Aedular

Aedular, (Latince çoğul:"Auedi" veya Haedui ya da Hedui) (Yun. Aidouoi), Antik dönemde Gallia Lugdunensis bölgesinde bulunan ve günümüz Fransasının Arar (Saone) ve Liger (Loire) nehirleri arasında yaşamış oldukları kabul edilen Galyalı halk.

Aedular kabilesinin MÖ 1. yüzyılda yaşadığı tahmini alanı gösteren bir Galya haritası.

Tarihçi Strabon'un verdiği (ii. 3. 192) Arar ve Dubis (Doubs) nehirleri arasında yaşadıklarına dair bilgi tartışmalıdır. Yaşadıkları bölge günümüz Saône-et-Loire, Côte-d'Or ve Nièvre yönetim bölgeleri topraklarının büyük bir bölümünü kapsardı. Livyye göre (v. 34), Bellovesus'un MÖ 6. yüzyılda İtalyaya yaptığı seferde yer almışlardır.

Sezar'ın zamanından önce Romalılarla yakın ilişkiler kurmuşlar ve bu sayede Romalıların kardeşleri ve akrabaları unvanına layık görülmüşlerdir. Ülkeleri, Arar nehrinin diğer tarafından bulunan ve sürekli çekişme içinde bulundukları komşuları Sequanler tarafından işgal edilince Druid Diviciacus'u yardım getirmesi için Roma'ya göndermişler ancak görevi başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

Sezar MÖ 58 yılınca Galyaya ulaşınca onlara özgürlüklerini geri vermiştir. Kendilerine geç gelen bu yardıma kızan Aeduiler Sezar'a karşı oluşturulan Galya koalisyonuna dahil olmuşlardır ancak (B. G. vii. 42) Vercingetorix'in Alesia savaşında yenilmesi üzerine eski ittifaklarına geri dönmeyi tercih etmişlerdir. Augustus Mont Beuvray'da bulunan doğal başkentleri Bibractenin yerine yarı-Romalı, yarı-Galyalı bir kent olan Augustodunum'u kurdurmuştur (modern Autun).

Tiberius'un saltanatı sırasında, 21 yılında, Julius Sacrovir önderliğinde isyan etmişler ve Augustodunum'u ele geçirmişlerse de, isyanları Gaius Silius tarafından (Gaius Cornelius Tacitus Yıllıklar iii. 43-46) bastırılmıştır. Aeduiler İmparator Claudius tarafından verilen jus honorum nişanını alan ilk Galyalı kabiledir. Pek çok Aeduili Roma Devlet Sistemi içerisinde yükselerek önemli görevlere atanmışlardır.

Kaynakça

• Bu madde kısmen İngilizce Wikipedia "Aedui" maddesi kaynaklıdır. Online: (İngilizce)

Dış kaynaklar

• Jül Sezar (Türkçeye Çev. Hamit Dereli) (1942) Gallia Savaşı, İstanbul: Maarif Basımevi (Dünya Edebiyatından Tercümeler - Latin Klasikleri) Googlebooks
• Starbo, (İng.çev.: H. L. Jones) Geography Kitap 4, Bölüm 3, Kısım 2. Online:18 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Aedui". Encyclopædia Britannica. Cilt 1 (11. ed.).Cambridge: Cambridge University Press. Sayfa: 244–245 (İngilizce)
  • A. E. Desjardins, (1876-1893), Geographie de la Gaule, Cilt:ii. (Fransızca)
  • T. R. Holmes, (1899), Caesar's Conquest of Gaul (Sezar'ın Galyayı Fethi) (İngilizce).