Georg Elser
Johann Georg Elser (d. 4 Ocak 1903; Hermaringen, Württemberg - ö. 9 Nisan 1945; Dachau Toplama Kampı), 1939'da Münih'teki Bürgerbräukeller birahanesinde Adolf Hitler'e karşı suikast girişiminde bulunan Alman marangoz. George Elser, 8 Kasım 1939'da Hitler'e ilk suikastı düzenledi. Hitler'in Bürgerbraukeller Biraevi'nde konuşma yapacağını haber alınca, oraya bomba yerleştirdi, ancak Hitler olay mahallinden 13 dakika önce ayrıldığı için saldırı başarılı olmadı.
Ailesi ve çocukluğu
Georg Elser, Hermaringen, Württemberg'de, Ludwig Elser ve Maria Müllerin çocuğu olarak doğdu. Ailesi doğumundan bir yıl sonra evlendi ve Maria küçük holdinginde Ludwig ile yaşamak üzere Königsbronn'a taşındı. Annesi çiftlikte çalışırken babası ahşap bir tüccardı. Georg, beş küçük kardeşine bakmaya bırakıldı:Friederike (1904 doğumlu), Maria (1906 doğumlu), Ludwig (1909 doğumlu), Anna (1910 doğumlu) ve Leonard (1913 doğumlu). 1910-17 yılları arasında Königsbronn'daki ilkokula devam ederek çizim, matematik ve matematik becerileri kazandı. Çocukluğu babasının alkolik oması yüzünden zor geçti. Elser, 1939'da Gestapo tarafından yapılan sorgulamasında, babasının sarhoş halde işyerinden nasıl geç geldiğini hatırlamaktaydı.
Kariyeri ve sosyal hayatı
1917'de Elser, babasının işine yardım ederek yarım yıl çalıştı. Bağımsızlık arayışı içinde, Königsbronn'daki ergitme tesisinde tornacılık operatörü olarak çıraklık yaptı, ancak sağlık nedenlerinden ötürü işini bıraktı. 1919-1922 yılları arasında Königsbronn'da ahşap işçisi Robert Sapper'ın yanında çıraklık yaptı. Heidenheim Ticaret Okulu'ndaki sınıfa çıktıktan sonra, Aalen'de bulunan Paul Rieder'in mobilya fabrikasında çalıştı. 1925 yılında, kısa süre önce Tettnang yakınlarındaki Bernried küçük topluluğunda, Wachter ahşap işleme şirketinde çalışmak üzere evden ayrıldı. Constance Gölü'nü yürüyerek ve keşfederek Friedrichshafen'e geldi ve burada yeni başlayan uçak üreticisi Dornier'da ahşap pervanelerini şekillendirme işinde çalıştı.
Ağustos 1925'te bir arkadaşı Elser'i, bir saat fabrikasında çalışmak üzere Konstanz'a gitmeye ikna etti. İşin eksikliğinden dolayı, saat fabrikası kapatıldı, satıldı, ardından Schuckmann Saat Fabrikası olarak yeniden açıldı. Elser orada tekrar istihdam etti ancak uzun sürmedi. Diğer çalışanlarla birlikte, fabrikanın esrarengiz bir şekilde yanması üzerine görevden alındı. Bu dönemde Elser,kendisini Kırmızı Cephe Savaşları Ligi'ne katılmasını ikna eden komünist bir iş arkadaşıyla aynı odayı paylaştı. Ayrıca geleneksel dans grubuna (Trachtenverein) katıldı. 1929'da, Bottighofen'deki küçük ahşap işleme şirketi Schönholzer ile Elser'in sınırları her gün İsviçre'ye geçmesini gerektiren bir iş buldu. Ancak iş altı ay içinde çok yoruldu ve işi bıraktı.
Bu sırada Elser, garsonluk yapan Mathilde Niedermann ile tanıştı. Hamile kaldığında, onu İsviçre'yei Cenevre'ye götürdü. Mathilde'nin hamileliğin dördüncü ayında olduğu ve yasal bir kürtaj yapılmadığı tespit edildi. Manfred adlı çocuk doğdu. Elser, Mathilde'den ayrıldığında, genellikle haftalık ücretini aşan çocuk nafakası ödemek zorunda kaldı.
1930'da Elser, günlük olarak Konstanz'dan feribotla geçerek, Meersburg'daki küçük Rothmund saat fabrikasında çalışmaya başladı ve burada duvar ve masa saatleri için konut yaptı. Kreuzlingen Serbest Temperence Birliği'nde bir terzi olan Hilda Lang ile dostluğa başladı. Mayıs ve Ağustos 1932 arasında Rothmund kapandıktan sonra, Meersburg'da çeşitli marangoz işleri yapan birkaç aileyle birlikte yaşıyordu.
