Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun ES-10/L.22 sayılı kararı

Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun ES-10/L.22 sayılı kararı, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıması, Amerikan büyükelçiliğini Tel-Aviv'den Kudüs'e taşıma kararı ve Kudüs'ün statüsü üzerine Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 21 Aralık 2017 tarihinde aldığı ES-10/L.22 sayılı karar.

BM Genel Kurulunun
ES‑10/L.22 sayılı kararı
Tarih: 21 Aralık 2017
Oturum no: 10. Acil Özel Oturum
Kod: A/RES/ES‑10/L.22 (Doküman)
Oy: Kabul: 128 Çekimser: 35 Karşı: 9
Konu: Kudüs'ün statüsü
Sonuç: Kabul edildi.
  Kabul oyu kullanan ülkeler
  Ret oyu kullanan ülkeler
  Çekimser oy kullanan ülkeler
  Oylamaya katılmayan ülkeler

Karar tasarısı İslam İşbirliği Teşkilatı Dönem Başkanı sıfatıyla Türkiye ve Arap Ligi Dönem Başkanı sıfatıyla Yemen tarafından sunuldu. Genel Kurulda yapılan oylama sonucunda, tasarı 9’a karşı 128 oyla kabul edildi. Oylamada 35 ülke çekimser kaldı, 21 ülke ise oturuma katılmadı.

Taslak kararda, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıdığı karar reddedilerek, yasa dışı ve geçersiz kabul edildi. Ayrıca, Birleşmiş Milletler üyesi tüm devletlere Kudüs'te diplomatik misyon kurmaktan kaçınma çağrısı yapıldı.

Arka plan
Ana madde: Kudüs'ün statüsü

6 Aralık 2017'de Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump, Kudüs'ü resmî olarak İsrail'in başkenti olarak tanıdığını açıkladı ve Amerikan büyükelçiliğinin Tel Aviv'den Kudüs'e taşınması talimatı verdiğini belirtti.[1] Bunun üzerine 13 Aralık 2017'de İstanbul'da düzenlenen İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Olağanüstü Zirvesi'nin karar bildirgesinde Doğu Kudüs, Filistin Devleti'nin başkenti olarak ilan edildi ve uluslararası topluma Doğu Kudüs'ün Filistin Devletinin işgal altındaki başkenti olarak tanımaya davet edildi.[2] Ayrıca Mısır tarafından Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne ABD Başkanı Donald Trump’ın Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıma kararını reddeden bir karar tasarısı sunuldu. 18 Aralık 2017'de düzenlen oturumda Güvenlik Konseyi'ne üye 15 ülkeden 14'ü tasarı lehine oy kullandı. Güvenlik Konseyi'nin veto hakkı bulunan beş daimi üyesinden Amerika Birleşik Devletleri ise karar tasarısının aleyhine oy kullanıp tasarıyı veto etti.[3] 19 Aralık 2017'de Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cibuti Devlet Başkanı İsmail Ömer Gulle ile düzenlediği ortak basın toplantısında Güvenlik Konseyinde reddedilen Kudüs tasarısını Birleşmiş Milletler Genel Kuruluna taşıyacaklarını açıkladı.[4]

Lobi faaliyetleri

ABD Başkanı Donald Trump, karar tasarısına destek verecek ülkelere maddi yardımları kesmekle tehdit etti. Trump, Beyaz Saray'da yaptığı açıklamada; "Yüz milyonlarca hatta milyarlarca dolar para alıyorlar, daha sonra bize karşı oy kullanıyorlar. Bu oyları izliyoruz. Bırakın bize karşı oy kullansınlar. Paramız bize kalır. Umrumuzda değil" ifadelerini kullandı.[5] Amerikan Foreign Policy dergisi oylama öncesi Amerika Birleşik Devletleri'nin Birleşmiş Milletler Daimî Temsilcisi Nikki Haley'in BM'de görevli diplomatlara attığı e-posta'yı yayımladı. Mail'e göre Haley, ABD'nin Kudüs kararına karşı Genel Kurul'da aleyhte bir karar alınmaması için üstü kapalı tehdit içeren ifadeler kullandı ve ülkelerin Kudüs'le alakalı verdiği oyları Başkan Trump'a rapor edeceğini belirtti.[6]

