Cobit
Bilgi ve İlgili Teknolojiler İçin Kontrol Hedefleri (COBIT) ISACA (Information Systems Audit and Control Association) ve ITGI (IT Governance Institute) tarafından 1996 yılında geliştirilmiş, Bilgi Teknolojileri Yönetimi için en iyi uygulamalar kümesidir.COBIT yöneticilere, denetçilere ve Bilgi Teknolojileri (BT) kullanıcılarına iş hedeflerinin bilgi işlem hedeflerine dönüşümünü, bu hedeflere ulaşmak için gerekli kaynakları ve gerçekleştirilen süreçleri bir araya getirirken, aynı zamanda bilgi teknolojileri alt yapılarını da etkin kullanmayı sağlar.
Genel Bakış
COBIT ilk olarak 1996 yılında yayımlanmıştır.Misyonu "araştırma, geliştirme, ilan ve yetkili tanıtmak, güncellik, uluslararası alanda kabul görmüş genel bilgi teknolojileri kontrol hedeflerinin iş yöneticileri ve denetçiler tarafından kullanılmasıdır." Yöneticiler, denetçiler ve kullanıcılar COBIT gelişmelerinden yararlanırlar; çünkü COBIT onlara BT sistemlerini anlamada, şirketlerin varlıklarini korumak için BT yönetişim modeline göre gerekli olan güvenlik ve kontrol seviyelerine karar vermede yardımcı olur.
COBIT 4.1 34 tane üst düzey işleme sahiptir. Bunların kapsadığı 210 tane kontrol hedeflerinin de dört ana kategorisi bulunur: Planlama ve Organizasyon, Teknoloji Edinme ve Uygulama, Hizmet Saglama ve Destek, İzleme ve Değerlendirme. COBIT, yöneticilere, BT kullanıcılarına ve denetçilere çeşitli faydalar sağlar. Yöneticilerin COBIT'ten yararlanma nedeni, BT alanında daha etkili kararlar verme ve kuruluş için doğru yatırımlar yapma olarak açıklanabilir. İçerdigi stratejik BT planı, bilgi mimarisi, stratejiyi isletmek için gerekli BT donanım ve yazilimlari, sürekli hizmet saglamasi, ve BT performansını izleme sistemi ile COBIT karar vermeyi daha etkili hale getirmektedir. BT kullanıcılarının COBIT'ten yararlanma nedeni, kontrol, güvenlik ve süreç yönetimi güvencesi sağlanmasıdır. Denetçilere ise BT altyapısı içindeki sorunları kontrol esasları çerçevesinde belirlemelerine yardımcı olur. Ayrica denetçilerin kendi denetim bulgularını onaylar.
ISACA son olarak Val IT standardını yayımladı. Bu standart üst düzey yönetime BT yatırımlarında iyi değerler elde etmeleri için gerekli işlem süreçlerini kapsar.
Yakın Tarih
COBIT dört ana yayımdan olusmustur:
- 10 Nisan 2012 COBIT 5 yayımlandı.
- 1996, COBIT birinci baskı yayımlandı.
- 1998, İkinci baskıda yönetim yönergelerine eklendi.
- 2000, Üçüncü baskı yayımlandı.
- 2003, COBIT online sürümü kullanıma sunuldu.
- 2005 Aralık, Dördüncü baskı yayımlandı.
- 2007 Mayıs, Güncel versiyonu 4.1 yayımlandı.
COBIT Versiyon 4
COBIT Versiyon 4 , COBIT 3 'teki ayrı kitapların tek bir ses halinde ve kullanım kolaylığına sahip olarak geliştirilmiş halidir.