Ağustos 1932'de Elser, annesinden yardım istediğinde Königsbronn'a döndü. Alkolik babası, çoğunlukla şiddet uyguluyordu ve şimdi çok ağır borçluydu. Elser, ailesi için çalışmalarında yardım etti ve babası 1935'in sonunda aile mülkünü satmaya zorlanana kadar bir ev atölyesinde mobilya yaparak gelirini artırdı. Elser, korkunç aile durumundan kaçıp flüt, akordeon çalıyordu. 1933 başlarında Königsbronn'daki Zither Club'a katıldı.
Bu zamanlarda Elser, Else Härlen ile tanıştığı bir yürüyüş kulübüne katıldı. Elmas mutfak dolapları, mutfak sandalyeleri ve bir bebek evi inşa ederek, Härlens'in evinin bodrum katında oturmaya başladı. 1936 baharındaki sevgi olayı, 1937'de kocasından ayrılmasına ve 1938'de boşandı.
1936'da Elser, Königsbronn'da,q Grupp adında bir marangoz ile çalıştı, masalar yaptı ve pencereler yerleştirdi; Ancak ücretinin çok düşük olduğuna inanarak işten kısa süre ayrıldı. Heidenheim'daki Waldenmaier silah fabrikasında bir emekçi olarak çalışmaya başladı, işe trenle veya Königsbronn'dan bisikletle gidip geldi. Orada çalışırken, Maria Schmauder ile bir çalışanla arkadaşlığına başladı.
1938'de, Elser'in ailesi, oğlu Leonhard ve karısı ile birlikte evin yarısını satın aldı. Elser aldatılmış hissetti ve evden çıkmak zorunda kaldı, Stuttgart'taki kız kardeşi Maria hariç ailesi ile olan bağları koptu. Mayıs 1939'da, yakınlardaki Schnaitheim'deki Schmauder ailesiyle birlikte çalıştı.
Elser, Waldenmaier'de, nakliye departmanında çalıştı ve "özel departman" da dahil olmak üzere tesisin birçok bölümüne erişebiliyordu. burada patlayıcılar üretiliyordu. Elser daha sonra tutuklanmasının ve sorgusundaki itiraflarının ardından Gestapo'ya şunları söyleyecekti: '1938 sonbaharında harekete geçme kararımdan önce fabrikadaki barut tozlarını çalmıştım.'
İdeolojisi ve dini
Marangoz-dolap yapımcısı olan Elser, solcu bir örgüt olan Ağaç İşçileri Sendikaları Federasyonu üyesiydi. RFB'ye, Kırmızı Cephe Savaşçıları Derneğine katıldı. Ayrıca, KPD'yi işçi çıkarlarının en iyi savunucusu olarak gördüğü için 1933'e kadar Komünist Parti'ye oy verdiklerini belirtti.
Ailesinin apolitik olduğunu düşünülen Elser'in 1933'te rejimin başlangıcından beri Nazizme karşı geldiğine dair kanıtlar vardır; Hitler selamını yapmayı reddetmiş, radyoda yayınlanan Hitler'in konuşmalarını dinleyenlere katılmamış ve Üçüncü Reich'in seçim veya referandumlarında oy kullanmamıştır.
1933'te Königsbronn'daki Ağaç İşçileri Sendikası toplantısında Elser, Schnaitheim'lı bir Komünist Josef Schurr'la tanıştı. Elser'in aşırı görüşleri vardı, 1947'de Schurr'un, Ulm'daki bir gazeteye gönderdiği bir mektupla onu destekledi. "Elser, her zaman Hitler'in ve adamların şiddet eylemlerine son derece ilgi duyuyordu ve Hitler'i" çingene "olarak adlandırdı.
Elser'in ailesi Protestandı, annesi babasından daha dindardı. Çocukken, annesi ile kiliseye giderdi. 1939'da, suikast girişiminde bulunmaya karar verdikten sonra, Protestan ya da Roma Katolik Kilisesine katıldı. Kiliseye devam talebinde bulundu ve Lord'un Duası'nın okunması onu sakinleştirdi.
Suikast planı
Suikast planını en iyi nasıl uygulayacağını öğrenmek isteyen Elser, Hitler'in Beer Hall Putsch'un yıldönümü konulu yıllık konuşması günü olan 8 Kasım 1938'de trenle Münih'e gitti. Elser, kalabalık dağıldığı saat 22: 30'a kadar Bürgerbräukeller'e giremedi. Lojmanına dönmeden gece yarısına kadar orada kaldı. Ertesi sabah, Königsbronn'a döndü. Ertesi gün, 10 Kasım'da, Münih'te, Kristallnacht'ın Yahudi karşıtı şiddeti gerçekleşti.
