Aes Sedai
Aes Sedai, Robert Jordan tarafından kaleme alınmış olan Zaman Çarkı isimli fantastik roman serisinin karakterleridir. Aes Sedailer "Tek Güç" şeklinde tabir edilen evrenin yaşam ve zamanın yaşam kaynağı olan olguyu yönlendirirler.
Tek Güç
Evrenin merkezinde olan ve aslında Zaman Çarkının (kader ve zamanın bağlı olduğu olgu) devamlılığını sağlayan güçtür. İki kısımdan meydana gelir: Saidin ve Saidar. Biri olmadan bir diğeri olmaz. İkisi "Tek Güç"ü meydana getirir.
Saidin
Gücün eril kısmıdır. Saidin ateşten bir nehir gibidir ve zapt edilmesi çok güçtür. Eskiden var olan gücü yöneten tariflerine göre Saidin'ini kullanabilmek için ona hükmetmek gerekirmiş. Ancak Saidin artık kullanılamaz durumdadır. Ateşten nehrin üzeri siyah bir leke ile örtülmüştür. Bunu yapan Shai'tan adındaki varlıktır. Saidin'e uzanan erkek önce bu siyah lekeye temas eder ve gücü kullanır. Gücü kullanan ya da yönlendiren erkek yavaşça delirmeye başlar. Ardından güçle dünyaya, kendine veya çevresinde yıkımlar yapmaya başlar çünkü artık kontrolünü kaybetmiştir.
Saidar
Gücün dişi kısmıdır. Saidin'in aksine Saidar sakin, duru ve parlayan bir göl gibidir. Bir Aes Sedai ("Tek Güç"ü kullanan kadın) gücü kullanmak için tamamen kendini ona bırakır ve bir olur. Shai'tan gücün bu kısmına uzanamaz daha doğrusu hiçbir erkek uzanamaz. Kadınlarda Saidin'e uzanamaz. Bu yüzden Saidar tamamıyla temiz kalmıştır.
Gücü kullanabilmek
Gücü herkes kullanamaz. Bu doğuştan var olan ya da gelen bir yetenektir. Ancak eğitim almadan güç öldürücüdür. Yönlendirebilen kişi o kadar büyük bir gücün karşısında tek başınadır ve annesini kaybeden çocuk gibidir. Gücü yönlendirdiğinin farkında olmaz. Bu sebepten ya güç onları öldürür ya da başkalarına zarar verir. %80 ya da %90'lık bir kısmı ölür. Bazı durumlarda ise gücün bilinçsiz kullanımı sonucunda kişi kendini "yalıtma" olarak tabir edilen bir duruma düşer ve hayatının geri kalan kısmında bir daha gücü kullanamaz. Bu Aes Sedai olan kişiler için çok büyük bir tehlikedir. Eğitim alan kişiler bu tip tehlikeler ile karşı karşıya gelmez. Ancak her ne kadar eğitim almış olursa olsun "Yalıtma" çok büyük güç kullanımında ortaya çıkabilir Erkeklerde ise güç kullanma durumu biraz daha farklıdır. Erkekler güç ile başa çıkabilmektedir ancak Saidin kirlendikten sonra gücü yönlendirebilen erkeklerin sayısı parmakla sayılacak kadar azdır. Hatta yok denecek kadar. Olanlar ise Aessedailerin Kızıl Ajahları tarafından güçten kesilir. Bu ölümden beter ya da ölüm demektir. Gücü yönlendiren kadının çevresinde bir ışık halesi oluşur ve bu hale başka bir yönlendirebilen kadın tarafından görülebilir. Yönlendiren erkekler ise bir kadın yönlendirirken vücutlarında karıncalanma hisseder. Erkek "Aes Sedai" lerin güçten kesilmesi Saidin'in kirlenmesinden ve gücü kullanan erkeği delirtmesinden kaynaklanmaktadır.
Aes Sedai gücü yönlendiren kadınlara ve erkeklere (erkeklerin kullandığı kısım kirlenmiştir) verilen isimdir. Üç aşamadan oluşur:
- Çömez
- Kabul edilmiş
- Aes Sedai
Bu eğitimleri tamamlayan genç ya da küçük yaştaki kızlar Aes Sedai olur ve isimlerinin sonuna Sedai ekini alır. Ayrıca bir de Aes Sedai olduğunu belirten bir tekerlek (çark) üzerinde yılan motifi olan bir yüzük takarlar. Örneğin Moiraine sedai ismini alan Aes Sedai zaten çoktan eski hayatına ve ismine de veda etmiştir. Aes Sedailerin şehri ve eğitimlerinin yapıldığı yer TarValon'dur. Merkezleri ise TarValon'daki Beyaz Kule'dir.
