Castor ve Pollux (opera)
Caator ve Polluks (Fransizca:Castor et Pollux) bir prolog ve bes perde) ihtiva eden ve librettosu Fransızca olarak "Pierre-Joseph Bernard (Gentil-Bernard)" tarafından yazılmış ve Jean-Philippe Rameau tarafından bestelenmiş olan "tragédie en musique (müzikli trajedi)" adı ile anılan bir Barok stili "opera". Bu eserin prömiyer temsili 24 Ekim 1737'de Paris'te Palais-Royale Tiyatrosu (Académie Royale de Musique) da sahnelenmiştir.
 Versailles Sarayi bahcesinde buluna Castor ve Pollux heykeli Heykeltras:Antoine Coysevox | |
| Özgün isim | Castor et Pollux |
|---|---|
| Müzik | Jean-Philippe Rameau |
| Libretto | Pierre-Joseph Bernard (Gentil Bernard) |
| Gala | 24 Ekim 1737 |
| İlk gösterim yeri | Palais-Royale Tiyatrosu, Académie Royale de Musique, Paris |
| Oyuncular | |
Hazırlanma ve temsiller
Bu eserin prömiyer temsili 24 Ekim 1737'de Paris'te "Academie Royale de Musique et Danse (Müzik ve dans Kraliyet Akademisi)"'nin "Theatre Royal (Kraliyet Tiyatrosu)"'nda yapılmıştır. Bu opera Rameau'nun hazırladığı üçüncü opera eseri ve "müzikli trajedi" janrında hazırladığı ikinci opera eseridir Bu eserin libretto yazarı Pierre-Joseph Bernard (Gentil-Bernard) bu hazırladığı bu eserden sonra Paris salonlarında beğenilen bir "şair" olarak kabul edilmiştir.
1754'te bu "Castor ve Polluks" opera eseri tekrar yapımlanıp sahneye konulmuştur. Bu 1754 versiyonu yeni yapımlanma için Rameau eserde önemli kesintiler yapmış, esere yeni kısımlar eklemiş ve kalan kısımlarda önemli değişiklikler yapmıştır. Opera kritikleri birinci 1734 versiyonu ve ikinci revizyonlu 1754 versiyonunun hangisinin daha güzel olduğunu hala tartışmaktadırlar. Hangi versiyon olursa olsun Rameau'nun "Castor ve Polluks" operası Rameau'nun en iyi eseri olarak, bir "şaheser" opera olarak kabul edilmektedir.
Bu opera 2009/10 - 2013/14 dönemindeki 5 sezon icin Operabase ististiklerine göre 12 defa yapımlanmış ve bu dönemde Rameau'nun 19 opera eserinin 88 yapımında 2. sırayı almıştır.[1]
Roller
| Rol | Ses tipi | Prömiyer, 24 Ekim 1733 (Orkestra şefi: --) |
|---|---|---|
| Castor | tiz-tenor (haute-contre) | Monsieur Tribou |
| Polluks | bas | Claude Chassé |
| Télaïre | soprano | Mlle Pélissier |
| Phebe | soprano | Marie Antier |
| Jupiter | bas | Monsieur Dun |
| Vénus | soprano | Mlle Rabon |
| Mars | bas | Monsieur Le Page |
| Minerve | soprano | Mlle Eremans |
Konu özeti[2]
Bu konu özeti bu eserin 1737 versiyonunu temel alınarak hazırlanmıştır.
Prolog
Alegorik konulu prolog eserde işlenen ana konu ile ilişkili değildir. Prolog Fransa Krallığı'nın katıldığı Lehistan Veraset Savaşı (1733-1738)'nin sona ermesini kutlamaktadır. Bu prolog'da Aşk Tanrıçası Venüs epey zamandan beri gayet kızgın ve kavgacı olan Savaş Tanrısı Mars'ın kızgısını ortadan kaldırmak istemektedir. Bunun için hikmet, akıl, savaş, sanat, okul ve ticaret tanrıçası Minerva'dan destek ister. Minerva Kupid'e annesi Venüs'e bu çabada yardımcı olmasını ister. Çok geçmeden Venüs kızgınlığını kaybedip kendine gelmiş olan Mars ile sahneye girer. Sahnede silahları bırakma eğlentisi başlar.
1754 versiyonda epeydir Fransa'da barış olduğu için bu prolog kaldırılmıştır.
