I. Musa

Mansa Kankan Musa[1] 14'üncü yüzyılda onuncu mansa veya Mali İmparatorluğu'nun yükseliş dönemindeki imparatoruydu. Ülkeyi mansa olarak 1312 yılından 1337 yılına kadar yönetti. Musa, en çok 1324 yılında hac için Mekke'yi ziyareti ve İslami bilginlik velinimetiyle anılır.

Musa, 1375 tarihli Afrika ve Avrupa haritasında bir altın külçeyi elinde tutarak gösteriyor.

Doğum

Mansa Musa'nın doğum tarihi bilinmemektedir. Sözlü tarihi olaylar onun Mansa Abubakari I'nin torunu, Sundiata Keita'nın yarı-kardeşi olduğunu nakleder.[2] Musa'nın babası Faga Laye isimli bir prensti. Fakat hiçbir zaman mansa (kralların kralı) unvanını elde edemedi.

İlk yılları

Musa mansa, 1312 yılında Mali krallarının en güçlüsü olarak tahta çıktı. Kendisi dindar, samimi bir müslümandı. İslam etkisini yaymak için imparatorluğunda görkemli camiler inşa etti. İmparatorluğu döneminde Timbuktu sadece Afrika'da değil tüm islam dünyasında büyük bir kültür merkezi haline geldi. Mansa Musa güç haline geldiğinde Mali İmparatorluğu hala güneyde altın ülkesine giden ve kuzeyde tuz topraklarına giden ticaret yolu rotasına kesin olarak hakimdi. Musa'nın iktidarlığı dönemi altında altın-tuz ticareti Sahara ortasında Timbuktu'da odaklanmaya geliyordu. Şehir bolluk, bereket içindeydi (Trans-Sahara ticaret rotasına girmiş pek çok kasaba gibi). Bu geniş çapta altın ticareti, tuz, fildişi, kola nuts ve kölelere dayanıyordu.

Musa Mansa, Mali'nin etkisini Timbuktu şehri dahil olmak üzere pek çok toprağı imparatorluğunun kontrolü altına getirerek Afrika boyunca genişletti. Ve Batı Sudan'ın büyük bir parçasını tek sistemli ticaret ve yasa içinde idare etti. Bu yapılması beceri, güç veya cesaret isteyen bir şeydi ve bu Musa Mansa'yı Afrika tarihinde en büyük devlet adamlarından biri yaptı. Mansa'nın koruması altında Timbuktu şehri zenginlikte ve prestijde büyüdü ve en güzel şairlerin, bilim adamlarının, Afrika ve Orta Doğu'lu sanatçıların toplantı yeri haline geldi.

Hac

Musa Mansa'nın 1324 yılında Mekke'de hacı oluşuyla Mali İmparatorluğunu İslam dünyasının dikkatine getirdi. Musa Mansa, 60 Bin fakire dağıtılmak üzere 80 devenin taşıdığı 2 tondan fazla altını içeren bir kervanın başında Kahire'ye vardı. Kervana 12.000 köle eşlik ediyordu ve saf altını 500 kişi taşıyordu. Musa Mansa Mısır'da savurgan bir şekilde pek çok altını hediye ederek harcıyordu. Böylece altının değeri düştü. Ve birçok sene için eski değerini alamadı.

Kahire'de Mısır sultanı, Musa Mansa'yı büyük bir hürmetle bir hoca gibi kabul etti. Görkemli kervanı bir sansasyona sebep oluyor ve onu getiriyordu. Mali 14. yüzyılda çok meşhur hale geldi ve Avrupalı harita yapımcılarının dikkatini çekmeye başladı. 1375 yılında üretilen bir haritada Musa Mansa, Batı Afrika'nın ortasında tahtında otururken sağ elinde bir altın külçesi tutarken gösterildi.

Sonraki dönemi

Kutsal şehirlerden Mekke ve Medine'yi ziyaretinden sonra Mansa Musa, krallığı içinde büyük camileri, koskocaman kütüphaneleri ve medreseleri (İslam üniversitesi) boydan boya inşa işine girdi. Pek çok Arap bilim adamı (şair ve mimar, Ebu İshak İbrahim es-Saheli) islam alimlerini kendileriyle Timbuktu şehrine geri gelmesine yardım etti.

Mansa Musa, daima ilmin gelişmesine ve İslamın yayılmasını cesaretlendirmiştir.Hükümdarlığının ilk yıllarında Sudan'lı öğrencileri Fas üniversitesi'nde öğrenim görmeleri için göndermiştir. O, Ebu İshak İbrahim es-Saheli'yi Timbuktu'da Ulu Camii (Djingareyber Camii) ve kendisinin kraliyet sarayını yapması için görevlendirmiştir. Djingareyber Camii bugün hala ayakta durmaktadır. Cami dokuz sıra kare direk içermekte ve ibadet edecekler için 2.000 kişilik bir yer sağlamaktadır. Es-Saheli, bu bölgede pişmiş tuğla ve çamuru inşaat malzemesi olarak tanıttı. Djingarey'in çamur konstrüksüyonu 660 yıllık eski bir gelenekle tesis edildi ve hala ayakta durmaktadır. Djingarey Camii şehrin merkez camisi haline gelmiştir. Musa'nın hükümdarlığı döneminde Timbuktu, bir ticaret merkezi olarak zenginleşti İslam ilimleri merkezi olarak gelişti. Mali İmparatorluğunun 15.yüzyılda bölge üzerinde kontrolünü kaybetmesine sonra bile Timbuktu, Afrika-alt Saharasının büyük İslam merkezliğini devam ettiriyordu.

Musa'nın ölümüyle ilgili bir kayıt yoktur. Buna rağmen genellikle 1330'lu yıllarda öldüğüne inanılır. En çok olası ölüm tarihi 1337 olarak verilir ve ölümü tabii nedenlerle olmuştur.

Popüler kültür
  • Mansa Musa bilgisayar oyunu Civilization IV da Mali İmparatoru lideri olarak baş rolde oynadı. Onun lider özellikleri finansal ve ruhsaldı. Mali İmparatorluğu'nun başşehri Timbuktu'dur.[3]
  • Celebritynetworth isimli internet sitesi tarafından, tarihte bugüne kadar yaşamış en zengin insan seçilmiştir.[4]

Kaynakça
  1. Diğer isimleri:
    • Mansa Kankan Musa I
    • Mali-koy Kankan Musa
    • Lord Musa, King of Mali
    • The Lion of Mali
  2. Niane, D.T.: "Recherches sur l'Empire du Mali au Moyen âge". Presence Africaine. Paris, 1975
  3. http://pc.ign.com/articles/654/654463p1.html
  4. "İşte tarihin en zengin adamı!". gazetevatan.com. 17 Ekim 2012. 20 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2012.

Biblioyografya
  • Bell, Nawal Morcos. ""The Age of Mansa Musa of Mali: Problems in Succession and Chronology." The International Journal of African Historical Studies Vol. 5, No. 2(1972), 221-234.
  • Niane, D.T. Recherches sur l’Empire du Mali au Moyen Âge. Paris: Présence Africaine, 1975, 112 pages.

Dış bağlantılar
Önce gelen:
II. Abubakari		 Mali İmparatoru Mansa
1312–1337		 Sonra gelen:
Maghan
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.