El öpme
El öpme; çeşitli kültürlerde sevgi, saygı ve nezaket belirtisi olarak yerleşmiş geleneksel bir davranış. Batılı toplumlarda el sadece öpülürken, Müslüman toplumlarda ve bazı diğer Doğulu toplumlarda el öpüldükten sonra öpen kişinin alnına değdirilir.
Batı'da
Batılı toplumlardaki el öpme süreci genellikle eli öpülecek kişinin elini ileri doğru uzatması (sunması) ile başlatılır. El öpme özel bir nedeni olmaksızın, herhangi bir karşılaşmada gerçekleşebilir. Çoğunlukla erkekler tarafından kadınların eli öpülür. Bunun haricinde devlet ve din büyükleri gibi önemli kişilerin elleri de cinsiyetlerine bakılmaksızın öpülebilir. Bu tür el öpmede el nazikçe tutulurken dudaklar hafifçe parmakların eklemlerine değdirilir. Günümüzde özellikle nezaket amaçlı bayanların elini öpme geleneği yok olmaya yüz tutmuş, bunun yerini el sıkma ve yanaktan öpme almıştır.
Doğu'da
Müslüman toplumlarda ve bazı diğer doğulu toplumlardaki el öpme ve alna koyma geleneği ise halen yaygındır. Batıdakinin aksine genellikle kavuşmalarda ve bayram, anneler günü gibi özel günlerde el öpülür. Bu tür el öpmede genellikle küçükler büyüklerin ellerini öperler. Süreç bazen eli öpülecek kişinin elini sunması ile, bazen de öpecek kişinin uzanması (el istemesi) ile başlatılır. Müslüman toplumlarda genellikle nâmahrem kimselerin -çok yaşlı olmadıkları sürece- elleri öpülmez.
Tarihçe
İslamiyetin ilk yıllarında (7. yüzyıl) Müslümanların el öptüklerine dair çeşitli bilgiler mevcuttur.[1] Bir rivayete göre Ali bin Ebu Talib, "Babanın çocuğunun elini öpmesi şefkatten, çocuğun babasının elini öpmesi ibadetten, kocanın hanımının elini öpmesi arzudan, kişinin din kardeşinin elini öpmesi ise dindendir," demiştir.[2]
Batıda el öpme geleneğinin geçmişi ise çok daha yenidir. 17. ve 18. yy.larda Lehistan-Litvanya Birliği'nde ortaya çıktığı düşünülmektedir.
Kaynakça
- Tirmizî, Sünen, İsrâ Tefsiri; Sünen-i İbn Mâce, Kitabu'l-Edeb, 16, s. 2/1221
- Osman Şekerci, Kaynaklarımıza Göre İslâm Terbiyesi, İstanbul 1972, s.175