Canayer Kalesi
Canayer Buzluca Kalesi, Trabzon'un Araklı ilçesine bağlı Zanayer -Canayer- eski adıyla, şimdiki adıyla Buzluca köyündedir.
Buzluca tarihi kalesiyle bölge yerleşiminde tarihi belirleyici unsur olmuştur. Kalecik'teki Kalecik Kalesi, Canayer Buzluca Kalesi'nin bir uzantısıdır. Tarihi kaynaklarda Sürmene'den ilk defa bahseden Arrianus'dur. Arrianus MS 131-132 yıllarında yazdığı tahmin edilen "Periplo" adlı eserinde Trabzon'un yaklaşık 33 km doğusundaki bir Roma askeri istasyonu (Kale) olarak kurulmuş bulunan Sürmene/Hyssus'dan bahseder. Burası Romanın doğu sınırını korumakla görevlendirilen 15. leigion Apollonaris'in konumlandırıldığı bugünkü Gümüşhane'ye bağlı Sadak köyü/Satala'nın sahile en kısa bağlantısı sağlayan tabii yolun ucunda ve Hyssus/Karadere nehrinin ağzındaki tabii liman sahilindedir. Bu gün Araklı çarşısının güney batı kenarındaki kale harabesi Sürmene'nin ilk kurulmuş olduğu bu tarihi belirler. İmparator Hadrianus (MS 117-138) zamanına kadar Satala'dan Trabzon'a direkt yol olmadığı düşünülürse, muhtemelen imparator Trajan zamanında kurulmuş olan bu kalenin Roma'nın doğu hudutlarını savunmak için olduğu anlaşılır. Altıncı yüzyılda Bizans'ın doğu sınırının Rize'nin hemen doğusuna kadar gerilemesinden sonra, Sürmene'nin stratejik önemi daha da artmıştı. I. Justinianus (MS 527-565) döneminde Lazika Savaşı esnasında ve daha sonra Herakleios zamanında (MS 610-641) İran seferleri esnasında, Sürmene bölgesi önemli bir ikmal merkezi olarak kullanılmıştır. Bu dönemdeki Sürmene/Sousourmanıa/Sussarmia'nın yerini Araklı Burnu üzerindeki Buzluca/Canayer'deki harabeler bize belirlemektedir.