Mermer atıklarının değerlendirilmesi
Türkiye'de nüfusunun devamlı artışına paralel olarak artan tüketim anlayışı, sınırlı olan hammadde kaynaklarının hızla azalmaya başlaması sonucu mevcut kaynakların daha ekonomik biçimde kullanılabilirliği önem kazanmıştır. Mermer günümüzde özellikle mermer tozu olarak çeşitli sanayi dallarında katkı veya dolgu maddesi olarak ya da ana hammadde olarak kullanılmaktadır. Ancak mermer tozu çoğu zaman ocaklardan patlatma yöntemiyle özel olarak elde edilen moloz büyüklüğündeki mermer parçalarının kırılıp öğütülmesiyle elde edilmektedir.Bu da mermer tozunu kullanan işletmelerde maliyetin artmasına neden olmaktadır.Oysa mermer tozunun özel olarak hazırlanıp kullanıldığı hemen hemen tüm alanlarda mermer artıklarını değerlendirilme olanağı vardır.
Mermer tozu en küçük boyutlu mermer artıklarıdır. Büyük çoğunluğu 300 mikronun altında olan mermer tanecikleridir.1m3lük (yaklaşık 3 ton ağırlığında) bir bloğun işlenmesi sırasında açığa çıkan toz miktarı; bloktan elde edilecek plaka kalınlığına bağlı olarak, blok ağırlığının yaklaşık % 85-150 ‘ı kadardır.(Önenç,2001)
Yalnızca Afyon’da değil, mermer çıkarılan ve mermer işleme tesisi olan her yede mermer artığı çamur yığınlarıyla doğa tahrip edilmekte ve rast gele yerlere kontrolsüz bir biçimde dökülmektedir.
Afyon Bölgesindeki işletmelerde mermer blok ve plakalarının kesilmesi ve parlatılması sırasında ortaya çıkan mermer tozu miktarı kabaca bir tahminle yılda minimum 125.000 ton / yıl ila 150 000 ton civarındadır.Bu miktarın çoğu artık olarak kalmakta ve çevre kirliliğine neden olmaktadır. Bu artıkların kullanımı çevre kirliliğinin azalmasına katkıda bulunacaktır. (M.USTA, 2004, Danışman: Yrd.Doç. Dr. İ. ZORLUER ) .(Mermer Atık sularının Arıtımı Prj, Y.Doç. Dr. Bahri ERSOY, AKÜ-TAGEM) Mermer artıkları parça boyutu olarak işleme tesisinden iki farklı ürün olarak çıkabilmektedir.Birinci ürün , iri boyutlu parça mermer artıkları, ikinci ürün ise koloidal yapıda büyük miktarı 150 mikronun altında olan maksimum parça boyutu 2 mm ye ulaşabilen kesim toz atığı olmaktadır.Bunların değerlendirme alanları farklılık göstermektedir.İri boyutlu parça artıklar , inşaat sektöründe yapı elemanı olarak kullanılabilirken, toz artıklar ise doğrudan farklı endüstri dallarında kullanılabilme imkânı bulmaktadır. Her iki tür atığın değerlendirilebildiği alanlar:
Parça mermer artıklar;
- Beton agregası,
- Döşeme plağı agregası,
- Sıkıştırılmış yol zemini,
- Baraj ve İnşaatlarda dolgu malzemesi,
- Demir yolu zemin malzemesi,
- Paledyen-yer döşeme malzemesi,
- Diğerleri.
Toz mermer artıklar;
- Zirai kireçtaşı-Zirai toprak ve zemin ayarlayıcı ,
- Yem ve mineralli besinler,
- Sıva katkı malzemesi,
- Çimento üretimi,
- Kireç üretimi,
- Kalsine dolomit üretimi,
- Cüruf yapıcı malzeme,
- Refrakter malzeme,
- Asit nötrleştirmede,
- Cam üretiminde,
- Kağıt üretiminde,
- Şeker rafinasyonunda,
- Baca gazından kükürdün gideriminde,
- Diğerleri.