Atmosferik dağılım

Eğer bir objenin çapı akustik dalga boyundan daha büyük olsa bile, ses gölgeleri, sesin duyulamayacağı şekilde objenin arkasına atılır( Not: sesin bir kısmı maddeye bağlı olan objeye doğru yayılabilir.)

Atmosferik kırılım ile karıştırılmamalıdır.
Güneş'in yükselişi

Atmosferik dağılım başlıca şu şekilde gösterilir:

  • Optiksel atmosferik dağılım
  • Radyo dalgaları dağılımı, dünyanın iyonosferinden gelen radyo frekansları ya da daha düşük frekanslardır.
  • Ses dalgaları, ses geometrik objelerin köşelerinden geçerkenki ses dalgalarının bükümüdür. Kaynak katı bir cisim tarafından engellense dahi, bu etki sesin duyulabilmesini sağlar. Ses dalgaları katı cisimlerin etrafını gözle görülür bir şekilde büker.

Optiksel atmosferik dağılım
Güneş'in oluşturduğu dağılım halkaları

Işık, ortalama büyüklükte su, aerosol damlacıklar veya buz kristalleri içeren küçük bulutlara doğru ilerlediği zaman ışık taneciklerin köşeleri tarafından dağılıma uğradığında ışığın bükülümü ve saçılımı oluşur. Bu derecedeki ışığın bükülümü ışığın frekansına yani rengine bağlıdır. Halkaların yapısının oluşmasının en belirgin olanı neredeyse beyaz olan disklerdir. Bu bir atmosferik havasal disktir ve bunların atmosferik kırılımın sebep olduğu gökkuşakları ve ışık halkalarından tamamen bağımsızdırlar.

Ay'ın oluşturduğu dağılım halkaları

Sol taraftaki fotoğraf, yükselen Güneş'in etrafındaki dağılım halkasını göstermektedir. Aerosol maskesi bu fenomene sebep olmaktadır. Bu etki, Güneş yeteri kadar çok yükseldiğinde büyük bir oranda kaybolur ve bu yapı Dünya'nın yüzeyinde olan bir gözlemci tarafından gözlenemez. Bazen bu etki korona (güneş tacı) olarak da adlandırılır ama atmosferik dağılım, güneş tacının bir etkisi değildir.

Sağ tarafta bulunan ikinci fotoğrafta ise Ay, kırmızı bir halka tarafından aydınlatılmış beyaz bir diskin çerçevelemesiyle oluşmuş bir kızıllıktaki küçük buhar bulutları şeklinde gözüküyor. Daha uzun bir pozlama kırmızı halkanın çevresinin ötesindeki daha soluk renkleri gösterebilirdi.

Işığın atmosferik dağılımı ya da bükülümünün başka bir formu ışığın troposferin orta katmanından ilerlemesiyle oluşur. Bu etki su bazlı atmosferik dağılımından daha farklıdır çünkü toz partikülleri opaktır oysaki su geçirgen bir maddedir. Bu da toz taneciklerini ışıkla renklendirme etkisine sahiptir. Bu renklendirme, coğrafi konuma göre kırmızıdan sarıya doğru olmak üzere farklılıklar gösterir. Asıl farklılık ise toz temelli dağılımlar ışık halkası yerine büyüteç gibi davranır. Olay bu şekilde gerçekleşir çünkü opak maddeler suyun mercek özelliği gibi davranmaz. Bu etki, toz görüntünün şeklini bozduğu için görüntü daha belirsiz bir hal almaya başladığında, objeyi daha görülür bir hale getirmek adına gerçekleşen bir etkidir. Bu etki atmosferde ne kadar ve ne çeşit toz bulunduğuna bağlı olarak değişmektedir.

İyonosfer'deki radyo dalgalarının yayılımı

İyonosfer, Dünya'nın atmosferinin üzerinde bulunan ve kısmen iyonize olmuş gazların oluşturduğu bir katmandır. Bu gazlar kaynağını Güneş'ten alan kozmik ışınlar tarafından iyonizasyona uğrar. Radyo dalgaları, Dünya'nın 80 kilometre üzerinde bulunan bu katmanda ilerlemeye başlar. Yukarıda anlatılan görünür ışık fenomenine benzer şekilde dağılım gösterir.[1] Bu durumda elektomanyetik enerjinin bir kısmı Dünya'nın yüzeyine uzak bir noktada dönebilsin diye, büyük bir kavis yapacak şekilde bükülür. Daha önemlisi, radyo dalgalarının enerjisinin bir kısmı Dünya'nın merkezinden sekerek iyonosfere birinci seferdekinden daha uzak bir noktaya 2. kez ulaşabilir. Sonuç olarak, yüksek enerjili verici etkin bir şekilde 1000 kilometrenin üzerinde yayım yapar.

Radyo dalgalarının yayılımının dıştan gelen bir değişkenini teorik olarak, eğer yüksek enerjili dairesel akustik dalgalar Dünya'daki bir kaynaktan iyonosferde yaratılmış ise, iyonosferik sekmeler çok abartılı olabilir.[2]

Dünya'nın yüzeyine yakın yerlerdeki atmosferik dağılım

Hareket halinde olan ses dalgaları, dünyanın yüzeyine yakın yerlerde olması durumunda, dağılır veya bükülür (Duvar veya bina gibi). Bu fenomen, "yakında" duyabileceğimiz çok önemli, pratik bir etkiye neden olur. Hareket eden önemli bir miktarda ses enerjisi (yaklaşık yüzde on) içeren dalgalar sayesinde, "gölge bölgesi" olarak adlandırılır. Görünür ışık aynı etkiyi gösterir fakat bu kadar yüksek frekansından dolayı, ışık enerjisinin sadece bir dakikalık miktarı yakında hareket eder.

Ses duvarının optimum yüksekliğini ve yerleşimini hesaplamak adına, ses engellerinin dizaynını çözen akustiğin kullanışlı bir dağılımı, nicel ayrıntılarındaki akustik dağılım fenomenlerini inceler.

Bu fenomen, uçakların ses seviyelerini hesaplamanın esas yoludur öyle ki topografik özelliklerin keskin bir tahmini yapılabilmektedir. Bu yolla değişken araziler üzerinde doğru tasvirlerle sonuçlanacak şekilde, ses seviye izopletleri veya eş yükselti haritaları, üretilebilir.

Ayrıca bakınız
  1. Atmosferik kırılım
  2. Kırılım
  3. Mercek
  4. İyonosfer
  5. Optik

Harici linkler

Kaynakça
  1. Leonid M. Brekhovskikh (1960). Waves in Layered Media (İngilizce). Academic Press.
  2. Michael Hogan (22 Mayıs 1967). Ionospheric Diffraction of VHF Radio Waves (İngilizce). Palo Alto.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.