Denesulinece

Denesulinece (kendilerince Dënesųłiné, Dene Sų́łiné, Dene Yatié ᑌᓀᓱᒼᕄᓀ ; İngilizce Dene Suline or Denesuline, Dene, Chipewyan], Kanada'nın Alberta, Saskatchewan, Manitoba, Kuzeybatı Toprakları ve Nunavut bölgelerinde Denesulineler tarafından konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir. En yakın akrabaları Tlınçonca, Satuca, Denetaca, Sekanice, Danezaca, Kaskaca, Tahltanca ve Tagişçedir. Kuzeybatı Topraklarında resmî dillerden biri olup konuşanı 765'tir[1]

Denesulinece
Ana dili olanlar Kanada (Alberta, Saskatchewan, Manitoba, Kuzeybatı Toprakları, Nunavut)
Dil ailesi
Denesey
Na-Dene
Eyak-Atabask
Atabask
Kuzey
  • Denesulinece
Dil kodları
ISO 639-2 chp
ISO 639-3 chp

İngilizcedeki yaygın adı Chipewyan komşuları Ova Krileri tarafından verilen Cīpwayān ᒌᐘᔮᐣ (pointed skin) adından gelir. Fakat bu ad, başka bir dil grubundan (Algonkin dillerinden) Kızılderili Ojibwa'lara verilen Chippewa (sıfat biçimi: Chippewan) adıyla karıştırılmaktadır. Günümüzde Denesulineler, kendileri ve dilleri için Chipewyan adını aşağılayıcı, küçültücü (derogatory) bulup hoş karşılamazlar ve Denesuline adını tercih ederler.

Diyalektler ve kabileler
  • K diyalekti (İngilizce k dialect): Łútsëlkʼé (NWT), Fond du Lac (Sask.)...
  • T diyalekti (İngilizce t dialect): Denı́nu Kų́ę́, Tthebacha, Łue Chok Tué...

Alfabe

a á ą́ ą b ch ch’ d dh ddh dl dz e é ę́ ę g gh ghw h hh i í į́ į j k k’ kui l ł m n o ó ǫ́ ǫ r s sh t t’ th tł tł’ ts ts’ tth tth’ u u̇ ų́ ų w y z ʔ [2]

Örnekler

Łue Chok Tué

  • dene kişi, halk
  • deneyu adam
  • ts’ékwi kadın
  • łue balık
  • sas ayı
  • łį köpek
  • łįchok at (harfiyen: 'büyük köpek')
  • yath kar
  • chą yağmur
  • tu su
  • ttheshéth dağ
  • sįne yaz
  • des ırmak
  • bes bıçak
  • eghézé yumurta
  • ejeretth’úe süt
  • bér et
  • del kan
  • tthęł balta
  • kesų́łiné mokasen
  • įłaghe (hayvan ve eşyalar için) įłaghį (insanlar için) bir
  • nake (hayvan ve eşyalar için) nadene (insanlar için) iki
  • taghe (hayvan ve eşyalar için) tąnį (insanlar için) üç
  • dįghį (hayvan ve eşyalar için) dįnį (insanlar için) dört
  • sųlaghe (hayvan ve eşyalar için) sųlą́nį (insanlar için) beş
  • ełk’etaghe (hayvan ve eşyalar için) ełk’edįnį (insanlar için) altı
  • totą (hayvan ve eşyalar için) tótąni (insanlar için) yedi
  • ełk’edįghį (hayvan ve eşyalar için) ełk’etanį (insanlar için) sekiz
  • įłótą (hayvan ve eşyalar için) įłótąnį (insanlar için) dokuz
  • honę́ną on
  • delgai beyaz
  • delzen siyah
  • delk’oz kırmızı
  • deltthok sarı
  • į́le hayır
  • selatth’elé parmağım
  • nelatth’elé parmağın
  • belatth’elé parmağı
  • sekwihonelteni öğretmen
  • Dene t’á edlahodi ʔá? Bu Denesulinecede nasıl denir?
  • Dene t’á seł yanełti walí ósą́? Benimle Denesulinece konuşabilir misin?

Dipnotlar
  1. "Arşivlenmiş kopya". 9 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010.
  2. "Arşivlenmiş kopya". 31 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2012.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.