Kutlu Adalı
Kutlu Adalı (1935, Lefkoşa Kıbrıs - 6 Temmuz 1996, Lefkoşa KKTC), Kıbrıs Türkü gazeteci, şair, yazar, devlet memuru.
| Kutlu Adalı | |
|---|---|
| Doğum |
01 Ocak 1935 Lefkoşa Kıbrıs |
| Ölüm |
06 Temmuz 1996 (61 yaşında) Lefkoşa KKTC |
| Meslek | Gazeteci, şair, yazar, devlet memuru |
| Dil | Türkçe |
| İkamet | Lefkoşa |
| Milliyet | Kıbrıs Türkü |
| Vatandaşlık | KKTC |
| Dönem | 1959 - 1996 |
| Tür | Şiir, tiyatro oyunu |
| Konu | Söyleşi, gezi yazısı, siyaset, güncel |
| Evlilik | İlkay Adalı |
|
| |
Türkiye'nin Antalya ilinde ilk, orta ve lise eğitimini yaptı. Kıbrıs'a 1954 yılında geri döndü. Kıbrıs'ta 1950'lerden itibaren kitaplar ve dergilerde yazılar yazmaya başladı. Kendisine ait Beşparmak Yayınevi'ni 1959'da kurdu. Beşparmak adlı kültür dergisini çıkardı. Söz, Ortam, Kıbrıs Postası ve Yeni Düzen gazetelerinde köşe yazarlığı yaptı. Yaşamı boyunca şiir yazmaya da devam etti.
Rauf Denktaş'ın 1961 - 1972 yılları arasında özel kalem müdürlüğünü yaptı.[1] Fakat kamu hizmetinden ayrılması ile 1985'ten sonra[2] Denktaş'a muhalefet eden ve Kıbrıslılık kavramını öne çıkaran köşe yazıları yazmaya başladı.[1] Kıbrıs Türk Barış Derneği ile Bağımsız ve Federal Bir Kıbrıs İçin Temas Grubu'nun kurucuları arasında yer aldı.
Suikastı
6 Temmuz 1996 günü evinin önünde vurularak öldürüldü. Kuzey Kıbrıs yönetimi makamlarının başlattığı soruşturma sonuç vermedi ve cinayeti kimin işlediği belirlenemedi. Bunun üzerine eşi İlkay Adalı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde Türkiye aleyhine dava açtı. 31 Mart 2005'te mahkeme, cinayet hakkında yeterli ve inandırıcı araştırma yapılmadığı gerekçesi ile Türkiye'yi mahkûm etti. Manevi tazminat olarak İlkay Adalı'ya üç ay içinde ödenmek üzere 20 bin avro, mahkeme masrafları için ise 75 bin avro, toplamda ise 95 bin avro Türkiye'ye para cezası kesildi.[1]
Cinayetinin arka planında Adalı'nın ikon müzesi olarak görev yapan ve "paha biçilmez" eski eserlerin yer aldığı St. Barnabas Manastırı'nda yaşanan silahlı bir baskını araştırması vardır. İlgili olay, 14 Mart 1996'yı 15 Mart'a bağlayan gece gerçekleşti; manastırdaki üç nöbetçiyi saf dışı edip bir odaya kilitleyen maskeli ve silahlı kişilerin neler çaldığı açığa çıkarılamadı. Adalı, baskından dokuz gün sonra, 23 Mart günü yayımladığı haberinde baskında KKTC Sivil Savunma Teşkilat Başkanlığına bağlı araçların kullanıldığını açıkladı. Baskılar üzerine Başbakan Hakkı Atun olayın "askerî bir operasyon" olduğunu ifade etti. 2 Nisan 1996 tarihinde Adalı tehdit edildiğini açıkladı, bu tarihten sonra da tehditler devam etti. Konuyla ilgili uyarılar yetkililer tarafından dikkate alınmadı ve 6 Temmuz günü suikast gerçekleşti.[3]
Cinayet çeşitli kesimleri ifade özgürlüğünü savunucu tepkilere itti. Burhan Eraslan, verilen tepkileri "Gerçekten de bu cinayet, Kutlu Adalı'nın yazılarıda talep ettiği gibi "konuşan toplum"un başlangıcı oldu." diyerek yorumladı.[3]
Eserleri
- Köy Raporları, 1961, 1962, 1963
- Dağarcık, 1963, (Gezi yazıları)
- Söyleşi, 1968,
- Çirkin Politikacı Pof, 1969 (Hiciv)
- Hayvanistan, 1969 (Hiciv)
- Sancılı Toplum, 1969
- Köprü, 1969, (Oyun)
- Şago, 1970, (Oyun)
- Nasrettin Hoca ve Kıbrıs, 1971[2]
Kaynakça
- Güven, Erdal (3 Nisan 2005). "Kutlu Adalı..." Radikal. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2010.
- "Kutlu Adalı". Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2010.
- Eraslan, Burhan (2016), Kuzey Kıbrıs'ta Basın Özgürlüğü, Lefkoşa: Işık Kitabevi Yayınları, ss. 207-210