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu oylamanın yapılacağı gün yaptığı konuşmada kararı reddettiklerini belirterek, Birleşmiş Milletler için "Yalanlar Evi" ifadesini kullandı.[7] Filistin Dışişleri Bakanı Riyad el-Maliki yaptığı açıklamada "..ülkeler yarın oylamada itirazlarını gösterecekler. Umuyoruz ki ülkeler vicdanlarının seslerini ve adaletini kullanarak bu kararda lehinde gösterecekler." sözlerine yer verdi.[8] Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, "..hiçbir onurlu millet, hiçbir şerefli devletin bu tür baskılara boyun eğmeyeceğini ve herkesin vicdanın ve milletinin isteği doğrultusunda oy kullanacağını" söyledi. Ayrıca Kudüs konusunda ABD'nin geri adım atması için ellerinden geleni yapacaklarını belirtti.[8] Kanada Dışişleri Bakanı Chrystia Freeland'ın sözcüsü, NAFTA üyeliğinde Amerika Birleşik Devletleri ile birlikte yer aldıkları için Meksika ile birlikte çekimser kalacaklarını açıkladı.[9]

Karar tasarısı

Karar metni aşağıdaki önemli ifadeleri içermektedir:[10]

"Genel Kurul, (...)

  • Kutsal Kudüs Kenti'nin özel statüsünü, özellikle de Birleşmiş Milletler kararlarında belirtildiği üzere kentin ruhani, dini ve kültürel boyutlarının korunma ihtiyacını göz önünde bulundurarak,
  • Kudüs'ün nihai statüsüne Birleşmiş Milletler kararları çerçevesinde yürütülecek müzakereler sonucunda karar verilmesi gerektiğini vurgulayarak,
  • Kutsal Kudüs Kenti'nin statüsünü, karakterini veya demografik yapısını değiştirme niyetindeki kararların yasal bir etkisi olmadığını, geçersiz olduğunu ve Güvenlik Konseyi'nin kararları doğrultusunda iptal edilmesi gerektiğini tekrar tasdik ederek,
  • Tüm devletleri Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 478 sayılı kararı uyarınca Kudüs'te diplomatik misyon kurmaktan kaçınmaya davet eder;
  • Tüm devletlerin BMGK'nın Kutsal Kudüs Kenti kararlarına uygun hareket etmesini ve bu kararlara aykırı bir eylem veya önlemi tanımamasını talep eder;
  • Sahada iki devletli çözümü tehlikeye atan negatif trendlerin geri çevrilmesi ile vakit kaybetmeden, Orta Doğu'da Birleşmiş Milletler kararları ve toprak hakkı da dahil olmak üzere Madrid şartnamesini, Arap Barış İnisiyatifi'ni ve Orta Doğu Dörtlüsü Yol Haritası'nı temel alan kapsamlı, adil ve kalıcı bir barışa ulaşmayı hedefleyen uluslararası ve bölgesel çabaların hızlandırılmasına yönelik çağrısını tekrar eder; (...)

Oylama

BM Genel Kurulu Başkanı Miroslav Lajčák'ın sözcüsü Brendan Varma, tasarının İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) dönem başkanı Türkiye ile BM'deki Arap devletleri adına Yemen'in talebiyle gündeme alındığını açıkladı.[11] Karar tasarısı, 21 Aralık 2017 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda "İsrail'in İşgal Altındaki Doğu Kudüs ve Filistin Topraklarındaki Faaliyetleri" başlıklı 10. Acil Özel Oturumda oylandı. Oylamaya Birleşmiş Milletler üyesi 193 ülkeden 172'si katıldı. Karar tasarısına 128 ülke kabul, 9 ülke karşı oy verirken 35 ülke çekimser kaldı. 21 üye ülke ise oylamaya katılmadı.[12]

Tasarının kabulü için oylamaya katılan ülkelerin üçte ikisinden fazlasının lehte oy kullanması üzerine karar tasarısı kabul edildi. BM Genel Kurulu'nda onaylanan karar tasarılarının yasal bağlayıcılığı bulunmamakla birlikte, ezici çoğunlukla kabul edilen tasarıların, muhatap devlet ya da devletler üzerinde siyasi baskı oluşturabildiği belirtildi.[12][13]