Heidenheim'daki Waldenmaier silah fabrikasında çalışmaya devam etti ve yatak odasına toz paketlerini saklayarak, patlayıcıları sistematik bir şekilde çaldı. Bombasını inşa etmek için sütunun tam boyutlarına ihtiyaç duyduğunu fark etti ve 4-12 Nisan 1939'da Münih'e geri döndü. Maria Schmauder'den bir Noel hediyesi ile birlikte bir fotoğraf makinesi aldı. Bir fabrika denetçisiyle yaptığı tartışmadan dolayı işsiz kalmıştı.
Nisan-Mayıs 1939'da Elser, Königsbronn'daki Vollmer ocağında bir iş buldu. Oradayken, 105 patlatma kartuşu ve 125 patlatıcıdan oluşan bir cephane topladı. Schnaitheim'daki Schmauder ailesiyle birlikte yaşayan Elser, birçok konsept hazırladı ve ev sahiplerine bir buluş üzerinde çalıştığını söyledi. Temmuz ayında, ailesi tarafından sahip olunan tenha bir meyhanede Elser, bombasının çeşitli prototiplerini test etti.
- Bürgerbräukeller
Elser, 5 Ağustos 1939'da Münih'e geldi. Gerçek ismini kullanarak, iki evli çiftten oluşan dairelerde bir oda kiraladı; ilk önce Baumann'larla birlikte kaldı ve 1 Eylül'den itibaren Alfons ve Rosa Lehmann'la tanıştı. Kısa süreli akşam yemeklerinde Bürgerbräukeller'e yakın restorana gitti. Daha önce de olduğu gibi, kapılar 10.30'da kilitlenmeden bitişikteki Bürgerbräukeller Salonu'na girmeyi başardı.
Önümüzdeki iki ay boyunca, Elser bütün gece 30-35 kez Bürgerbräukeller'in içinde kaldı. Kereste panelinde konuşmacı kürsüsünün arkasındaki bir direğe gizli bir kapı takarak başladı. Kapının arkasındaki sıva çıkarıldıktan sonra, bombası için tuğlada bir odayı boşalttı. Normalde çalışmalarını 2.00-3. 00 saatleri arasında tamamlayarak, kapılar saat 6.30'da açılana kadar galerinin deposunda kaldı. Ardından, genellikle arka kapıdan çıktı.
Bürgerbräukeller'de güvenlik oldukça gevşekti. Beer Hall Putsch ve Münih şehir meclisi üyelerinden sorumlu olan Christian Weber sorumluydu. Bununla birlikte Elser, Eylül ayının başından itibaren, Polonya ile savaş patlak verdikten sonra, hava baskını ve binada iki 'köpek' bulunduğunun farkındaydı.
Geceleri Bürgerbräukeller'de çalışan Elser, gün içinde "cehennem makinasını" adlı bombasını kurdu. Ses yalıtımı da dahil olmak üzere ek parçaları yerel donanım mağazalardan satın aldı ve atölyesini kullanmasına izin veren yerel ana ahşap işçisi Brög'le arkadaş oldu. 1-2 Kasım gecesi, patlayıcıları direğe yerleştirdi. Elser, çalışmalarının tamamlanmasını kutlamak amacıyla, "Arkaya doğru yola çıktım ve büfede iki fincan kahve içtiğim İsartorplatz'a gittim" şeklinde ifade vermiştir.
Elser, 6 Kasım'da Stuttgart'ta gitmek amacıyla Münih'ten ayrıldı ve kız kardeşi Maria Hirth ve kocası ile bir gece evlerinde konakladı. Onlara alet kutuları ve bagaj bırakarak, ertesi günü Münih'e nihai bir kontrol için geri döndü. Saat 22.00'de Bürgerbräukeller'e giderek, bomba odasını açma fırsatını bekledi ve kendisinin kurduğu saat mekanizmasının doğru olarak yerine olduğunu görerek memnun oldu. Ertesi sabah Ulm aracılığıyla Friedrichshafen'e gitmek için trenle Münih'ten ayrıldı. Bir kuaföre tıraş olduktan sonra, öğleden sonra saat 18.30'da Konstanz'a gitti.
Bombalama
- Hitler'in kaçışı
Adolf Hitler'e 8 Kasım 1939'da Beer Hall Putsch'un yıldönümünde eşlik eden üst düzey Naziler, Joseph Goebbels, Reinhard Heydrich, Rudolf Hess, Robert Ley, Alfred Rosenberg, Julius Streicher, August Frank, Hermann Esser ve Heinrich Himmler idi. Hitler, Christian Weber tarafından platforma hoş geldiniz şeklinde yazılarak karşılandı.
Hitler, öncelikle Bürgerbräukeller'teki konuşmasını Fransa'yla yapılacak yakın savaşı planlamaya adamak için iptal etmişti, ancak fikrini değiştirdi ve sonuçta katıldı. Ertesi sabah Berlin'e geri dönmesini engelleyen sis öngörülürken Hitler, aynı gece özel treniyle Berlin'e dönmeye karar verdi. Münih ana istasyonundan ayrılış saati olan 09.30, saat 8.00'e getirildi ve Hitler konuşmasını normal iki saatten bir saate kadar kesti.
