Kapma olayı

Kapma olayı, bir akarsuyun geriye aşındırma yaparak başka bir akarsuyu kendisine katmasıdır. Bu durum; kapma olayı, kapma (kaptür-captüre), bir akarsuyun diğerini kapması şeklinde ifade edilir.

Kapma olayı

Havzasını kuvvetle geriye aşındıran akarsu, komşu akarsuya yaklaşır. Su bölümü çizgisine ulaştığında, bu kısmı da aşındırır. Böylece komşu akarsuyun tamamını veya bir bölümünü kendine çeker. Su bölümü çizgisinin yeri değişmiş olur. Kapan akarsuyun havzası genişler. Kapma olayının oluştuğu şu işaretlerden anlaşılabilir[1]:

a)Kapma alanında dar bir boğaz oluşur.

b)Kapma yerinde belirgin bir kapma dirseği vardır.

c) Kapılan akarsuyun akışı zayıflar, hatta bir kısmı veya tamamı kuruyabilir. Kapma alanının alt taraflarında eski güçlü durumundan kalma geniş kum ve çakıl birikintileri görülür.

Bir göl kapmaya uğrarsa, dış drenaja bağlanır ve tamamen kuruyabilir[2].

Kapma olayı şu sebeplerle oluşabilir[1]: a) Yağışın fazla olduğu taraftaki akarsu güçlü, az yağışlı alandaki akarsu zayıftır. Bu akarsuların aşındırma güçleri birbirinden farklıdır. Güçlü akarsu geriye aşındırmayı daha hızlı yapar, diğer akarsuya yaklaşır.

b) Aynı akım gücüne sahip akarsulardan boyu kısa olan, uzun boyluya göre daha hızlı aşındırma yapar. Kapma olayı gerçekleşir.

c) Aynı uzunluktaki akarsulardan yatağı eğimli olanın aşındırma gücü daha fazladır.

d) Kaide seviyesi aşağıda (deniz,okyanus) olan akarsu, kaide seviyesi yüksekte olan iç bölge akarsularını kapabilir.

Anadolu'nun Sakarya Kızılırmak gibi büyük akarsu havzaları kapma olayı ile oluşmuştur.[3]

Kapma olayı farklı şekillerde de gerçekleşebilir. Tektonik süreçler sonucunda arazi eğiminin, yerşekillerinin bozulması, heyelan, buzul çekilmesi gibi.

Kaynakça
  1. İZBIRAK, Prof. Dr. Raşat. "Kapma olayı" (PDF). dicle.edu.tr. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2018.
  2. "Türkiye'nin Gölleri". dergipark.ulakbim.gov.tr. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2018.
  3. "TÜRKİYE'NİN AKARSULARI VE VADİLERİ" (PDF). dicle.edu.tr. 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2018.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.