Burgu Türbini
Arşimet Burgusu, aynı zamanda burgu türbini olarak da bilinen bir su türbinidir. Monte edildiği yerdeki alt ve üst sular arasındaki kot farkından kaynaklanan potensiyel enerji, bu türbin aracılığıyla gerçek enerjiye dönüşmektedir. Arşimet Burgusu, su değirmenleri ile uygulama yerleri açısından benzerlerdir. Ancak, burgu türbini su değirmenine göre daha yüksek verim ile enerji ürettiği tespit edilmiştir. Türbin; Arşimet Burgusu şeklindeki rotor ve bu rotoru barındıran yarı silindir yataktan oluşmaktadır. Türbine giren su, yarattığı atalet momenti ile bıçakların dönmesini ve türbinin çalışmasını sağlamaktadır. Türbinden çıkan su serbestçe akarsuya akmaktadır. Burgunun üst kısımında dişli kutusu ile bağlantılı jeneratör bulunmaktadır.
Tarihçe
Arşimet burgusu, antik çağlara ait bir buluş ve aynı zamanda basit bir makinedir. Burgunun Archimedes ze Syrakus (287–212 BC.) tarafından bulunduğu tahmin edilmektedir. 1819’de Fransız Mühendis Claude Louis Marie Henri Navier (1785–1836) Arşimet burgusunu su değirmeni olarak kullanılmasını önermiştir. 1922’de William Moerscher, Amerika’da hidrodinamik burgu türbinini patent altına almıştır. 1990’larda ise Ing. Karl-August Radlik (1912–2001) ve Profesör Karel Brada Arşimet burgusunun su türbini olarak kullanılabilmesi için yatak geliştirmişlerdir. İlk model türbin 1995 ve 1996 yıllarında Prag’da test edilmiştir. 1997 yılında Çek Firması SIGMA Hranice, Ing. Karel-August Radlik ve Profesör Karel Brada önderliğinde Arşimed burgu türbinine ait ilk prototipi geliştirmiştir. Bu prototip daha sonra Obere Schlägweidmühle’ye kurulmuştur. Günümüzde özellikle Avrupa’da sayısız küçük-ölçekli hidro elektrik santralleri kurulmuştur. Polonya’daki ilk Arşimet Burgu Türbini, Hranice merkezli Çek Firması GESS-CZ, s.r.o. tarafından Haziran 2011’de Jastrzębia pod Radomilem Havzası’ndaki Radomka Nehri’ne kurulmuştur.
Uygulama
Arşimet burgu türbinleri, diğer konvansiyol su türbinlerinin aksine daha düşük kot farklarındaki (1 m ile 10 m arası) ve daha küçük debilerdeki (0,1 m³/sn ile 10 m³/sn) akarsularda kurulabilmektedir. Yapısı gereği yavaş dönen bıçaklara sahip olan bu türbin sudaki canlı hayatı ile de dosttur, bu nedenle balık-dostu olarak da bilinmektedir. Arşimet burguları, doğanın ve canlı yaşamının korunmasının zorunlu olduğu hassas bölgelerde rahatlıkla kullanılabilmektedir.
Literatür
- P. J. Kantert: "Manual for Archimedean Screw Pump", Hirthammer Verlag 2008, ISBN 978-3-88721-896-6.
- P. J. Kantert: "Praxishandbuch Schneckenpumpe", Hirthammer Verlag 2008, ISBN 978-3-88721-202-5.
- William Moerscher - Patent US143413812 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- K. Brada, K.-A. Radlik - Water Screw Motor to Micro Power Plant - First Experiences of Construction and Operation (1998)
- K. Brada - Micro Power Plant with Water Screw Motor (1995)
- K. Brada, K.-A. Radlik - Water Power Screw - Characteristic and Use (1996)
- K. Brada, K.-A. Radlik, (1996). Water screw motor for micropower plant. 6th Intl. Symp. Heat exchange and renewable energy sources, 43–52, W. Nowak, ed. Wydaw Politechniki Szczecińskiej, Szczecin, Poland.
İlgili Makaleler
- su Tekerlek
- su türbini
- Arşimet vidası
Dış bağlantılar
- Küçük hidroelektrik santralleri
- Arşimet vidası9 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Foto Galeri26 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Üreticilerinden biri ile ilgili bilgiler16 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- (Lehçe) Polonya'da ilk vida türbini26 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.