Esrange

Esrange Uzay Merkezi (kısaca Esrange) İsveç'in kuzeyindeki Kiruna kasabasının yaklaşık 40 kilometre doğusunda bulunan bir roket fırlatma ve araştırma merkezidir. Yüksek irtifa hava balonları, Aurora borealis araştırması, roket fırlatmalarının incelenmesi ve diğer bazı şeylerin yanı sıra uydu takibi için bilimsel bir araştırma üssüdür. Kuzey Kutup Dairesi'nin 200 km kuzeyinde bulunan ve geniş bir vahşi doğa ile çevrili olan coğrafi konumu, bu amaçlar için idealdir.

BLAST yükü ve yüksek irtifa balonu fırlatmadan kısa bir süre önce.
2 Mayıs 2005 tarihinde Esrange'da Skylark roketi fırlatması.

Esrange, 1964 yılında, daha sonra Avrupa Launcher Geliştirme Örgütü ELDO ile birleştirilerek Avrupa Uzay Ajansı haline gelen Avrupa Uzay Araştırma Örgütü ESRO tarafından kurulmuştur. Esrange'dan ilk roket fırlatılması 19 Kasım 1966'da gerçekleşmiştir.[1] 1972'de mülkiyeti, yeni kurulan İsveç Uzay Şirketi'ne (SSC – Swedish Space Corporation) devredilmiştir.

Geçmiş

Esrange 1960'larda, İsveç, Kiruna'da bulunan bir ESRO etki roketlerinin fırlatma alanı olarak kurulmuştu.[2] Bu konum seçildi çünkü genellikle auroral bölgede bir etki roketi programının gerçekleştirilmesinin önemli olduğu kabul edildi ve bu nedenle ESRO'nun kendisini Kuzey enlemlerinde uygun bir fırlatma üssüyle donatması gerekiyordu. Kiruna'ya erişim hava, kara ve demiryolu bağlantıları ile iyi bir şekilde gerçekleştirilmiş ve fırlatma alanı Kiruna kentine nispeten yakın konumlandırılmıştı. Son olarak ve belki de kararlı bir şekilde, Esrange, Kiruna Jeofizik Gözlemevi'nin yakınlarında (daha sonra İsveç Uzay Fiziği Enstitüsü olarak yeniden adlandırılmıştır) bulunabilir. 1972 yılında, mülkiyet ve alan operasyonları İsveç Uzay Şirketi'ne devredilmiştir.

Adı

Tesisin adı, ESRO Sounding Rocket Launching Range'ın kısaltması olan ESRANGE idi.

İsveç Uzay Şirketi üssü devraldığında, Esrange (yalnızca E harfi ile) sadece bir ad haline geldi.

Esrange Uzay Merkezi (Esrange Space Center) şu anda tesis için kullanılan addır.

Roket etkinlikleri

Daha önce Kronogård'da (1961–1964 döneminde 18 açılış) İsveç roket denemeleri yapmıştı[2] Bununla birlikte, İsveç'teki roket etkinlikleri, ESRO'nun 1964'te Esrange'ı kurmasından sonra ivme kazanmadı.

1966-1972 yılları arasında ESRO, Esrange'den 150'den fazla roket fırlattı. Bunların çoğu 100–220 km yüksekliğe ulaşan Centaure, Nike Apache ve Skua roketleriydi. İsveç buradan Avrupa araştırmalarının pek çok dalını destekledi, ancak önem atmosferik ve iyonosferik araştırmalara verildi.

Üssün kuzeyindeki ıssız geniş bir alan, etki roketlerinin inebileceği bir alan olarak kullanılır. Bu alana yayılmış olan, bu resimde gösterildiği gibi küçük barınaklar vardır. Bir fırlatma operasyonu planlandığında, insanlardan bu tür barınakları ziyaret etmeleri ve radyo dinlemeleri istenir. Bu barınak Vassejávri, Järämä'nın (İsveç) yaklaşık 10 km batısında yer almaktadır.
Bir barınağın içi

1972'de Esrange yönetimi İsveç Uzay Şirketi'ne (SSC) devredildi. Yavaş yavaş daha küçük roketler, daha yüksek rakımlara ulaşan daha büyük roketlerle tamamlanarak, roketler, atmosferin parçalarının üzerinde kayda değer bir sürtünme kazandığında birkaç dakika ağırlıksızlığa ulaşır oldu. Üç ana program olan Texus, Maser ve Maxus şu anda Esrange'daki roket çabalarına hâkimdir ve ESA ve DLR için düşük yerçekimi (microgravity) araştırmaları buradan desteklenmektedir:

Program Roket motoru Tepe irtifa Yük kütlesi Düşük yerçekimi zamanı Döngü Fırlatma Müşteri
Texus Skylark 7, VSB-30 250–300 km 330–400 kg 6 dakika 1977– 50 DLR ve ESA
Maser Black Brant, Skylark 7, VSB-30 250–300 km 330–400 kg 6 dakika 1987– 12 ESA
Maxus Castor 4B 700–720 km 800 kg 12–13 dakika 1991– 8 ESA ve DLR
Mini-Texus Nike Orion 120–150 km 160–200 kg 3–4 dakika 1993–1998 6 DLR ve ESA
Rexus Geliştirilmiş Orion 80–110 km 100 kg 2 dakika 1995– 21 DLR, ESA, ZARM

1966'dan beri Esrange'den 500'den fazla roket fırlatılmıştır. Bireysel roketler hakkında bilgi için, bkz. Esrange'den fırlatılan roketler listesi.