Hitler, Elser'in bombasının sabah 9.20'de patlamaya kurmasına karşın saat 9.07'de partinin sadık 3000 seyircisi önünde konuşmasını sona erdirdi O sırada, Hitler ve onun yandaşı Bürgerbräukeller'den ayrılmıştı. Bomba, tavan ve çatının bir kısmını indirdi ve galeri ve dış duvarın çökmesine ve bir moloz yığını bırakmasına neden oldu. O sırada salonda yaklaşık 120 kişi vardı. Yedi kişi öldü. Başka altmış üç kişi yaralandı, On altısı ciddi şekilde yaralandı, biri daha sonra öldü.
- Kurbanların onurlandırılması
9 Kasım'da Münih'te, 1923'te Beer Hall Putsch'te ölen NSDAP'nin on altı "kan şehidi" için yıllık onur koruma felsefesi her zamanki gibi Feldherrnhalle'de yapıldı. İki gün sonra aynı yerde, Bürgerbräukeller kurbanları için resmi bir tören düzenlendi. Hitler, Rudolf Hess'in SA muhafazasına, seyircilere ve Grossdeutsche Rundfunk (Büyük Alman Radyosu) dinleyenlerine yaptığı konuşmada, yedi tabutun önünde durmak için Berlin'den döndü.'Der gute Kamerad' çaldıkran sonra, Hitler her tabuta krizantem çelengi koydu, sonra Nazi selamı için kolunu kaldırarak geri adım attı. Deutschland über alles'in marşı da çaldıktan sonra, töreni sonlandırdı.
- Tutuklanması
8 Kasım gecesi saat 18.45'te Elser, Konstanz'daki İsviçre sınır çitinden 25 metre uzaklıkta iki sınır muhafızı tarafından yakalandı. Sınır kontrol noktasına götürülüp cebini boşaltması istendiğinde, tel kesici, patlayıcılar, atış iğneleri ve Bürgerbräukeller ile ilgili çok sayıda not ve taslak taşıdığı görüldü. Saat 11'de, Elser'in Konstanz'daki Gestapo tarafından sorgulanması sırasında Münih'teki bombalama haberleri teletype ile geldi. Ertesi gün, Elser araba ile Münih Gestapo Karargahına transfer edildi.
- Soruşturma
Hitler, yine de Berlin'e trenle geri dönerken, Heinrich Himmler'e, Münih bombalı saldırı soruşturmasından sorumlu Kripo (Ceza Polisi) başkanı Arthur Nebe'yi görevlendirmesini emretti. Himmler bunu yaptı fakat aynı zamanda soruşturmayı Gestapo başkanı Heinrich Müller'in denetimine bıraktı. Müller hemen tüm Bürgerbräukeller personelinin tutuklanmasını emrederken, Nebe, enkazın arasından eleyerek soruşturmayı başlattı.
Nebe, Baden Würtemberg'deki Schwenningen'de patentli saat üreten pirinç levhaların kalıntılarını bulmayı başardı. Alman imalatının net kanıtlarına rağmen, Himmler metal parçalarının 'yabancı menşeli' olduğuna işaret ettiğini basına salıverdi. Himmler, suçluları yakalamaya götüren bilgiler için 500.000 markluk bir ödül teklif etti. Elser'in her aile üyesi ve muhtemel tanıştığı kişiler sorgulamaya alındılar.
Münih'te sorgulama; 9 Kasım'da, Münih Gestapo Karargahında tutulan birçok şüpheliden yalnızca birisi olan Elser, birkaç gün boyunca pek fazla ilgi çekmedi. Ancak Bürgerbräukeller ile yüz yüze görüşmeler yapıldığında, garson Maria Strobl, Elser'i içki siparişi vermeyen tek müşteri olarak tanımladı.
Nebe yardım için Viyana'daki Gestapo başkanı Franz Josef Huber'i aramıştı. Huber, Elser'in dizlerinin çürümüş olabileceği fikrine sahipti. Burgerbräukeller'teki gece çalışması sırasında, çalışmanın belirgin sonucu olarak diz kapaklarının kötü çürümüş olduğu görüldü.
Münih Kripo başkanı Dr. Albrecht Böhme, Elser'in ağır ve uzun süre dayak yemesi olayına tanıklık etti ve burada Himmler'in katıldığınıda söyledi. Daha sonra şunları hatırlattı: "Ancak ağız ve burnundan inen ve kanayan Elser, itirafta bulunmadı; Elbette belki de savaştan sağ kurtulamamış olsa da 15 Kasım'da Elser tam bir yazılı itirafta bulunmuştu.