Ajah
Güç belli amaçlar doğrultusunda yönlendirilir. Bir kabul edilmiş kadın Aes Sedai olmadan önce Ajah seçimi yapmak zorundadır. Ajahlar gücü en iyi hangi doğrultuda kullanılacağını belirler ve Aes Sedai bu yönde ilerler. Diğer ajahların yaptıklarını yapabilirler ancak uzmanlık alanı Ajah seçimi ile belirlenir.
1: Mavi Ajah
Mavi Ajah kız kardeşler genellikle keskin zekalıdır. Tarih boyunca Mavi Ajah üyeleri diğer Ajahlara oranla az sayıda olmuştur. Liderlik ve yönetim konusunda ayrıca politik manevra konularında yetenekleri iyi düzeyedir. Uluslar arasında ve ilişkilerde ayrıca olaylarda Mavi Ajah önem taşır. Genel olarak Aes Sedai yöneticileri Mavi Ajahtan çıkar.
2: Kahverengi Ajah
Kahverengi Ajah üyeleri kendilerini bilgi ve araştırmaya adar. Bilginin korunması, bulunması geliştirilmesi Kahverengi Ajah üyelerinde öneme sahiptir. Gerek Aes Sedai gerekse birçok alanda araştırma yaparlar. Kayıp olan sırları bulurlar. Ayrıca Kahverengi Ajahların diğer hiçbir Ajahta olmayan kendi iç yönetim mekanizmalara vardır. Ancak sonuçta onlar da Beyaz Kule'ye bağlıdır. Genelde kitaplara gömülen kız kardeşlerdir. Sınırsız denilecek bilgiye sahiptir.
3: Gri Ajah
Gri Ajah üyeleri genelde çözümleri arayan, arabulucu, adaleti, dengeyi, düzeni sağlama üzerinde uzmanlaşan ve derinleşen Ajahlardır. Birçok sorunu büyümeden çözebilir hatta savaşları bile engelleyebilirler. Aes Sedailerin çıkarlarını kollayan Ajahtır.
4: Yeşil Ajah
Yeşil Ajah ya da Savaş Ajahı (Battle Ajah olarak geçer), kendilerini "Tarmon Gai'don"a yani Karanlıkla-Işığın-İyilikle-Kötülüğün son savaşına hazırlar. Yeşil Ajahlar gücü saldırı ve savunma konusunda kullanan en güçlü Ajahlardır. Diğer Ajahlar erkeklerle pek anlaşamaz. Kırmızı ise nefret eder. Yeşil ise tam tersine erkeklerle geçinen bir Ajahtır. Hatta Bazı Yeşil kız kardeşler Warderları (yanlarında olan koruycuları, bunlar erkektir, fiziksel güç kullanırlar) ile evlenmiştir. Bir Aes Sedai çok nadir evlenir. Dreadlordları ve Trollocları öldürmek için gücü en iyi şekilde kullanacaklarından şüphe yoktur. Ancak onun dışında genelde uyumlu bir Ajahtır.
5: Kırmızı Ajah
Kendinden başka diğer Ajahlarla anlaşamayan tek Ajahtır. Genelde üyeleri sert ve duygusuz bir yapıdadır. Tek amaçları yönlendirebilen erkekleri bulup onların güçle bağlantısını koparmaktır. Genel tabirle ehlileştirmektir. Aslında bu gereklidir çünkü erkekler Saidin'i lekeleyen pislikten dolayı delirip birçok yıkım getiriyorlar. Ehlileştiren erkekler hayattan kopar veya ölür. Ölmez ise hayat ona boş ve işkence gibi gelir. Gücü hisseder ama güce uzanamaz. Ancak gücü yönlendirebilen erkekler çok nadir olur.
6: Beyaz Ajah
Beyaz Ajah üyeleri kendini felsefe ve mantığa adar. Genelde sürekli düşünür bir halde olurlar. Her şeyi mantık çerçevesinde sorgularlar. Hayatı sorgulayan, gücü sorgulayan, kısacası her şeyi sorgulayan Ajahtır. Onlar için felsefe her şeyden önce gelir.
7: Sarı Ajah
Dünya kırılmadan önce İyileştirme konusunda hem erkek hem de yönlendire bilen kadınlar çok güçlüydü. Öyle ki; birçok hastalık, yarayı veya birçok sağlık problemine karşı şifa verbiliyordu. Ancak kırılışla birçok bilgi yok oldu. Sağlık konusunda tüm Aes Sedailer yetenekli değildi. Bunun için Sarı Ajahlar gücü sağlık konusunda en iyi şekilde kullanmayı öğrendiler. Şu an Sarı Ajah üyesi kız kardeşler (ölüm dışında) birçok yarayı veya hastalığı birkaç saniye içinde iyileştirebilir.
