Wish List? 27 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BalkanInsight, 15 Nov 12
  9. "SDSM Allegations at Government on Skopje 2014 Project". Skopje: SkopjeDiem. 30 Mart 2011. 4 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2012.
  10. Ghosts of the past endanger Macedonia's future.
  11. The Guardian, Macedonia statue: Alexander the Great or a warrior on a horse? 27 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Sunday 14 Ağustos 2011
  12. "Macédoine : Skopje 2014, kitsch nationaliste et foire aux antiquités" (Fransızca). Le Courrier des Balkans. 2012. 22 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2012.
  13. "Мостот на уметноста се искачи на конструкцијата" (Makedonca). Skopje: Utrinski Vesnik. 8 Nisan 2012. 13 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2012.
  14. "Мостот Око конечно почна да се гради" (Makedonca). Skopje: Daily.mk. 29 Temmuz 2011. 21 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2012.
  15. "1.140.000 евра за оградата на мостот кај Холидеј Ин" (Makedonca). Кирилица. 9 Mayıs 2012. 21 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2012.
  16. ""Барокна" ограда за мостот Гоце Делчев" (Makedonca). build.mk. 4 Kasım 2011. 8 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2012.
  17. "Мостот Гоце Делчев во ново светло" (Makedonca). build.mk. 23 Ekim 2011. 8 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2012.
  18. "Поставени два лава на мостот Гоце Делчев" (Makedonca). build.mk. 24 Ağustos 2010. 6 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2012.
  19. Бошковска, Елена (16 Mayıs 2011). "Пуштен во употреба реконструираниот "Мост на Револуцијата"" (Makedonca). Сител. 12 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2012.
  20. "ФОТО: Како ќе изгледа новата сала на Македонската Филхармонија?" (Makedonca). Skopje: Kurir. 14 Kasım 2011. 20 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2012.
  21. "ФОТО ВЕСТ: Свечено отворен Музејскиот комплекс "Македонска борба"" (Makedonca). Skopje: build.mk. 9 Eylül 2011. 24 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2012.
  22. "Стариот театар уште "голта" пари" (Makedonca). Factor. 10 Nisan 2014. 3 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2014.
  23. "Целиот строг центар на Скопје ќе добие нови фасади" (Makedonca). Skopje: build.mk. 6 Mart 2012. 3 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2012.
  24. "Продолжува промената на фасадите околу Плоштадот Македонија" (Makedonca). Skopje: build.mk. 3 Mayıs 2012. 20 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2012.
  25. "ГТЦ ќе добие нова фасада и надградба" (Makedonca). Skopje: build.mk. 14 Haziran 2012. 1 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2012.
  26. "Почнува уредувањето на плоштадот Карпошово востание" (Makedonca). Skopje: build.mk. 28 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2012.
  27. "Во мај проект, а летово и тендер за менување на ликот на владината зграда" (Makedonca). Skopje: build.mk. 22 Mart 2012. 23 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2012.
  28. "И главната зграда на МЕПСО со класицистичка фасада" (Makedonca). Skopje: build.mk. 2 Mart 2012. 18 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2012.
  29. Vasilevski, Žarko. "Во музејот, освен археологија, ќе има и приказна за една величествена историја" (Makedonca). Nova Makedonija. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2014.
  30. Smilevska, Milka (15 Haziran 2009). "Отворени тендерите за реконструкција на Собранието" (Makedonca). Skopje: Alfa TV. 2 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2012.
  31. "Камен темелник за новиот објект на АЕК" (Makedonca). Skopje: build.mk. 30 Mart 2011. 24 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2012.
  32. "Поставен камен темелник за новиот Кривичен суд" (Makedonca). Skopje: build.mk. 29 Mayıs 2010. 1 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2012.
  33. "Министерството за финансии ќе се сели во "Југобанка"" (Makedonca). Skopje: build.mk. 8 Mart 2011. 28 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2012.
  34. "Официјален камен темелник за новото МНР" (Makedonca). Skopje: build.mk. 27 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2012.
  35. "Се гради објект за скопската градска администрација" (Makedonca). Skopje: build.mk. 3 Haziran 2011. 27 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2012.
  36. "Грчки инвеститор ќе ги гради Офицерскиот дом и хотелот на Плоштад Македонија" (Makedonca). Skopje: build.mk. 12 Mart 2011. 28 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2012.
  37. "Поставен камен-темелник на новата зграда на ЈП "Водовод и канализација"" (Makedonca). Skopje: Macedonian Radio-Television. 4 Aralık 2011. 21 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2012.
  38. Trajkovska, Despina (13 Aralık 2010). "Градската администрација ќе добие зграда под Кале" (Makedonca). Skopje: Utrinski Vesnik. 19 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2012.
  39. "Се поставува Јустинијан Први" (Makedonca). Sky.mk. 17 Haziran 2011. 3 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2011.
  40. "ЌЕ СЕ ГРАДИ СПОМЕНИК НА МАЈКА ТЕРЕЗА ПОВИСОК ОД ВОИНОТ НА КОЊ" (Makedonca). Skopje: Fakulteti.mk. 29 Haziran 2012. Erişim tarihi: 30 Haziran 2012.
  41. Dimitrievski, Aleksandar (26 Ocak 2011). "И летниковец ..." (Makedonca). Skopje: Alfa TV. 3 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2012.
  42. ""Порта Македонија" свечено претставена на јавноста" (Makedonca). Skopje: build.mk. 6 Ocak 2012. 10 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2012.