- Berlin Sorgulaması
Elser, muhtemelen 18 Kasım'da Prinz Albrecht Caddesi'ndeki Berlin Gestapo Karargahı'na transfer edildi. Ebeveynleri, kardeşleri ve eşleri, eski kız arkadaşı Else Härlen ile birlikte, Trenle Berlin'e, Moabit cezaevinde ve sonra da büyük Hotel Kaiserhof'ta tutulmak üzere alındılar. Annesi kız kardeşi Maria Hirth, kayınbiraderi olan Karl Hirth ve Else Härlen Elser'in huzurunda sorguya çekildi. 1950'de Elsa Härlen şunu hatırladı: ...Yüzü şişmiş ve siyah ve mavi dayak yemişti. Gözleri yuvalarından dışarı fırladı ve görünümü beni dehşete düşürdü. ... Bir subay kendini Elser'in arkasına yerleştirdi ve konuşmasını sağlamak için arkasına ya da başının arkasına vurmaya devam etti...
Bir suçtan suç ortağı olarak kabul edilen ve bir yıldan fazla hapsedilen Maria Hirth ve kocası dışında, Aile üyeleri ve Else Härlen'in evlerine dönmesine izin verildi. Elsa Härlen, Heinrich Himmler'in röportajında, Adolf Hitler'le izleyici kitlesine sahip olmak ve Martin Bormann tarafından sorguya çekilmek istendiğinde dikkat gösterildi. Elser'in tek başına hareket etmediğine dair bir miktar kanıt bulmaya çalışıldı. Elser, Berlin'de iken, sorgulayıcılarını suikast girişiminin tek teşvikçisi olarak ikna etmek için bombasının tasarımıyla ilgili beş tam boyutlu çizim yaptı. Bu çizimler Gestapo sorgulama raporunda belirtiliyor, ancak bu raporlar günümüze kadar sağlam kalamamıştır.
- Sorgulama raporu
19-23 Kasım tarihleri arasında beş günlük işkence Gestapo Protokoll (sorgu raporu) üretti. Belge Kappler, Schmidt ve Seibold tarafından 'Kriminalkommissare' için imzalandı. 1964 yılına kadar Koblenz'deki Alman arşivlerine gömülmüş olan bu rapor şu anda Elser hakkında en önemli bilgi kaynağı olarak görülüyor. Rapor, Elser'in aile üyeleri ve Elsa Härlen'in Berlin'deki sorgusundan bahsetmemiştir çünkü rapor sadece Elser'in sorgularına verdiği cevapları içermektedir. Tek teşvikçiydiği hayati soru üzerine Elser şunu söylemişti: İsviçre'den, Alman polisine suikasttaki tek suçlu olduğumu, suç ortağı veya suç ortağım olmadığını açıklayan niyetim de vardı ve detaylıca incelemiştim. Ayrıca bomba cihazımın doğru bir şekilde çizilmesini ve davanın yürütülmesinin bir açıklamasını da gönderdim, böylece iddiamı doğrulamış oldum. Alman polisine böyle bir mesajla, suçlu aramada herhangi bir masum kişiyi tutuklamamasını sağlamayı istedim.
Himmler nihai raporu okurken öfkelendi ve kırmızı örtünün üzerinde yeşil mürekkeple şunu yazdı: "Bu salak ne yazdı?"
Bunun aksine, polis soruşturmasına öncülük eden Arthur Nebe, 1939 Noelinde özel olarak Hans Bernd Gisevius'u ifşa ederek Elser'in ahlakına saygı gösterdi: Elser'in problemi ne biliyor musun? Halk bu adamı, sıradan insanı severdi; tutkuyla ve basit cümlelerde, tüm ülkelerdeki kitlelere savaşın açlık, sefalet ve milyonlarca insanın ölümüyle nasıl örtüştüğünü ortaya koydu. Her zamanki gibi pasifist değil, mantığı oldukça basitti: Hitler savaştı ve eğer giderse barış olacak. ...
- Nazi propagandası
Hitler Bürgerbräukeller bombardımanını propaganda amaçlı kullanmaya başlamıştır. 22 Kasım'da Alman gazeteler, suikastçi Georg Elser'in İngiliz İstihbarat Servisi tarafından finanse edildiği ve suç örgütleyicisinin ise Otto Strasser olduğu hikâyesi ile doluydu. 9 Kasım 1939'da Venlo Olayı'nda yakalanan iki İngiliz SIS subayı Richard Henry Stevens ve Sigismund Payne Best'in fotoğrafları, Deutsche Allgemeine Zeitung'un ön sayfasını Georg Elser'in fotoğrafıyla paylaştı.