Perde I
Lincee tarafından öldürülmüş olan Castor için cenaze törenine halk gayet üzgün olarak iştirak etmektedirler. Güneşin kızı olan Telaira sevdiği bu kişinin ölümüne devamlı olarak ağlamaktadır, Özellikle sevdiği kişinin çok yakin benzeri ve onunla daima beraber olmuş olan ölümsüz kardeşi Polluks'un da hayatta bulunması bu üzüntüsünü artırmaktadır. Prensesi avutmak için Phebe, Castor'un ölümünün intikamının ölümsüz olan kardeşi olan Polluks tarafından mutlaka alınacağını ona hatırlatmaya çalışır. Tam bu sırada Polluks sahneye girer ve Lincee'nin artık hayatta olmadığını, onu öldürdüğünü onlara bildirir. Bu basarisindna cesaret alan Polluks yemin ederek ölmüş olan kardeşinin adına babası Baş Tanrı Jüpiter'e yalvarıp onun tekrar yaşayıp onunla birlikte olmasını sağlamasını isteyeceğini bildirir.
Perde II
Polluks kardeşi Castor'un yeniden yaşamasını sağlarsa kendinin de sevdiği Telaira'nın ona kaçmasından çok endişe etmektedir. Jupiter Baş Rahibi Baş Tanrı Jüpiter'in de bu törene geldiğini ilan etmektedir. Bu sırada Telaira verdiği yemini tutmasını Polluks'a tekrar hatırlatır. Polluks sözünü tutar ve babası Baş Tanrı Jüpiter huzuruna çıkıp onun kardeşi Castor'un yeniden yaşamasının sağlaması için ona yalvarır. Jüpiter oğlunun bu isteğine reddedemez. Ama Castor'u geri getirmek için Jüpiter özel şartlar koymuştur. Bunların başında karşılık olarak Polluks'ün ölümlü olup kendi hayatını kaybetmesi gerekmektedir. Polluks kardeşini diriltirse Jüpiter'in bu şartlarını kabul etmeye hazır olduğunu ona bildirir.
Perde III
Phebe Polluks'u sevmektedir ve onun yeraltı cehennemine inmesini önlemek için cehennem kapılarının açılmasını önlemeye çalışır. Fakat Phebe'nin çabaları ve Sparta halkının yalvarmalarına rağmen Polluks ölümlü olarak yeraltı cehennemine gitmeye gayet kararlıdır. Phebe bunu önlemek için Telaira'dan yardım ister. Ama Telaira ile yaptigi konuşmadan anlar ki Polluks'un böyle gayet kararlı olması kardeşi Castor'a olan sevgisinden değil, sevdiği Prenses Telaira'ya verdiği söz ve yemini yerine getirmek isteğindendir. Bunun üzerine Phebe daha umutsuzluk içinde, gözü dönmüş olarak yeraltı cehennemi ruhlarına onu durdurmaları için başvurur. Fakat bunlar da Polluks'u hedefinden ayırtamazlar. Tanrı Merkür'ün desteği ile Polluks bu cehennem kötü ruhlarının etkisini ortadan kaldırır ve yeraltı cehennemine girip kaybolur. Phebe bu büyük kaybına karşı duramadığı için büyük kalp azapları çekmeye başlar.
Perde IV
Kahramanlık gösteren ve erdem sahiplilerin ölünce gönderildikleri Elysion Çayırlarına gönderilmiş olan Castor orada bile Telaire'ye aşkını unutamamaktadır. Bu bahçede ölümlüleri avutmak için bulunan güzel "gölgeler" bile onu kandırıp Telaira'ya olan aşkını ona unutturamamışlardır. Polluks buraya kardeşi Castor'un yanına geldiği zaman, Castor ondan prenses Telaira'nın yanında tek bir gün geçirmesi için yerüstüne gitmesini sağlaması için yardım etmesini ister. Bu isteğini yerine getirirse diğer her zaman kardeşi Polluks'un yanında olacağına söz verir. Polluks kardeşinin bu isteğini gerçekleştirmek için caba yapacağına ona söz verir. Bunun Tanrı Merkür'ün yardımı ile mümkün olacağını düşünmektedır,
Perde V
Castor'un yeraltı ölüm ülkesinden Polluks'un ölümsüzlüğünü kurban ederek ölümlü olmayı kabulü ile kurtulup hayata geri gelmesi Phebe'yi gayet üzüp kırgın yapmıştır. Phebe serzenişlerle Baş Tanrı Jüpiter'in kızgınlıklarını yeniden ortaya çıkartmaya kendine söz vermiştir. İki âşık olan Castor ve Telaira'nın tekrar birbirine kavuşması gayet kısa ama gayet hareretli olmuştur. Ama Telaira bu kavuşmanının iki kardeş arasında yapılan pazarlık sonunda gayet kısa olacağını öğrenince sevgilisinin yanından ayrılmasını engellemek için çeşitli oyunlara ve uzun konuşmalara başvurur. Castor bunlara hadef olunca kardeşine verdiği sözden çayar gibi olur. Fakat ölülere hükmeden yeraltı tanrısı Hades ona yeralti ölüler ülkesine dönmesi gerektiğini hatırlatmak için yer sarsıntıları yaratmaya başlar. Tam bu sırada Baş Tanrı Jüpiter terar sahneye girip Castor ve Polluks iki kardeşin gökyüzünde bir takım yıldız olarak artaik daima beraber olup ölümsüzlügü birlikte paylaşacaklarına karar verdiğini ilan eder. Sevdiğini kaybeden Phebe'nin kendini öldürdüğü haberi bu sırada ortaya çıkar. Bu perdenin son kısmı bir bale ile kapanır. Bbu balede dansörler yıldız ve planetler olarak gökyüzünde "Castor ve Pollüks" adıyla yeni bir takım yıldızının doğup ortaya çıkmasını kutlamaktadırlar.