Esrange'da altı fırlatma rampası vardır:

  • MAXUS fırlatıcısı (CASTOR 4B roketi için kullanılır)
  • MAN fırlatıcısı (DLR'ye ait)
  • MRL Fırlatıcısı (Orion, Nike-Orion, Taurus-Orion, Nike-Black Brant V, Terrier-Black Brant roketleri için kullanılır.)
  • Skylark fırlatma kulesi (used for the VSB 30 rocket)
  • FFAR fırlatıcısı (Katlanır Fin Uçak Roketleri için kullanılır)
  • SULO/VIPER fırlatıcısı (Super Loki ve VIPER roketlerinde kullanılır)

Balon etkinlikleri

1974'ten bu yana Esrange'den araştırma amacıyla 500'den fazla yüksek irtifa balonu fırlatıldı. Fırlatma rampası hacimleri 1 milyon metreküpü aşan balonları idare edebilir.

Uydu hizmetleri

Esrange'in kutupsal enlemi, kutup yörüngelerindeki uydularla iletişim kurmak için çok uygundur. Esrange Uydu Yer İstasyonu, Kanada, Alaska, Havai, Şili ve Avustralya'da istasyonları olan küresel bir ağın parçasıdır. Bu küresel ağ Esrange'den yönetilmektedir.

Esrange Uydu Yer İstasyonu, uzaktan algılama ve bilimsel görevlerin yanı sıra TT&C (Telemetry Tracking & Command, Telemetri Takibi ve Komuta) desteği için veri toplama ve işlemeye destek verir. İstasyon genellikle kutupsal yörünge görevleri için kapsama alanını arttırmak amacıyla, Kuzey Kanada'daki İsveç Uzay Şirketi'nin Inuvik Uydu Yer İstasyonu (Inuvik Satellite Station) ile birlikte kullanılmaktadır.

Esrange Uydu Yer İstasyonu, S-bandında altı bağımsız Telemetri İzleme & Komuta (TT&C) sistemi (biri UHF-Bandında da alıcı özellikli), S/X bandında altı çoklu frekanslı anten sistemi ve kabul sistemi elektroniği ve veri işleme ekipmanı barındıran operasyonel bir bina da içerir. Esrange'de uydu hizmetleri 1978'de başlamıştır.

Uydu kontrol hizmetleri

Esrange üzerinden bir dizi telekomünikasyon uydusu kontrol edildi:

  • Tele-X (1989–1998)
  • Sirius-1 (1995–2003)
  • Sirius-2 (1997–2009)
  • Sirius-3 (1998–)
  • Sirius-4 (2008–)

İsveç uzay programının araştırma uydularının çoğu, Esrange aracılığıyla kontrol komutları almıştır:

  • Viking (1986–1987)
  • Freja (1992–1996)
  • Astrid-1 (1995)
  • Odin (2001–)

İstisnalar, Stokholm dışındaki Solna'da SSC'nin laboratuvarlarından kontrol edildi:

  • Astrid-2 (1998–1999)

Yer istasyonu hizmetleri

Esrange'da SPOT 1–5, Landsat 2–7, ERS 1–2 and Envisat dâhil olmak üzere 50'den fazla uydudan veri alınmıştır.

Ayrıca bakınız
  • Esrange'den fırlatılan roketler listesi
  • İsveç Uzay Şirketi
  • İsveç Ulusal Uzay Ajansı
  • İsveç Uzay Fiziği Enstitüsü
  • Kuzey Avrupa Havacılık Test Alanı
  • Roket fırlatma üsleri listesi
  • Rexus ve Bexus

Kaynakça

Dipnotlar
  1. Jacobsson, Cecilia (6 Ekim 2007). "Rymdturism nästa steg för raketbasen Esrange" [Uzay turizminde roket üssü için bir sonraki adım Esrange]. Dagens Nyheter (İsveççe). 9 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2016.
  2. Backman, Fredrick (2015). Making Place for Space: a History of 'Space Town' Kiruna 1943-2000 [Uzay İçin Yer Yaratmak: 'Uzay Kasabası' Kiruna'nın Tarihi, 1943-2000] (İngilizce). Umeå, İsveç: Umeå University. ISBN 978-91-7601-244-4.

Kaynakça
  • The History of Sounding Rockets and Their Contribution to European Space Research, Günther Seibert, ESA HSR-38, Kasım 2006, 92-9092-550-7.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Esrange ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.