Swiss dergisi, Appenzeller Zeitung, 23 Kasım 1939'da Otto Strasser'ın Paris'teki bir röportajda Elser, Best veya Stevens hakkındaki herhangi bir bilgiye sahip olduğu iddialarını reddettiğini bildirdi. 13 Kasım'da İsviçre makamları, Strasser'i Ekim ayında yabancı bir gazetede Hitler hakkında azılı konuşmalar yaptığı tespit edildikten sonra İsviçre'den sınırdışı etti.
- Orture, uyuşturucular ve hipnoz
Berlin Gestapo Karargahının bodrum hücreleri, mahkûmların insanlık dışı muamele görmeleri nedeniyle kötüydü. Bununla birlikte, Elser Ocak ya da Şubat 1941 yılına kadar en üst katta hapis tutulduğu söylentisi vardı.
Arthur Nebe, bu dönemde Elser'in yıpranmış halinden Hans Gisevius'a seslendi. Gisevius daha sonra şunu yazdı: Elser, Gestapo kendisine çok tuzlu ringa balığı yedirerek ve onu ısıya maruz bırakarak ve ardından sıvılardan mahrum bırakarak kendisinden bilgi toplamaya çalıştı. Otto Strasser'a karşı belli belirsiz bir bağlantının olduğunu itiraf etmesini istediler. Tutuklanmasından bu yana ona insanca muamele yapan kişiyi (Nebe) bir daha görmekten büyük bir sevinç patlaması yapar gibiydi.
Sonraki bir tartışmada Hitler, Heydrich'e bir emir çıkardı: Elser'in ne tür bir adam olduğunu bilmek isterim. Onu bir şekilde sınıflandırmalıyız. Bu konuda bana geri dön. Üstelik bu suçluyu konuşturmak için her türlü yolu kullanın. Ona hipnotize ettirin, uyuşturucu verin; Bilim adamlarımızın denediği bu nitelikteki her şeyden faydalanın. Kışkırtıcıların kim olduğunu bilmek istiyorum. Bunun arkasında kim olduğunu bilmek istiyorum.
Üç gün sonra Schellenberg, Müller'den üç doktorun Elser üzerinde yirmi dört saat çalıştıklarını duydu; ona 'oldukça büyük miktarlarda Pervitin' enjekte ettiler, ancak aynı şeyi söylemeye devam etti. Dört hipnotizmacı çağrıldı. Elser'i yalnızca bir kişi transa sokabildi, ancak mahkûm aynı hikâyeye anlattı. Psikolog raporunda Elser'in "fanatik" olduğunu ve tanınması için patolojik bir arzusu olduğunu yazdı. Nitekim şunları söyledi: Elser, "Hitler'i yok ederek ve aynı anda Almanya'yı" Hitler'in kötülüklerinden kurtarıp özgürleştirerek şöhret kazanma yolunda ilerliyor" dedi.
- Bombanın Yeniden İnşa Edilmesi
Berlin Gestapo Karargahında iken Müller, Elser'e Bürgerbräukeller'de kullandığı patlayıcı cihazı yeniden düzenlemesini emretti. Schellenberg, Reinhard Heydrich ve Walter Schellenberg'in atölyede Elser'i ziyaret ettiklerinde şunları kaydetti: "Elser sorgulamaya yalnızca isteksizce yanıt verdi. Ancak işçiliği için övgü aldı. Elser'in Bürgerbräukeller bombasını yeniden inşa etmesi, Gestapo tarafından büyük saygı görüyordu ve eğitim amacıyla el kitaplarına bunun belirtilmesini de kabul ettiler.
Sonrası
- İştirakçiler için sonuçları
Bürgerbräukeller'deki bombalamadan bir gün sonra, Buchenwald Konsantrasyon Kampı'ndaki öfkeli SS muhafızları intikam aldı. Yirmi bir Yahudi, görevde bulunan ekip tarafından öldürüldü ve kamptaki bütün Yahudiler üç gün yiyecek verilmedi. Gestapo, köylüleri sorgulamak için Königsbronn köyüne indi ve aylarca tekrar tekrar aynı soruları sordu. Köy, suçluların yuvası olarak damgalanmış ve "Assassinville" olarak bilinmeye başlamıştı. Başka yerde, Elser ile temas kurmuş olabilecek herkesi avladı ve Gestapo tarafından sorguya çekildi.
Taşocağı sahibi Georg Vollmer ve çalışanları, Gestapo sorgulamalarında şiddetle dövüldüler. Patlayıcı maddelerle uğraşırken ihmal nedeniyle Welzheim toplama kampında 20 yıl hapis cezasına çarptırılan Vollmer, eşinin Rudolf Hess'i eski bağlantılarla dilekçe vermesinin ardından 1941'de serbest bırakıldı. Kocasının tekrar götürüleceğinden korkarak aklını kaçırdı, serbest bırakılmasından altı ay sonra öldü. Ölümünden önce, üç komünist grubuyla Kuch adında bir Zürih müzik sanatçısının Elser'i suikast girişiminde bulunduğuna dair bir rivayet başladı.
