Misk kedisigiller
Misk kedisigiller (Viverridae), etçiller (Carnivora) takımına ait, Afrika ve Avrasya'da yaygın olan, 30 orta büyüklükte türden oluşan bir familya.
| Misk kedisigiller | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
Özellikler
Misk kedileri ilk bakışta kedileri andırırlar, ama çoğunlukla uzun burunları, uzun vücutları ve kısa bacakları ile kedilerden ayırt edilebilirler. Uzunlukları 35–95 cm (+ 13–90 cm kuyruk) ve ağırlıkları 0,6–20 kg arası değişir. Üzerlerinde çoğunlukla çizgiler, benekler ve diğer işaretler bulunur, ama tek renkli türler de vardır. Uzun bir kafatasları ve ağızlarında 32-40 dişleri bulunur. Kulakları küçük ve çoğunlukla sivridir. Kısa bacakları ve her ayaklarında beş parmakları vardır. Tırnaklarını içeriye çekebilirler. Kuyrukları uzun ve gür tüylü olur ve çoğunlukla üzerinde çizgiler veya diğer motifler bulunur. Diğer tipik bir özellik de çoğu türlerinde sahip olduğu bir anal bezedir, bu bezenin ürettiği çok keskin koku ile kendi bölgelerini işaretler ya da düşmanlarını kaçırırlar.
Yayılım
En fazla türleri Güney ve Güneydoğu Asyada; Hindistan, Güney Çin, Endonezya ve Filipinler'de bulunur. Ama Afrika kıtasının tümünde ve Arap yarımadası'nda da bulunurlar. Bayağı genet (Genetta genetta) adında bir türü hatta Avrupa'nın güneybatısında yaşar.
Misk kedisigiller çoğunlukla ormanlarda yaşarlar, bazıları çalılık ya da kurak bölgelerde de bulunur.
Yaşam şekli
Misk kedisigiller genelde gece aktif hayvanlardır ve gündüzleri ağaç kovuklarında ve yer deliklerinde uyuyarak geçirirler. Çoğu türler iyi tırmanıcıdır ve ağaçlarda yaşar. Ağaçlarda yaşamaya en iyi şekilde ayak uydurmuş olan tür binturong hatta kuyruğu ile dallara tutunarak, kuyruğunu tırmanmak için kullanabilmektedir.
Viverrinae alt familyasına ait türler daha çok yerde yaşarlar. Kongo misk kedisi (Osbornictis piscivora) ve samur misk kedisi (Cynogale bennettii) türleri hatta yarı sucul bir yaşam sürdürmektedirler.
Çoğu türler yalnız yaşar ve üreme zamanı haricinde diğerlerinden uzak durur. Bazı türler çift olarak ya da küçük bir aile içerisinde yaşar; bu familyada bu grup kuran türler yoktur. Kendilerine ait bölgelerini titizlikle savunan hayvanlardır; bölgelerinin sınırlarını koku ile işaretlerler.
Beslenme
Misk kedisigiller genelde her şey yiyicilerdir. Aralarında birçok usta avcı bulunur; usulca avlarına yaklaşır ya da avlarını saklandığı yerde bulurlar. Küçük omurgalı hayvanlar, böcekler, solucanlar ve kuş yumurtaları ile beslenirler. Bazı türler leş de yiyebilir. Meyve ve fındık gibi bitkisel besinler ile beslenmelerini tamamlarlar.
Üreme
Genelde bir dişi senede iki kez gebe kalabilir ve 1-6 yavru dünyaya getirir. Yeni doğan yavruların gözleri kapalıdır ama doğduklarında tamamen çıplak değillerdir; tüylü halde dünyaya gelirler. Ömürlerinin en fazla 15 yıla kadar varabildiği tahmin edilir.
Misk kedileri ve insanlar
İnsanlar bu familyanın birçok türlerinden ticari açıdan faydalanmaktadır. Özellikle Viverrinae türlerinin kokulu anal bezesinden gelen dışkı parfüm üretimi için önemli rol oynamıştır. Günümüzde bu madde artık suni yollardan üretilmektedir. Bayağı palmiye misk kedisi (Paradoxurus hermaphroditus) türü Kopi Luvak-kahvesi üretiminde bir rol oynamaktadır. Bazı türlerin eti yenilmektedir. Maskeli palmiye misk kedisi (Paguma larvata) türünün eti yenilmesinin, SARS-virüsünün insanlara geçmesine yol açmış olduğu düşünülmektedir.
Günümüzde misk kedisigiller için en büyük tehlike ormanların her gün daha da küçülmesidir. IUCN'ye göre bazı türleri tehlike altındadır.
Sınıflandırma
Misk kedisigiller Herpestidae familyası ile yakın akrabadır. Eskiden bu familyada yer alan kuyruksüren türleri misk kedisigiller familyası içerisine konulmuştu; artık ayrı familyalar olarak sınıflandırılırlar. Misk kedisigiller etçiller takımı içerisinde kedimsiler alt takımına aitdir.
Alt familyalar ve cinsler
- Alt familya: Viverrinae
- Cins: Viverra
- Büyük Hindistan misk kedisi (Viverra zibetha)
- Malabar misk kedisi (Viverra civettina)
- Doğu misk kedisi (Viverra tangalunga)
- Büyük çizgili misk kedisi (Viverra megaspila)
- Cins: Civettictis civetta
- Afrika misk kedisi (Civettictis civetta)
- Cins: Viverricula
- Küçük Hindistan misk kedisi (Viverricula indica)
- Cins: Osbornictis
- Kongo misk kedisi (Osbornictis piscivora)
- Cins: Genet (Genetta) (10 tür)
- Cins: Lisang (Poiana) (2 tür) (Prionodon) (2 tür)
- Cins: Viverra
- Alt familya: Paradoxurinae
- Cins: Paradoxurus (4 tür)
- Bayağı palmiye misk kedisi (Paradoxurus hermaphroditus)
- Altın palmiye misk kedisi (Paradoxurus zeylonensis)
- Jerdon palmiye misk kedisi (Paradoxurus jerdoni)
- Cins: Arcticis
- Binturong (Arcticis binturong)
- Cins: Arctogalidia
- Küçük dişli palmiye misk kedisi (Arctogalidia trivirgata)
- Cins: Macrogalidia
- Dev misk kedisi (Macrogalidia musschenbroekii)
- Cins: Paguma
- Maskeli palmiye misk kedisi (Paguma larvata)
- Cins: Paradoxurus (4 tür)
- Alt familya: Hemigalinae
- Cins: Chrotogale
- Owston palmiye misk kedisi (Chrotogale owstoni)
- Cins: Cynogale
- Samur misk kedisi (Cynogale bennettii)
- Cins: Diplogale
- Hose palmiye misk kedisi (Diplogale hosei)
- Cins: Hemigalus
- Çizgli palmiye misk kedisi (Hemigalus derbyanus)
- Cins: Chrotogale
Eskiden bu familyanın içinde yer alan Afrika palmiye misk kedisi (Nandinia binotata) fiziksel karakterlerin farklılığı yüzünden günümüzde Nandiniidae familyasında sınıflandırılmaktadır. Fossa, Falanuk ve Fanaloka türleride eskiden bu familya ya sayılmış ama sonradan Eupleridae familyasına eklenmişlerdir.
Ayrıca bakınız
- Misk kedisi
- Genet
- Kuyruksüren
- Linsang