Glikokaliks
Glikokaliks, Hücre zarının yüzeyinde, özellikle şekerlerce zengin özel bir yapıdır.
Hücre zarı ile ilgisine göre, iki tip glikokaliks vardır:
- Hücre zarına bağlı olan glikokaliks, hücre zarının bütün uzantıları, çöküntüleri, kavisleri, oyuntuları gibi, onun bütün hareketlerine ve değişikliklerine tamamen uyar ve hücre zarıyla birlikte görülür. Bu tür glikokaliks omurgalıların alyuvar duvarlarında, safra kesesi ve sindirim borusundaki ince uzantıların etrafında, fagositoz yapan birçok hücrenin yüzeyinde ve protozoa'da görülür.
- Hücre zarına bağlı olmayan glikokaliks, bazal tabaka, bazal zar (membran) gibi isimler almaktadır. Hücre zarının bütün hareketlerine onunla birlikte uymaz ve birlikte görülmez. Bu tür glikokaliks bakterilerde, mantarlarda, bitkilerde ve omurgalıların epitel hücrelerinin yüzeyinde ve kas hücrelerini de içine alan birçok hücre çeşidinde görülmektedir.
Görevleri
Mekanik destek, yağlama, yumuşatma, ve süzme etkileri vardır. Ayrıca, bazal tabaka, hücre etrafında oluşturulmuş ve hücre zarı dışında glikokaliksin içine salgılanan ürünlerin burada bir süre kalmasına hizmet eder ve fagositozda iş görür. Hücre zarının geçirgenlikte seçici düzenleyici etkileri ve koruyucu özellikleri sadece hücre zarıyla belirlenmez, hücre zarı ile glikokaliksin özelliklerinin birleşimine bağlıdır. Hücreler arası bağlantılar oluşmasında, hücre zarının antijenik özellik göstermesinde ve iyon naklinde glikokaliksin yapısındaki polisakkarit örtü, elektiksel yüklenme özelliğinden dolayı önemli ölçüde etkilidir.Ayrıca eritrositlerin dış zarında hücre kimliğini belirler.