Heidenheim'daki Waldenmaier silah fabrikasının sahibi Waldenmaier Vollmer'dan daha şanslıydı. Abwehr'in 1944'te desteklenmesiyle, savaş çabasına önemli katkılarda bulunmak için Birinci Sınıf Çarpışma madalyası aldı. 1940'ta bir Gestapo adamı ona şöyle dedi: "Tekrarlanan işkenceye rağmen, Elser hikayesine emekçileri ve bütün dünyayı savaştan kurtarmak için saldırıyı gerçekleştirdi."
Elser'i metal parçaları ile farkında olmadan tedarik eden Münih'in çilingir Max Niederholer, iki hafta boyunca Gestapo tarafından tutuklandı ve gözaltına alındı. Londra'da doğmak onun davasına yardım etmedi. Maria Schmauder'in babası, özellikle Elser'in evinde yabancı radyo istasyonlarını dinlediğini itiraf ettiği gibi uzun sorgulamaya tabi tutuldu. Mathilde Niedermann 1939'da birkaç gece Gestapo tarafından sorguya çekildi. Elser'in Konstanz'da Komünistlerle dostça olmasına rağmen, 'siyasette tamamen ilgisiz' olduğunu savunuyordu. Mathilde ve Elser'in oğlu Manfred Büh neredeyse altmış yıl sonra, 1997'de Münih'te Georg Elser Platz'ın adanmasına değindi; aynı yıl öldü.
Elser'in sevgilisi Elsa Härlen, Elser'in "ikili bir hayat sürmesine ve siyasi hayatını özel hayatından tamamen ayırmasına" söyledi. 1959'da verdiği bir röportajda Federal Cumhuriyet hükümetinden herhangi bir iadeyi istemediğini söyledi.
Elser, Bürgerbräukeller bombalanması için asla yargılanmadı. Berlin Gestapo Merkezinde işkence yapıldıktan bir yıl sonra, 1941'in ilk ayları ve 1945 başları arasında Sachsenhausen toplama kampında özel olarak gözaltında tutuldu. Sachsenhausen'de, Elser'i diğer mahkûmlardan ayıran T-şekilli bir binada izole edildi. Her biri 9.35 m²'lik bir alanda bir araya gelen üç hücrelere yerleştirilen iki tam zamanlı muhafızları ve birkaç zithers de dahil olmak üzere mobilya ve diğer şeyler yapmak için bir çalışma alanı için yeri de vardı. Elser'in belirgin tercihli tedavisi, ekstra rasyonalardan oluşuyordu. Kamp berberine günlük ziyaretler, İngiliz SIS görevlisi Payne Best'in de aralarında bulunduğu diğer tutsaklar arasında ilgi uyandırdı. Daha sonra Elser'in kamp konağına düzenli ziyaretlere izin verildiğini yazdı. Martin Niemöller ayrıca Sachsenhausen'in bunker'inde özel bir mahkûmdu ve Elser'in bir SS adamı ve Hitler ve Himmler'in ajanı olduğu söylentilerine inandı. Elsa Härlen Aralık 1939'da başka biriyle evlenmiş olmasına rağmen, Elser kendi hücresinde onun fotoğrafını muhafaza etti. 1945 başında, Dachau toplama kampına transfer edildi.
Ölümü
Nisan 1945'te, Almanların yenilgisi yaklaştığında, Nazilerin Bürgerbräukeller bombalamayla ilgili gösteri duruşması yapma niyeti boşa çıktı. Hitler, Dachau'daki Elser için kullanılan "Eller" adlı özel tutuklusunun yanı sıra, Wilhelm Canaris, Dietrich Bonhoeffer ve ona karşı komplo kuran diğer kişilerin infaz edilmesini emretti. 5 Nisan 1945'te Berlin'deki Gestapo Karargâhından alınan emir, Dachau toplama kampının komutanı SS-Obersturmbannführer Eduard Weiter'e gönderildi. Emir, Mayıs 1945'te Yüzbaşı S. Payne'in eline geçti ve Best'in The Venlo Incident adlı kitabında bu anlatılmıştır. Verilen emirin en sonunda, emirleri yerine getirdikten sonra, bu mektubu imha ediniz şeklinde belirtilmiştir. Emirdeki imza, Best'e göre okunaklı değildi.
9 Nisan 1945 tarihinde Avrupa'da savaşın sona ermesine dört hafta kala, Georg Elser vurularak öldürüldü ve üstündeki giysili bedeni hemen Dachau Toplama Kampı krematoryumunda yakılmıştır. Elser 42 yaşındaydı.