Sonuç
Oy Sayı Ülkeler
Kabul 128 Afganistan, Almanya, Andorra, Angola, Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Bahreyn, Bangladeş, Barbados, Belçika, Belize, Belarus, Birleşik Arap Emirlikleri, Birleşik Krallık, Bolivya, Botsvana, Brezilya, Brunei, Bulgaristan, Burkina Faso, Burundi, Cezayir, Cibuti, Çad, Çin, Danimarka, Dominika, Ekvador, Endonezya, Eritre, Ermenistan, Estonya, Etiyopya, Fas, Fildişi Sahili, Finlandiya, Fransa, Gabon, Gambiya, Gana, Gine, Grenada, Guyana, Güney Afrika, Güney Kore, Hindistan, Hollanda, Irak, İran, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Japonya, Kamboçya, Karadağ, Katar, Kazakistan, Kıbrıs Cumhuriyeti, Kırgızistan, Komorlar, Kongo Cumhuriyeti, Kosta Rika, Kuveyt, Kuzey Kore, Küba, Laos, Liberya, Libya, Lihtenştayn, Litvanya, Lübnan, Lüksemburg, Madagaskar, Maldivler, Malezya, Mali, Malta, Kuzey Makedonya, Mauritius, Mısır, Monako, Moritanya, Mozambik, Namibya, Nepal, Nijer, Nijerya, Nikaragua, Norveç, Özbekistan, Pakistan, Papua Yeni Gine, Peru, Portekiz, Rusya, Saint Vincent ve Grenadinler, Senegal, Seyşeller, Sırbistan, Singapur, Slovakya, Slovenya, Somali, Sri Lanka, Sudan, Surinam, Suriye, Suudi Arabistan, Şili, Tacikistan, Tanzanya, Tayland, Tunus, Türkiye, Umman, Uruguay, Ürdün, Venezuela, Vietnam, Yemen, Yeni Zelanda, Yeşil Burun Adaları, Yunanistan ve Zimbabve.
Karşı 9 Amerika Birleşik Devletleri, Guatemala, Honduras, İsrail, Marshall Adaları, Mikronezya, Nauru, Palau ve Togo.
Çekimser 35 Antigua ve Barbuda, Arjantin, Avustralya, Bahamalar, Benin, Bhutan, Bosna-Hersek, Çek Cumhuriyeti, Dominik Cumhuriyeti, Ekvator Ginesi, Fiji, Filipinler, Güney Sudan, Haiti, Hırvatistan, Jamaika, Kamerun, Kanada, Kiribati, Kolombiya, Lesotho, Letonya, Macaristan, Malavi, Meksika, Panama, Paraguay, Polonya, Romanya, Ruanda, Solomon Adaları, Trinidad ve Tobago, Tuvalu, Uganda ve Vanuatu.
Oylamada bulunmayan 21 Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Doğu Timor, El Salvador, Gine-Bissau, Gürcistan, Kenya, Moğolistan, Moldova, Myanmar, Orta Afrika Cumhuriyeti, Saint Kitts ve Nevis, Saint Lucia, Samoa, San Marino, São Tomé ve Príncipe, Sierra Leone, Svaziland, Tonga, Türkmenistan, Ukrayna ve Zambiya.