  43. "Поставен споменикот на Цар Самоил" (Makedonca). А1. 28 Haziran 2011. 3 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2011.
  44. "Споменикот на Цар Самоил стигна на плоштадот "Македонија"" (Makedonca). Dnevnik. 28 Haziran 2011. 19 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2011.
  45. "Филип Втори поставен на плоштадот "Карпошово востание"" (Makedonca). Skopje: build.mk. 22 Mayıs 2012. 25 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.
  46. "Пуштање во употреба фонтана со споменикот "Воин на коњ"" (Makedonca). Skopje: Alfa TV. 8 Eylül 2011. 23 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2012.
  47. "ПОСТАВЕН СПОМЕНИКОТ НА АЛЕКСАНДАР МАКЕДОНСКИ НАРЕЧЕН "ВОИН НА КОЊ" ВО СКОПЈЕ". www.trtmacedonian.com. 19 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2011.
  48. "Општина Центар ќе лее нова тура споменици за центарот на Скопје" (Makedonca). Skopje: build.mk. 3 Nisan 2012. 18 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2012.
  49. Jakovleski, Martin (26 Haziran 2012). "ТОДОР АЛЕКСАНДРОВ "ДОЈАВА" ВО КИСЕЛА ВОДА" (Makedonca). Skopje: Telma. 30 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2012.
  50. "Утрински вестик, 18.10.2012, „Војводата на коњ" и официјално Тодор Александров". 22 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2015.
  51. T, Ds (7 Haziran 2010). "Ченто се исправи пред "Тренд"" (Makedonca). Skopje: Utrinski Vesnik. 19 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2012.
  52. "Поставени сите десет АСНОМ-ци спроти Собранието" (Makedonca). Skopje: build.mk. 17 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2012.
  53. V, Ž (28 Temmuz 2010). ""Гемиџиите" пристигнаа на кејот" (Makedonca). Skopje: Nova Makedonija. 5 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2012.
  54. "Споменици на Васил Чакаларов и Христо Узунов за 450.000 евра" (Makedonca). Skopje: build.mk. 21 Haziran 2012. 25 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2012.
  55. "Споменикот на Димирија Чупоски ќе биде до споменикот на Александар Македонски" (Makedonca). Skopje: Dnevnik. 3 Mart 2011. 12 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2012.
  56. "ДУИ се вознемири - погрешен момент за бранителите" (Makedonca). Skopje: Utrinski Vesnik. 15 Şubat 2011. 20 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2012.
  57. "Гоце Делчев и Даме Груев дојаваа на "Македонија"" (Makedonca). Skopje: time.mk. 3 Mayıs 2010. 21 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2012.
  58. "Нови споменици во Центар и во Кисела вода" (Makedonca). Skopje: build.mk. 26 Haziran 2012. 19 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2012.
  59. "Се поставуваат скулптурите на Мостот на уметноста, во Жена – парк поставен споменик и на Питу Гули" (Makedonca). Skopje: build.mk. 9 Ağustos 2012. 13 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2012.
  60. "Поставен споменикот на "Паднати херои за Македонија"" (Makedonca). Skopje: Stipka. 10 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2012.
  61. "Филип Втори поставен на плоштадот "Карпошово востание"" (Makedonca). Skopje: build.mk. 22 Mayıs 2012. 25 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2012.
  62. "Ќе се издигне седумметарскиот споменик на Никола Карев" (Makedonca). Skopje: Večer. 13 Eylül 2011. 13 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2012.
  63. "БЛИЦ ВЕСТ: Поставен споменикот на Карпош" (Makedonca). Skopje: build.mk. 28 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2012.
  64. "Откриен споменикот на Крсте Петков Мисирков" (Makedonca). Skopje: Nova Makedonija. 13 Mayıs 2011. 19 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2012.
  65. Krstevski, Antonio (21 Haziran 2011). "Поставен споменик на Филип Втори Македонски во Автокоманда" (Makedonca). Skopje: Sitel. 5 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.
  66. Spasovski, Aleksandar (12 Haziran 2010). "Поставени спомениците на Свети Климент и Наум и на Свети Кирил и Методиј" (Makedonca). Skopje: Sitel. 13 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2012.
  67. "Споменикот на Сандански поставен среде новиот парк во Аеродром" (Makedonca). Skopje: Dnevnik. 26 Mayıs 2011. 19 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.
  68. "ФОТО: Споменик на Сарафов поставен кај МНР". Kurir. 8 Nisan 2013. 3 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2014.
  69. "Трите врби ќе растат во Вардар по "наредба" на Србија!?" (Makedonca). Skopje: Plusinfo. 1 Temmuz 2008. 1 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2012.
  70. "Избрани идејните решенија за сплавови на Вардар" (Makedonca). Skopje: Sitel. 3 Mart 2012. 5 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2012.
  71. "Ќе се обновуваат 250 фасади на објекти со културно – историско значење" (Makedonca). Skopje: build.mk. 25 Nisan 2012. 19 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2012.
  72. Ognjanov, Toše (17 Şubat 2010). "Почнува ревитализацијата на скопската чаршија" (Makedonca). Skopje: Dnevnik. 4 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2012.
  73. "Скопје ќе добие Marriott Hotel" (Makedonca). Skopje: build.mk. 14 Mayıs 2010. 19 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2012.
  74. ""Никофон" ќе гради катна гаража во "барокен" стил спроти Старата железничка станица, "Макоил" близу плоштадот Македонија" (Makedonca). Skopje: build.mk. 7 Haziran 2012. 12 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2012.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.