1954'te, Dachau'daki krematoryumdan sorumlu olan SS-Oberscharführer Theodor Bongartz'ın, SS-Unterscharführer Edgar Stiller'in Elser cinayetinden yargılandığı bir Alman mahkemesi sırasında, Georg Elser'in gerçek katili olduğu belirlendi. 1943-1945 yılları arasında Dachau'daki özel mahkûmlardan sorumlu SS üyesi olarak, Stiller, Elser'den, Bongartz tarafından vurulduğu iddia edilen krematoryuma eşlik etmekle suçlandı. Theodor Bongartz'ın, 1945'te bir hastalıktan öldüğü hesaplanamadı.
Königsbronn'daki Elser'in anısına adanmış bir plak'ta şöyle yazmaktadır: İşlerim yoluyla daha fazla kan dökülmesini önlemek istedim.
- Komplo teorileri
Elser, Bürgerbräukeller bombalamasından bu yana söylentiler ve çeşitli komplo teorilerine konu olmuştur. Savaştan sonra, Protestan papaz ve teolog Martin Niemöller, Sachsenhausen'deki "sığınak" da gözaltında tutuldu ve Elser'in SS'ye üye olduğu ve bu suikast girişiminin Naziler tarafından resmedilmesi için sahnelendiği söylentisine güveniyordu. Hitler, Providence tarafından korunuyordu. 1948'de, Merkezi İstihbaratın gelecekteki Direktörü Allen Welsh Dulles (ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatının fiilen başı), komplo teorilerini şöyle özetledi: 8 Kasım'da, 1923'teki Birahane darbesinin yıldönümünde ve binayı terk etmesinden sonraki yıldönümünde yaptığı konuşmada Hitler'in yıllık konuşmasına kısa bir süre sonra Münih'teki Bürgerbräukeller'de bir bomba patladı. Bu olay hala çözülmemiş haldedir. Bazı kanıtlar, Alman cemaati anlayışını pekiştirecek ya da Reichstag yangınında olduğu gibi yeni bir terör dalgası yaratmak için bombanın Hitler ve Himmler'in bilgisi ile patladığına işaret ediyor.
1969'da Anton Hoch'un 19-23 Kasım 1939 tarihli The Gestapo Protokoll (sorgulama raporu) üzerine yaptığı tarihsel araştırmalar, Elser'in tek başına hareket ettiğini ve suikast girişiminde Nazi rejimini ya da herhangi bir dış grubu içermeye yönelik bir kanıt bulunmadığını keşfetti.
Anıtlar
Elser, 20 Temmuz 1944'teki Hitler hakkındaki suikast girişimi komplocularının aksine, 1990'lı yıllara kadar Almanya Federal Cumhuriyeti'nin resmi hatıra kültüründe kabul görmedi. Elser'e olumlu bakmanın bir yolu için ilk atılım, 1999'da Hellmut G. Haasis'in bir biyografisini yayınlamasıyla geldi. Ocak 2003'te Elser'in 100. Doğum Günü vesilesiyle Deutsche Post özel bir damga yayınladı.
Almanya'da Elser adına 60 sokakta yer ve birkaç anıt var. Claus Christian Materialsahn, 2005 yılında şunları yazdı: 'Hem Doğu hem de Batı Almanya tarihçilerince görmezden geldiği için, Almanya'nın kendi tarihine karşı dürüstçe karşı karşıya kalması için ne kadar rahat kaldığını göstermeye devam ediyor. Yine de, Johann Georg Elser ideolojik kategorilere meydan okumuştu ve bu nedenle gerçek bir Alman kahramanıdır. "
2008'de Münih'te Georg Elser Hallen adlı bir müzik mekanı yıkıldı. Bununla birlikte, 2014 yılı itibarıyla Münih'te Georg Elser Hallen ismini taşıyan beş mekân vardı.
2011'de Georg Elser'in 17 metrelik (56 ft) çelik heykeli, Alman yazar Rolf Hochhuth tarafından Berlin'de açıldı. Belediye makamları projeyi çok pahalıya bulduktan sonra, 200.000 avroya mal olan anıt, Hochhuth'un girişimi üzerine kuruldu. Sonunda, Berlin devlet senatosu Elser heykelini finanse etti. Eylül 1979'da Bürgerbräükeller yıkıldı. Bulunduğu bölgede artık GEMA Binası, Gasteig Kültür Merkezi ve Münih City Hilton Oteli yer alıyor. GEMA Binası girişindeki kaldırımdaki bir plaka'da, Elser'in bombasını gizlediği direğin bulunduğu yere işaret ediyor.
Elser'in öyküsü 1989 yapımı Klaus Maria Brandauer yönettiği Yedi Dakika adlı filminde ve Oliver Hirschbiegel'in yönettiği 2014 yılı yapımı 13 Dakika (Almanca: Elser) adlı filmde anıldı.
 |
Wikimedia Commons'ta Georg Elser ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |