Amniyot

Amniyotlar (Amniota), bir Tetrapod grubu (bel kemiğine sahip dört üyeli hayvanlar) olup kara hayatına uyum sağlamış yumurtalara sahiptir. Amniyotlar, Synapsidler (memeliler ile soyları tükenen diğer akrabaları) ve Sauropsidaların (sürüngenler ve kuşlar) yanı sıra fosil atalarını da içerir. Gerek yumurta olarak dışarıya bırakılan gerekse vücut içinde oovivipar olarak gelişen amniyot embriyolar çok geniş ve kapsamlı membranlar tarafından desteklenerek korunur. İnsanların da dahil olduğu eteneli memelilerde bu membranlar, fetusu saran bir amniyon kesesi içerirler. Embriyonu kaplayan bu membranlar ile larva aşamalarının bulunmayışı amniyotları dört üyeli Tetrapodlardan ayırır.[1]

Amniota
Kaplumbağa yavrusu yumurtadan çıkarken.
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Chordata Alt şube: Vertebrata Sınıf: clade Eugnathostomata Teleostomi Tetrapoda Takım: Amniota
Klad
Synapsida Sauropsida

Casineria gibi "esas amniyotlar" olarak anılan ve küçük kertenkelelere benzeyen ilk amniyotlar, yaklaşık 340 milyon yıl önce Karbonifer döneminde iki yaşamlı Reptiliomorflardan evrilmiştir. Sert kabuklar geliştirmiş olan yumurtalar su dışında kurumadan hayatta kalabildiklerinden[2] bu amniyotların kuru yaşam ortamları içeren karalarda yayılabilmesine olanak vermiştir. Yumurtalar aynı zamanda geçirgen bir yapıya sahip olup soluyabiliyor ve atıklarla başa çıkabiliyor, böylece bu durum yumurtaların ve amniyotların daha büyük formlara dönüşmelerine imkân tanıyordu. Amniyotlar bu özellikleri yüzünden dünya genelinde karalara yayılarak egemen omurgalı türü olmuştur.

Dış sistematik

Amniyotlar, günümüz modern amfibiyenlerin soy çizgisinden evrilmemiş, bilakis hala sularda larva geliştiren ve Reptiliomorpha olarak adlandırılan bir gruptan evrilmişlerdir.

Kara omurgalıları	Lissamphibia (günümüz Amfibileri)        Lepospondyli †    Reptiliomorpha     Seymouriamorpha †        Diadectomorpha †      Amniota

Kendi içlerinde sınıflandırılması

İlk amniyotlar, üst Karbonifer devrine ait küçük kertenkele benzeri Hylonomus ve Paleothyris isimli canlılar olup daha sonra, Anapsida, Synapsida ve Diapsida olarak üç gruba ayrılmışlardır.

Amniota	Synapsida (Memeliler dahil)    Sauropsida („Sürüngenler“ ve Kuşlar)    Parareptilia    Diapsida     Lepidosauria (Pullu sürüngenler, Yılanlar, Tuataralar)      Archosauria (Timsahlar, Dinozorlar, Kuşlar)

Ek okuma

• Robert L. Carroll: Paleontoloji und Omurgalıların Evrimi. Thieme, Stuttgart (1993), ISBN 3-13-774401-6
• Michael J. Benton: Omurgalılar Paleontolojisi. 2007, Friedrich Pfeil Verlag, ISBN 3-89937-072-4

Kaynakça

1. Benton, Michael J. (1997). "Vertebrate Palaeontology". Londra: Chapman & Hall. ss. 105-109. ISBN 0-412-73810-4.
2. Stewart J. R. (1997): Morphology and evolution of the egg of oviparous amniotes. In: S. Sumida and K. Martin (ed.) Amniote Origins-Completing the Transition to Land (1): 291-326. London: Academic Press.