Üstüvanî Mehmed
Üstüvanî Mehmed (d. ? – 11 Eylül 1661, Şam, Osmanlı İmparatorluğu), 17. yüzyılda yaşamış bir Osmanlı vaizidir. Kadızade Mehmed Efendi'in ölümünden sonra onun fikirlerini ve Kadızade anlayışını sürdürmüştür. Kadızadelilerin haram olmayan şeyleri haram ilan etmesi ve bunları yapanların kâfir sayılması gerektiği yolundaki düşüncelerini devam ettirmiştir. Mesela güzel sesle Kur'an okumak, Cuma Namazı'nda salavat getirmek gibi şeyleri günah sayarak tehdit yoluyla önlemek istemişlerdir. Bu vaiz sınıfının bir temsilcisi olan Üstüvanî Mehmed Efendi, Ayasofya Camii'nde vaizdi.
Görüşleri
Üstüvanî Mehmed'e göre sufîlerin yaptıkları sema haramdır. Resim, bir yabancının evinde bile olsa görüldüğünde bozulması gereken bir günahtır. Şeyhülislam Yahya gibi şairler, sanat dolu şiirlerinde kâfirlik yapmaktadır. Böyle düşünceler ile kendi görüşlerine katılmayan tekkeleri basmak ve devlet işlerine karışmak, Mehmed ve Kadızadelerin başlıca davranışıdır.
Siyasete haddinden fazla karışınca padişahın izni ile iki arkadaşı Türk Ahmed ile Divane Mustafa ile birlikte Kıbrıs’a sürüldü. Kısa süre sonra memleketi Şam’a döndü (1656). Hayatının geri kalanını burada geçirdi. Daha sonra orada Ümeyye Camii hatipliği vazifesindeyken azledildi ve orada vefat etti
Taraftarlarınca “Sultânü’l-vâizîn” diye anılmış, ölümünden sonra öğrencileri onun vaazları hakkında Üstüvânî Risâlesi adlı bir eser kaleme almıştır.[1]
Kaynakça
- Göçmen, Muammer. https://web.archive.org/web/20151222213812/http://www.tdvia.org/
|arşivurl=eksik başlık (yardım). İslâm Ansiklopedisi: ÜSTÜVÂNÎ MEHMED EFENDİ (PDF). 42. TÜRKİYE DİYANET VAKFI – İSLÂM ARAŞTIRMALARI MERKEZİ. s. 397. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2015.
Literatür
- Türkiye Tarihi 3, Hüsiyen G. Yurdaydın, Sina Akşin, Zafer Toprak, Ayla Ödekan, Metin Kunt, Suraiye Faroqhi, s.252