Her islem için yeni alt kisimlar sunlardir:
- girdilerin çapraz referansları ve diğer COBIT süreçlerinin çıktıları (parmak göstergesinin gelişimine yardımcı olan)
- sorumlu bir atama ile her işlem için faaliyetler (CFO, CEO, BT Hizmetleri Müdürü ve Geliştirme Müdürünün ne yapması gerektiğini gösteren)
COBIT Versiyon 4.1
COBIT sürümü 4.1 simdi ISACA web sitesinde mevcuttur. Yapılan büyük değişiklikler şunlardır:
- hedef açıklamaları basitleştirildi
- süreçler ile "İşletme", "BT hedefleri" ve "BT süreçleri" arasındaki çift yönlü ilişki basamaklandırıldı
COBIT ürün ailesi (versiyon 4.0)
Tam COBIT paketi şunlardan oluşur:
- Yönetici Özeti
- Yönetim ve Kontrol Çerçevesi
- Kontrol Nesneleri
- Yönetim Kılavuzu
- Uygulama Kılavuzu
- BT Güvence Kılavuzu
Yönetimsel Özet
İş kararları, uygun zamanda iyi seçilmiş öz bilgilere dayanmaktadır. Özellikle zaman sıkışıklığı olan kıdemli yöneticiler için tasarlanan COBIT Yönetimsel Özet, COBIT’in temel kavram ve kurallarının anlaşılması için bir özet niteliğindedir. COBIT’in anahtar konuları ve kurallarına ilişkin anahtar bilgileri sağlar.
İşletme yönelimli COBIT; işletmenin amaçlarının bilgi teknolojisi amaçlarına odaklanması, başarıyı değerlendirmek için vade modellerinin oluşturulması, işletme ve bilgi teknolojisi süreç sahiplerinin birleşik sorumluluklarının teşhis edilmesi faaliyetlerinden oluşur.
Çatı
Başarılı bir organizasyon veri ve bilgilerin sağlam bir çatı üzerine kuruludur. Bu çatı esas bileşenlere, süreçler, kontroller, hedefler ve metrikler arasındaki ilişkilere genel bir açıklama sağlar.İşe tam destek için gerekli BT kaynakları kadar önemli olan yedi bilgi kriterini (etkinlik, verimlilik, gizlilik, bütünlük, uygunluk, uyum ve güvenilirlik) de tanıtır.İşletmenin gereksinimleri ile bağlantı kurar. Bilgi teknolojisi faaliyetlerini genel kabul görmüş bir süreç modeli şeklinde örgütler. Ana bilgi teknolojisi kaynaklarını tanımlar. İşletme kontrol hedeflerini açıklar.
Yönetim Kılavuzu
Başarılı bir işletme sağlamak için, iş süreçleri ve bilgi sistemleri arasındaki birliği etkili bir şekilde yönetmek gerekir.Yeni Yönetim Yönergeleri, Olgunluk Modellerinden oluşur; bu da kontrol aşamalarını ve beklenen kontrol düzeylerini sanayi normlarıyla karşılaştırmak içindir. Kritik Başarı Faktörleri, BT işlemleri kontrolü için en önemli faaliyetleri içerir. Anahtar Hedef Göstergeleri, performans hedef seviyelerini tanımlamak içindir. Anahtar Performans Göstergeleri de BT kontrol sürecinin amaca ulaşmasına uygun olup olmadığını ölçmek içindir.Bu yönetim yönergeleri kurumsal yatırıma sahip olanların sorunlarına çözüm bulabilmelerinde yardımcı olur.
BT Güvence Kılavuzu
Kontrol hedeflerinin gerçekleştirildiğinden emin olmak için, kontrolleri birbirlerine bağlı olarak değerlendirmek gerekir.Bu güvence kılavuzu her form için değerlendirmeleri yapmak adına kendi tasarım sonuçlarını gözden geçirerek, gereken araçları sağlar.Bu kılavuz tamamen denetim uygulamaları üzerinedir.Aslında kitabın bir parçası olmamakla beraber, ilgili bir yayındır.
COBIT Yapısı
COBIT, dört etki alanını kapsar:
- Planlama ve Organizasyon
- Tedarik ve Uygulama
- Teslimat ve Destek
- İzleme ve Değerlendirme
Planlama ve Organizasyon
| PO1 | Stratejik BT Planının Tanımlanması |
| PO2 | Bilgi Mimarisinin Tanımlanması |
| PO3 | Teknolojik Yönün Belirlenmesi |
| PO4 | BT Organizasyon ve İlişkilerinin Tanımlanması |
| PO5 | BT Yatırımlarının Yönetimi |
| PO6 | Yönetimin Hedeflerinin ve Talimatlarının İletilmesi |
| PO7 | İnsan Kaynakları Yönetimi |
| PO8 | Kalite Yönetimi |
| PO9 | Risk Değerlendirme |
| PO10 | Proje Yönetimi |
Tedarik ve Uygulama
Tedarik ve Uygulama süreç alanı, BT gereksinimlerini belirlemeyi, teknolojiyi tedarik etmeyi ve şirketin mevcut iş süreçleri içinde uygulamayı kapsar. Bu süreç alanı ayrıca, şirketin BT sistemi ve bileşenlerinin ömrünü uzatmak için bir bakım planı oluşturmayı hedefler.