Seçilmiş ses ve video kayıtları[3]
| Yayım yılı | Roller ( Castor, Polluks, Télaire, Phébé, Jupiter Jupiter Baş Rahibi) |
Orkestra şefi, orkestra ve koro | Marka |
|---|---|---|---|
| 1982: Kayıt (1995: Yayım) | Castor - Peter Jeffes, Philippe Huttenlocher, Jennifer Smith, Cynthia Buchan, Lawrence Wallington, Henry Herford |
Charles Farncombe Bach Festival Baroque Orkestrasi, Bach Festival Singers Korosu |
ERATO "Libretto" 4509-95311-2 |
| 1992:Kayıt (1993:Yayım) | Howard Crook, Jérôme Corréas, Agnès Mellon, Véronique Gens, René Schirrer, Mark Padmore |
William Christie Les Arts Florissants |
2 CD - Harmoni Mundi HMC 90 1435-1437 |
| 1997 :Kayıt (1998: Yayım) | Christophe Einhorn, Jérôme Corréas, Cyrille Gerstenhaber, Brigitte Vinson, Philippe Cantor, Philippe Cantor |
Jean-Christoph Frisch Musique des Lumières |
2 CD - Astrée-Audivis E 8 624 |
| 2003:Kayıt (2004 :Yayım) | Colin Ainsworth, Joshua Hopkins, Monica Whicher, Meredith Hall, Giles Tomkins, Brian McMillan, |
Kevin Mallon Arcadia Baroque Ensemble Orkestrasi, Opera in Concert Korosu |
2 CD - Naxos 8.660118-19 |
| 2007: Kayıt (2008:Yayım) | Anders Jerker Dahlin, Laurent Naouri, Sophie Daneman, Jennifer Smith, Matthew Brook, Samuel Evans |
John Eliot Gardiner - English Baroque Soloists Orkestrsi, Monteverdi Korosu | 3 CD - Premiere Opera Ltd. CDNO 3038-3 |
| 2008 | Finnur Bjarnason, Henk Neven, Anne Maria Panzarella, Véronique Gens, Nicolas Testé, Thomas Oliemans |
Christophe Rousset Les Talens Lyriques orkestrasi, De Nederlandse Opera Korosu |
DVD - Opus Arte OA 0997 D |
Kaynakça
- ""Operabase" websitesi " works by Rameau (2009/14)" maddesi". 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2016.
- ""CASTOR ET POLLUX (1737)" maddesi, Rameau2014 websitesinde". 19 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2016.
- Kaynak: "Operdis-opera-discography" websitesinde " Castor et Pollux by Jean-Philippe Rameau" maddesi 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- İngilizce Wikipedi "Castor et Pollux" maddesinden kısmen uyarlanma 23 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar
- "YouTube" websitesinde "Jean Philippe Rameau. Les Indes Galantes. FULL OPERA - BALLET. HQ Recording " Tüm opera Classical Tunes
- "IMSLP Petrucci Music Library" websitesi "Castor et Pollux, RCT 32 (Rameau, Jean-Philippe)" maddesi. (İngilizce)} 14 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- "Jp.rameau.free" websitesinde "Castor & Pollux Livret de Pierre-Joseph Bernard" maddeside "Castor ve Pollux" oparası librettosunun 24 Ekim 1737 versiyonu, 17 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış kaynaklar
- Girdlestone,Cuthbert Morton (1957) Jean-Philippe Rameau: his life and work , New York:Dover Publications Inc. ISBN 0-486-26200-6 (İngilizce)