Fatura

Fatura, satıcı firma tarafından alıcı firma adına tanzim edilen, mal veya hizmetin satıldığını gösteren bir belgedir. Genel olarak aşağıdaki hususları içerir:

• Düzenlendiği dilde fatura başlığı,
• Satıcı ve alıcı firmanın ticari ismi/unvanı, adresi, kaşesi, imzası, ve fatura miktarının, örneğin katma değer vergisi için, vergi kayıt numarası,
• Faturanın numarası (genellikle bu numaranın satıcı tarafından belirlenememesi için numaralı baskı fatura koçanları ya da uygun bilgisayar programı kullanılması, muhasebe kaydının numara sırasıyla yapılması, iptal ve düzeltmelerin eskisini işaretleyip yeni fatura ya da kredi faturası düzenleyerek yapılması şart koşulur),
• Faturanın düzenlenme tarihi,
• Malın tam tanımı ve miktarı,
• Birim fiyatı ve toplam fiyatı,
• Teslim şekli,
• Ödeme şekli,
• Ödemenin ne kadarının ne çeşit vergi olduğu (vergi miktarının vergiyi alan ülke para birimiyle belirtilmesi de genellikle şart koşulur).

Çekçe düzenlenmiş bir fatura örneği.

Fatura yerine geçen belgeler

a) Yazarkasa (Makineli Kasa) Kayıt Fişleri Yazarkasa Fişi: Ödeme Kaydedici Cihaz (Yazarkasa) kullanan işletmelerin yaptıkları satışlar için vermek zorunda oldukları fişlerdir. Faturaya göre daha hızlı düzenlendiği için tercih edilir. Üzerinde el yazısı ile imza bulunmaz (istisnalar hariç)

Fatura ve Yazarkasa fişi karşılaştırması Toptancılar Fatura kullanır, Yazarkasa fişi kullanamazlar. Çünkü az sayıda ama büyük miktarlarda ürün satarlar. Hız değil, güvenilirlik önemlidir

Perakendeciler Yazarkasa fişi kullanırlar. Ancak aşağıdaki durumlarda Fatura keserler: (Aynı işlem için hem fatura hem fiş istenemez ve düzenlenemez. Yalnızca biri verilir.)

1. Müşteri tarafından istenmesi halinde, değeri kaç lira olursa olsun, malı satan veya işi yapanın fatura vermesi zorunludur. Örneğin işletmesi için ürün alanlar işletmenin muhasebe kayıtlarında gider gösterip vergiden düşebilmek için mutlaka fatura almalıdır. (İstisnalar olabilir. Örneğin Akaryakıt istasyonlarından araçlara alınan yakıtların Yazarkasa fişleri işletmeler tarafından vergiden düşmek için yeterlidir. )
2. Belirli bir tutarı aşan alışverişlerde. Bu tutar düzeyi her yıl değişebilir. Günümüzde bilgisayarlı yazarkasalar tutarın aşıldığını Fatura kesilmesi gerektiğini uyarmakta hatta Fiş kesilmesine izin vermemektedir.
3. Tutarı ne olursa olsun “Lüks” sayılan ürünlerde. Örneğin “Cep telefonları”…
4. Satıcı işletme eğer az miktarda ama pahalı ürün satıyor ve buna zamanı kalıyorsa tüm işlemler için fatura kesmeyi kendisi tercih edebilir. Bu durumda müşteri ayrıca Yazarkasa fişi isteyemez. Örneğin pahalı gömlekler satan bir işletme fatura düzenlemeyi tercih edebilir.

b) Perakende Satış Fişleri Perakende Satış Fişi: Ödeme Kaydedici Cihaz (Yazarkasa) kullanmayan işletmelerin fatura vermek zorunda olmadıkları satışları için düzenledikleri belgeye denir. Fatura’ya göre daha basittir. Günümüzde teknik imkanların artması nedeniyle kullanımı çok azalmıştır. Örneğin yasal olarak hukuka uygun Seyyar (Mobil) Satış yapanlar elektrikli alet kullanma imkanları olmadığında bu belgeyi tercih edebilirler.

Fatura benzeri (karıştırılan) belgeler

• Makbuz: Bir nesne ya da bir miktar paranın teslim alındığına dair verilen imzalı belgelerdir. Kapsamı faturadan daha geniştir. Alışveriş ve ticari işlem dışında da mal veya para alınmış olabilir. Yani ticari olmayan türleri bulunabilir. Örneğin: Bağış Makbuzu, Aidat Makbuzu. Ancak ticari türleri de bulunabilir: Müstahsil Makbuzu, Serbest Meslek Makbuzu…
• Dekont: Özellikle bankalarda parasal hareketleri göstermek için düzenlenir.

Ayrıca Özel muayenehane ve özel hastanelerce düzenlenen reçeteler de tıpkı fatura gibi vergilendirmeye kaynak teşkil eder.

Kaynakça

• ALVER Cemil: Adi Şirket ve Ticaret Kanunu Genel Esasları, Açıklamalı-İçtihatlı, 2. B., Ankara 1991 / İkinci Kitap, Ticaret Kanunu Genel Esasları, Açıklamalı-İçtihatlı, Ankara 1991.
• ARKAN Sabih : Ticarî İşletme Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 20. B., Ankara 2015.
• DERYAL Yahya: Ticaret Hukuku, Güncellenmiş 7. B., Trabzon 2004.
• 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu
• Önder, Fahrettin, Tekşen, Ömer, “Muhasebe Hukuku Açısından Fatura ve Karşılaşılan Sorunlar Çözüm Önerileri”, Mali Çözüm, Sayı:69, Ekim-Kasım-Aralık 2004.
• Ünal, Oğuz Kürşat, Fatura ve İspat Kuvveti, Ankara: 3.bası, Asil Yayıncılık, 2003.