Mürettebat Keşif Aracı
Mürettebat keşif aracı (CEV), Amerika Birleşik Devletler NASA Uzay Keşif Vizyonu’ nun kavramsal bileşenidir. Bu keşif aracı daha sonradan Orion uzay aracı olarak da bilinmektedir. Orion mürettebat keşif aracı NASA’ nın TakımYıldız Programı’ nın bir parçasıydı. Bu programın amacı insan kaşifleri Ay’ a geri yollamak ve daha sonra Mars ve Güneş sistemi içerisindeki diğer duraklara yollamaktı.
Resmi planlamalara göre aracın başlaması 2004 yılında son teklif talebi 1 Mart 2005’ te araç tasarım yarışmasıyla başladı. Daha sonraki tasarımlarda ve inşa evrelerinde NASA proje durum notlarını kendi web sitesinde yayımladı.
Yarışma
14 Ocak 2004’ te araç için belirlenen konsept dönemin A.B.D başkanı George W. Bush tarafından NASA merkezüssün’ de yapılan konuşmada açıklandı. Keşif aracı için işin taslak beyanı NASA tarafından 9 Aralık 2004’ te yürütüldü ve bundan yaklaşık bir ay sonra 21 Ocak 2005’ te NASA teklif için taslak talebini yürüttü. Son taslak talebi 1 Mart 2005’ te görüldü. Potansiyel teklifcilere cevaplarının ne olduğunun sorulamsıyla 2 Mayıs 2005’ te son boldu.
NASA, 1 Eylül 2008’ de iki takım arasında yörünge altı ya uzay araçları uçuş uygulama teknolojisi adıyla bilinen Dünya yörüngesinden fırlayıp gidecek bir araç planlamıştı. Fakat keşif araç uygulamasının erken bir tarihte başlamasına olanak sağlamak için idari amir Michael D. Griffin, NASA’ nın 2006 yılında keşif araçları için anlaşmalı taraf belirleyeceğini duyurdu. Griffin’ in bakış açısından bu anlaşma uzay mekiklerinin 2010’ da emekliye ayrılmasına kadarki dört yıllık boşluğun ortadan kaldırılmasına yardımcı olacaktı. Ayrıca keşif araçlarının ilk insanlı uçuşu 2014 yılında gerçekleşecek (keşif araçlarının önceden uçuşuna izin verilecek) ve keşif araçlarının gelişiminde 1 milyar dolardan fazla masraftan kurtulunulacaktı. 13 Haziran 2005’ te NASA, Lockheed Martin, Northrop Grumman şirketler birliğiyle ve Boeing şirketiyle keşif aracının gelecek gelişim işleri için anlaşmaya vardığını duyurdu. Her takım sözleşme imzalayarak 28 milyon dolarlık bütçe aldılar. Bu bütçeyle tasarımı tamamlanmış bir keşif aracı ve onun fırlatma aracını Ağustos 2006’ ya kadar teslim etmeleri gerekiyordu. NASA bu takımlardan birini keşif aracı inşa etmek için ödüllendirecekti. Takımlar ayrıca Ay seferi içinde bir plan geliştireceklerdi. Bu planda Dünya yörüngesine girme, Ay yörüngesine girme ya da doğrudan yükselme bölümleri içermektedir. İki takımda
- Northrop Grumman’ ın işbirliğinde Boeing’ in alt üye olarak Spiral One, Alenia Spazio, ARES Ortaklığı, Draper Laboratuvarı ve Birleşik Uzay Birliği
- Lockheed Martin’ in işbirliğinde EADS Uzay Ulaştırmacılığı, Birleşik Uzay Birliği, Aerojet, Honeywell, Orbital Sciences, Hamilton Sundstrand ve Wyle Laboratuvarları
den oluşan ekiplerle yarışmışlardır.
Her anlaşmalı taraf taşeronları içeren takımları yöneteceklerdi. Taşeron firmalar Ay’ a geri dönüş için astronotlara ekipman, yaşam desteği, roket motorları ve navigasyon sistemleri sağlayacaklardı. Planlı yörünge ya da yörünge altı uçuşlar uzay aracı teknolojileri uçuş uygulamaları altında bir keşif aracı inşa etme yarışması her takım tarafından yapılacaktı. uzay aracı teknolojileri uçuş uygulamaları altında NASA keşif aracı inşa edecek kazananı hali hazırdaki donanımın gösterilmesinden sonra seçecekti. Fırlamalar sık sık Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri tarafından ordu hava aracı seçmek için kullanılırdı. NASA hiçbir zaman anlaşmalara bu şekilde yaklaşmadı. Fakat idari amir Griffin uzay aracı teknolojileri uçuş uygulamaları yaklaşımını terk ettiğini vurgulayarak NASA’ nın daha geleneksel sözleşmeciye dayalı araç seçme yaklaşımına meyilli olduğunu belirtti.