| AI1 | Otomasyon Çözümlerinin Belirlenmesi |
| AI2 | Uygulama Yazılımı Tedarik Edilmesi ve Bakımı |
| AI3 | Teknoloji Altyapısının Tedarik Edilmesi ve Bakımı |
| AI4 | İş ve Kullanımın Etkin Kılınması |
| AI5 | BT Kaynaklarının Sağlanması |
| AI6 | Değişiklik Yönetimi |
| AI7 | Çözüm ve Değişikliklerin Kurulması ve Kabul Edilmesi |
Teslimat ve Destek
Teslimat ve Destek süreç alanı, BT’nin teslimat durumlarına odaklanır. Uygulamaların BT sistemi içinde yürütülmesi ve sonuçlarıyla olduğu kadar, BT sistemlerinin etkili ve yeterli işletilmesine olanak sağlayan destek süreçlerini de kapsar. Destek süreçleri; güvenlik konuları ve eğitimi içerir.
| DS1 | Hizmet Düzeyi Belirleme ve Yönetimi |
| DS2 | Üçüncü Parti Hizmet Yönetimi |
| DS3 | Performans ve Kapasite Yönetimi |
| DS4 | Sürekli Hizmetin Sağlanması |
| DS5 | Sistem Güvenliğinin Sağlanması |
| DS6 | Harcamaların Belirlenmesi ve Bütçelenmesi |
| DS7 | Kullanıcı Eğitimi |
| DS8 | Kullanıcılara Yardım ve Danışmanlık |
| DS9 | Konfigürasyon Yönetimi |
| DS10 | Problem ve Olay Yönetimi |
| DS11 | Veri Yönetimi |
| DS12 | Fiziksel Çevre Yönetimi |
| DS13 | Operasyon Yönetimi |
İzleme ve Değerlendirme
İzleme ve Değerlendirme süreç alanı, şirket ihtiyaçlarının tayin edilmesiyle ilgili şirket stratejilerinin belirlenmesi ve mevcut BT sisteminin tasarlanırken niyetlenildiği ihtiyaçları karşılayıp karşılamadığı ile ilgilenir. Bu süreç alanı ayrıca BT sisteminin iş amaçları ve şirketin kontrol süreçlerinin iç ve dış denetçiler tarafından etkinliğinin değerlendirilmesini de kapsar.
| ME1 | Süreç İzleme |
| ME2 | İç Kontrolün İzlenmesi ve Değerlendirilmesi |
| ME3 | Yasal Mevzuat ve Yönetmeliklerle Uyumun Sağlanması |
| ME4 | Bilgi Teknolojileri Yönetişiminin Sağlanması |
COBIT ve Diğer Standartlar
COBIT ve ISO/IEC 17799:2005
COBIT, uluslararası kabul çerçevesinde BT yönetim ve kontrolü için kullanılan öncelikli bir standart haline geldi. ISO/IEC 17799:2005 ise güvenlik yönetimi için uluslararası en iyi uygulamadır.Bu iki standart rekabet etmekten çok birbirlerini tamamlarlar.ISO/IEC 17799 güvenlik alanına odaklanmışken, COBIT daha geniş bir alanı kapsar. Aşağıdaki tablo COBIT ve ISO/IEC 17799:2005 standartları arasındaki ilişkiyi anlatmaktadır:
| COBIT SÜREÇLERİ | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| Planlama ve Organizasyon | - | + | - | - | + | + | + | + | - | - | 0 | . | . |
| Tedarik ve Uygulama | + | 0 | 0 | - | 0 | + | . | . | . | . | . | . | . |
| Teslimat ve Destek | - | + | 0 | + | + | . | + | 0 | 0 | 0 | + | 0 | 0 |
| İzleme ve Değerlendirme | - | 0 | - | 0 | . | . | . | . | . | . | . | . | . |
COBIT ve Diğer Uluslararası Standartlar
Daha fazla uluslararası standart bilgileri için, bakınız ISACA COBIT Haritaları.
Kaynakça
- ISACA28 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. COBIT Sorumlusu
- COBIT Standardı
- COBIT Hedefleri
- ISACA-Istanbul