Yedi Ajah farklılıkları da olsa bir bütündür. Hepsi Aes Sedaileri oluşturur.
Hiyerarşi
Aes Sedai topluluğunu yöneten kişiye "Amyrlin" denir. Bu unvan isim yerine kullanılır. Vakunivis; ise Amyrlin yanında bulunan bir danışman gibidir. Amyrlin her ne kadar tek başına, karar verme hakkına sahip olsa da Vakunivis geçmişten süre gelen, gerekli bir konumdur. Ajah Liderleri; Her Ajahın doğrudan Amyrlinin yönetiminde olduğunu belirtmiştik. Ancak, her Ajah'ın kendi içerisinde bir de lideri bulunmaktadır. Bu lider sadece o ajah üyeleri tarafından bilinir. Ajah dışında kimse bilmez.
Amyrlin
Amyrlin Aes Sedailerin yöneticisi ya da en üst mertebedeki kişisidir. Amyrlin çok farklı bir durumdadır, 7 Ajahtan hiçbirinin üyesi değildir aynı anda 7 Ajahında üyesi durumundadır. Amyrlin statüsü gereği 7 Ajahın tümünüde temsil etmektedir. Yetki ve konumunu çok doğru ve stratejik kullanmak zorundadır. Amyrlin Aes Sedailerin merkezi olan TarValon şehrinde Beyaz Kule isimli yerde bulunmaktadır. Kimileri burayı ülkelerin, kişilerin, kral ve kraliçelerin yönetildiği ya da iplerinin çekildiği yer olarak tanımlamaktadır. Amyrlin olan Aes Sedai bu makam yükselince Ajahı ile tüm bağlantısını keser. Bu adalet ve doğru karar verebilmek için şarttır. 7 Ajah ve Aes Sedailer için ciddi karar almak durumunda olması bunu gerekli kılmaktadır. Tarihi kayıtlara (Kitap İçerisinde) bakıldığında bir iki kez Amyrlinlerin konumundan indirildiğini görüyoruz. Ancak bu çok sıradışı bir olay olup bunu gerektirecek çok önemli olaylar olması gerektiğinide belirtmekte fayda var. Aes Sedailer Amyrlin'e mutlak saygı duymak ve itaat etme durumundadırlar. Aes Sedai olan kişi Amyrlin'e "Anne" şeklinde hitap eder. Ayrıca her Ajah'ın kendine has rengi olmasına karşın, Amyrlin ise 7 Ajahı temsilen 7 renkten oluşan bir Şal takar. Bu ona özgü bir şeydir.
Vakunivis
Amyrlin'in danışmanı olan kişi bu unvanı alır. Vakunivis olan kişi Amyrlin'in hemen altında yer almaz, ancak o şekilde saygı görür. Bunun sebebi Amyrlin'in unvanının, merkezinde bulunmasından ve Amyrlin'in danışmanı olmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca Vakunivis olan bir Aes Sedai halen kendi Ajahına bağlıdır. Bunun aksine Amyrlin tüm Ajahlardan gibidir.
Çömez
Aes Sedai'lerin yönlendirme yetisine sahip olan kişiler yine Aes Sedailer tarafından bulunur ve kuleye davet edilir. (Bu davetten çok bir dayatma gibidir)Kuleye gelen yönlendirme yetisine sahip kişi eğitem başlar ve o andan itibaren bir çömezdir. (Çömez şeklinde hitap edilebilinir.)
Kabul Edilmiş
Çömezlikten bir sonraki aşamadır. Burada çömez güçlerini biraz idare etmeyi öğrenmiş. Gücün biraz daha farkında ve daha mantıklı bir durumdadır. Kuralları biraz daha iyi anlayan çömez bir üst seviye olan Kabul Edilmişliğe yükseltilir.
Aes Sedai
Uzun süren çalışmalar, eğitimler ve terbiyeden sonra, Kabul Edilmiş artık bambaşka bir kişi gibidir. Gücü ve yönlendirmeyi tam anlamıyla idare edebilen. Durması ve başlaması gerekn noktayı bilen. Fikren olgunlaşmış bir kişidir. İşte bu ya da benzer şartlar yerine geldiği zaman Beyaz Kulede, Aes Sedai'leri hayatları boyunca bağlıyacak 3 aşamalı bir sınav bekler. Bu sınav çok zor bir sınavdır. Ölüm ve kayboluş gibi sonuçları vardır. Kabul edilmiş bu sınavlara girer. Başarılı olup, hayatta kaldığı ya da sağlam bir şekilde sınavları geçerse her Aes Sedai'nin ettiği ve onları hayatları boyunca bağlayan ve asla bozulamayan bir yemin eder. Yemini eden kişi artık bir Kabul Edilmiş değil, bir Aes Sedaidir.