31 Ağustos 2006’ da NASA, Orion’ un tasarımı ve geliştirme sözleşmesini Lockeed Martin şirketine verdiklerini duyurdu. Bloomberg haber kanalının haberine göre beş analizcinin anketine göre öncelikli ödül duyurusu Northrop takımının kazanması gerektiğini belirledi. Marco Caceres, Teal grubuyla birlikte uzay endüstrisi analizcisidir. Caceres, Lockheed’ in kaybedeceğini öngörmüştür. Çünkü Lockheed Martin’ in geçmişteki 912 milyon dolarlık X-33 uzay mekiği yerdeğiştirme programı başarısızlığıdır. Anlaşma imzalandıktan sonra Lockheed Martin’ in X-33 başarısızlığının ona daha çok araştırma yapması ve itme, malzeme geliştirme konusunda tecrübe verdiğini savunmuştur. Belki de bu sayede Lockheed’ in sözleşmeyi imzalamasına yardımcı olmuştur. Havacılık-uzay Günlük ve Savunma Raporunun özetine göre NASA belge analizinde sözleşme ödülü gerekçeleri açıklanmıştır. Lockheed Martin en büyük teknik yaklaşım temelini kazanmıştı, düşük ve daha realistik masraflar tahmini ve keşif programındaki Phase I’ in olağanüstü performansından sorumluydu.
Lockheed Martin Teksas, Louisiana ve Florida’ da insanlı uzay aracı üretmeyi planlıyordu.
Öneriler
Orijinal Tasarımlar
Lockheed’ in önerdiği araç küçük uzay mekiği şekilli, tasarımı altı astronot ve ekipmanlarını barındırabilecek büyüklükteydi. Lockheed Martin’ e göre eski kapsül şekilli araçların Dünya’ ya yüksek hızlı dönüşlerde kontrolü bu uçak tipli araçtan daha zordu. Fransız Le Figaro gazetesi ve Havacılık Haftası ve Uzay Teknolojileri yayınına göre EADS uzay taşımacılığı şirketi görev modülü tasarım ve yapımı konusunda çalışmalara başlamıştı. Lockheed’ in takımının başında Cleon Lacefield bulunuyordu.
Lockheed Martin keşif aracı tasarımı düşük Dünya yörüngesi birkaç modülü ve insanlı Ay uzay aracı versiyonlarına ve ek olarak da iptal sistemi bulundurmaktaydı. İptal sistemi bir kaçış kulesine benzemekteydi. Bu sistem Mercury, Apollo, Soyuz ve Shenzhou araçlarında ( Gemini, uzay mekiği Enterprise ve Columbia[STS-4 e kadar ] ile birlikte) tahliye işlemi için kullanılmıştır. Bu sistem görevin yükselme aşamasındaki herhangi bir zamanda tahliye edebilme özelliğine sahiptir. Mürettebat fırlatma boyunca kurtarma modülünde oturacaktı. Havacılık haftası ve uzay teknolojisi yayınına göre kurtarma modülü güçlendirilmiş karbon-karbon dış ısı kalkanına ve ısı kalkanının başarısız olması durumunda gereksiz tabakalarla kaplanan yeniden kullanılabilir yüzey izolasyonuna sahipti. Kurtarma modülü kabin modülünün üst yarısını içermekteydi. Kabin modülü dört kişilik yaşam alanına sahipti. Acil bir durumda kurtarma modülü kabin modülününün geri kalan kısmından ayrılıyordu. Kurtarma modülü altı kişilik ekip için oturma yerine sahipti. İki sıra ve kabin modülü 5-7 gün astronotlara yetecek yiyecek bulunduruyordu. Araç dışı aktiviteler kabin modülüne bağlı olarak gerçekleştirilecek. Bu modül karaya ya da suya inerek 5-10 kez kullanılabilecekti.
Kaynakça
1. "President Bush Announces New Vision for Space Exploration Program". NASA.
2. NASA (2005-03-01). "Crew Exploration Vehicle, Solicitation SOL NNT05AA01J". Retrieved 2006-09-09.
3. Dunn, Marcia (2006-05-13). "NASA Chief Pushes for Shuttle's Replacement". Space.com. Retrieved 2007-03-03.
4. NASA HQ (2005-06-13). "NASA Selects Contractors for Crew Exploration Vehicle Work". NASA Press Release 05-146. Retrieved2006-09-09.
5. "Category: CEV, OSP, SDLV, and ISTP Archives". NASA Watch.
6. Schneider, Mike (2006-08-26). "Astronaut lets name of new spaceship slip". Houston Chronicle. Retrieved 2007-03-03.
7. "NASA Selects Lockheed Martin To Be Orion Crew Exploration Vehicle Prime Contractor" (Press release). NASA. 2006-08-31. Retrieved 2006-08-31.
8. to:a b Lococo, Edmond; Demian McLean (2006-08-31). "Lockheed Beats Northrop for $3.9 Billion NASA Award (Update4)". Bloomberg News. Retrieved 2006-09-05.
9. Morris, Jefferson (2006-09-07). "CEV Decision Document Ranks LM Ahead In Mission Suitability, Cost, Past Performance".Aerospace Daily & Defense Report. Retrieved 2006-09-09.
10. "Lockheed Martin Selected by NASA for Orion Crew Exploration Vehicle" (Press release). Lockheed Martin. 2006-08-31. Retrieved2006-09-06.
11. Coburn, Davin (1 June 2005). "Lockheed Unveils Shuttle Replacement - A PM Exclusive". Popular Mechanics. Retrieved2012-06-30.
12. Image Display
13. "Crew Exploration Vehicle (CEV) Procurement". NASA. 2005-05-16. Retrieved 2007-03-03.
14. Merle, Renae (2006-09-01). "Lockheed Wins Contract to Build NASA's New Spaceship". The Washington Post. Retrieved2007-03-03.