Tepkiler
  •  ABD - Amerika Birleşik Devletleri'nin Birleşmiş Milletler Daimî Temsilcisi Nikki Haley Genel Kurul'da yaptığı konuşmada; "ABD Kudüs'e büyükelçiliğini taşıyacaktır bunu bizden ABD halkı istiyor ve doğru olan da budur. Hiçbir oylama bunu değiştirmeyecektir. Ama bu oylama Amerikalıların BM'ye nasıl baktığı ve bizim bize BM'de saygısızlık yapan ülkelere nasıl baktığımız konusunda bir fark yaratacaktır" ifadelerine yer verdi.[14] Nikki Haley 24 Aralık'ta yaptığı açıklamada, ABD'nin 2018-2019 mali yılında Birleşmiş Milletler için ayırdığı fonu 285 milyon dolar azaltacağını bildirdi.[15] 22 Şubat 2018'de Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı, ABD'nin Tel Aviv büyükelçiliğinin Kudüs'e İsrail'in 70. kuruluş yıl dönümüne gelen Mayıs 2018'de taşınacağını açıkladı.[16]
  •  Bahreyn - Dışişleri Bakanı Halid bin Ahmed el-Halife oylama öncesi Twitter hesabından paylaştığı mesajda, "Dinci-Faşist İran İslam Cumhuriyeti tehlikesine karşı birlikte savaştığımız bir dönemde ABD ile tali bir mesele (oylama) için kavga çıkarmanın hiçbir faydası yok." ifadelerini kullandı. Yorum sosyal medyada birçok tepki aldı.[17]
  •  Filistin - Devlet Başkanı Mahmud Abbas karar sonrası yaptığı açıklamada "Oylama sonucu Filistin için bir zafer" açıklamasında bulundu.[18] Filistin Devlet Başkanlığı sözcüsü Nebil Ebu Redine ise yaptığı açıklamasında; "Bu karar, uluslararası toplumun Filistin halkından yana olduğunu, tehdit ve şantaja rağmen uluslararası kararlara aykırı hareket etmediğini gösterdi." dedi.[18] Hamas lideri İsmail Haniye, oy kullanan ülkelerin tutumunu takdir ettiğini belirterek "Bu devletler Amerika'nın despotluğunu ve siyasi haydutluğunu gösteren tavrını reddeden özgür halkların iradesini yansıttı" ifadesine yer verdi.[19]
  •  Guatemala - Karara karşı oy kullanan dokuz ülkeden biri olan Guatemala'nın Devlet Başkanı Jimmy Morales, 24 Aralık 2017'de yaptığı açıklamada ülkesinin elçiliğini Tel Aviv'den Kudüs'e taşımak için Trump'ı izleyeceğini açıkladı.[20][21]
  •  İran - Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, Twitter'dan yaptığı açıklamada kararı "Trump rejiminin BM'deki eşkıyaca gözdağına karşı çınlayan bir küresel HAYIR" diye niteledi.[22][23]
  •  İsrail - Başbakan Binyamin Netanyahu Facebook'ta paylaştığı video mesajda, kabul edilen karar tasarısını "abes" olarak niteledi. "Kudüs'ün her zaman İsrail'in başkenti olduğunu ve hep öyle kalacağını" söyleyen Netanyahu, "bu absürt tiyatroya katılmayı reddeden ülke sayısının fazlalığını" ise takdir ettiğini belirtti.[24] Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Emmanuel Nahshon yaptığı yazılı açıklamada, ülkesinin Birleşmiş Milletler'in kararını kınadığını belirtti.[25]
  •  Türkiye - Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan twitter hesabından yaptığı açıklamada; "Kudüs konusunda BM Genel Kurulu'na sunulan karar tasarısının ezici bir çoğunlukla kabul edilmesini memnuniyetle karşılıyoruz. Trump yönetiminin, BM Genel Kurulu tarafından gayrı hukukiliği en sarih şekilde ortaya konulan bu talihsiz kararından bir an evvel dönmesini bekliyoruz" değerlendirmesinde bulundu.[26] Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Twitter'dan paylaştığı mesajda, tasarıya destek veren bütün ülkelere teşekkürlerini ileterek, "Bugün uluslararası toplum, haysiyet ve bağımsızlığın satılık olmadığını bir kez daha gösterdi" ifadesini kullandı.[27]

Kaynakça
  1. "Trump Kudüs'ü İsrail'in Başkenti Olarak Tanıdı". Amerika'nın Sesi. 6 Aralık 2017. Erişim tarihi: 23 Aralık 2017.
  2. "İİT Doğu Kudüs'ü Filistin'in başkenti olarak tanıdı". Deutsche Welle. 13 Aralık 2017. Erişim tarihi: 23 Aralık 2017.
  3. "ABD, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde Kudüs tasarısını veto etti". BBC Türkçe. 18 Aralık 2017. Erişim tarihi: 23 Aralık 2017.
  4. "Erdoğan: Kudüs tasarısını BM genel kuruluna taşıyacağız". Bloomberg HT. 19 Aralık 2017. Erişim tarihi: 24 Aralık 2017.
  5. "Trump'tan BM üyesi ülkelere tehdit!". Haberturk.com. 20 Aralık 2017. Erişim tarihi: 24 Aralık 2017.
  6. "ABD'nin BM Temsilcisi Haley'den diplomatlara Kudüs tehdidi: Trump sizi izliyor". Sputnik. 20 Aralık 2017. Erişim tarihi: 24 Aralık 2017.
  7. Fırat, Eshat (21 Aralık 2017). "Netanyahu'dan BM'ye 'yalanlar evi' suçlaması". Anadolu Ajansı. Erişim tarihi: 24 Aralık 2017.
  8. "Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu: "ABD'nin geri adım atması için her türlü çabayı sarf edeceğimizi söylemiştik"". İhlas Haber Ajansı. 20 Aralık 2017. Erişim tarihi: 24 Aralık 2017.
  9. Blanchfield, Mike (21 Aralık 2017). "Canada abstains from UN vote rejecting U.S. embassy move to Jerusalem". Maclean's. 28 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2017.
  10. Staff, Toı (21 Aralık 2017). "Full text of UN resolution rejecting Jerusalem recognition". The Times of Israel. Erişim tarihi: 22 Aralık 2017.
  11. "BM Türkiye'nin Kudüs tasarısını oylayacak". Deutsche Welle. 19 Aralık 2017. Erişim tarihi: 29 Aralık 2017.
  12. "BM'de Kudüs tasarısı 128 oyla kabul edildi". Deutsche Welle. 21 Aralık 2017. Erişim tarihi: 24 Aralık 2017.
  13. "Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda Trump'ın Kudüs kararı reddedildi". Sputnik. 21 Aralık 2017. Erişim tarihi: 23 Aralık 2017.
  14. "ABD yine tehdit etti ve salonu terk etti". Yeni Şafak. 21 Aralık 2017. Erişim tarihi: 23 Aralık 2017.
  15. "ABD, BM fonunu 285 milyon dolar azaltıyor". Anadolu Ajansı. 26 Aralık 2017. Erişim tarihi: 26 Aralık 2017.
  16. "ABD Dışişleri Bakanlığı: İsrail büyükelçiliği Kudüs'e Mayıs ayında taşınacak". BBC Türkçe. 23 Şubat 2018. Erişim tarihi: 27 Şubat 2018.
  17. "Bahreyn'in Kudüs oyunu belli eden paylaşım tartışma yarattı". Sputnik. 21 Aralık 2017. Erişim tarihi: 24 Aralık 2017.
  18. "Son dakika... İsrail ve Filistin'den karar sonrası ilk açıklamalar". Hürriyet. 21 Aralık 2017. Erişim tarihi: 24 Aralık 2017.
  19. "Hamas Lideri İsmail Heniyye'den BM'nin Kudüs oylaması açıklaması". Time Turk. 22 Aralık 2017. Erişim tarihi: 24 Aralık 2017.
  20. "ABD'den sonra Guatemala da büyükelçiliğini Kudüs'e taşıyor". BBC Türkçe. 25 Aralık 2017. Erişim tarihi: 26 Aralık 2017.
  21. Clara Lopez , Joe Sterling (25 Aralık 2017). "Guatemala to move embassy to Jerusalem, president says". CNN. Erişim tarihi: 26 Aralık 2017.
  22. "A resounding global NO to Trump regime's thuggish intimidation at #UN". Twitter. 24 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2017.
  23. "U.N. vote a resounding global 'No' to U.S. intimidation: Iran's Zarif tweets". Reuters. 21 Aralık 2017. Erişim tarihi: 24 Aralık 2017.
  24. Landau, Noa (21 Aralık 2017). "Israel Rejects 'Preposterous' UN Decision on Jerusalem, Thanks Trump for Unequivocal Support". Haaretz. Erişim tarihi: 24 Aralık 2017.
  25. "Netanyahu: BM'nin kararını reddediyor, Trump'a teşekkür ediyoruz". NTV.com.tr. 21 Aralık 2017. Erişim tarihi: 23 Aralık 2017.
  26. "Cumhurbaşkanı Erdoğan: Karar tasarısının kabul edilmesini memnuniyetle karşılıyoruz". Anadolu Ajansı. 21 Aralık 2017. Erişim tarihi: 24 Aralık 2017.
  27. "BM'nin Kudüs kararına dünyadan tepkiler". Deutsche Welle. 21 Aralık 2017. Erişim tarihi: 24 Aralık 2017.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.