Nağıl
Nağıl - Türk halk kültürü içerisinde yer alan ve köy odalarında ocak başında, topluluğa anlatılan öyküleri ifade eden bir sözcüktür. Halk masalı, halk hikâyesi gibi anlamlar taşır.
Azerbaycan kültüründe
Nağıl kelimesi anlam genişlemesine uğrayarak Azerbaycan dilinde her tür masalı tanımlamak için kullanılır hâle gelmiştir. Yine de bu dilde tanımlanırken halk kültürü ile olan bağlantısı göz ardı edilmez.
- Nağıllar şifahi xalq ədəbiyyatının epik növünün ən qədim və ən çox yayılmış janrıdır.[1][2]
- (Nağıllar sözlü halk edebiyatının epik türünün en eski ve en çok yayılmış tarzıdır.)
- Nağıllarda xalqın həyatı və məişəti, dünyagörüşü və inancları, arzu və xəyalları əks olunur.[3]
- (Nağıllarda halkın hayatı ve yaşamı, bakış açısı ve inançları, arzu ve hayalleri yansır.)
Diğer Dillerde
Diğer Türk dillerinde benzer anlamı ihtiva eden sözcükler vardır. Hepsinin belirleyici özellikleri birkaç noktada toplanır:
- Köy odalarında veya kırsal kesimde kışın ateş etrafında anlatılması.
- Olağanüstü öyküleri veya sıradışı olayları içermesi.
- Bazen günlerce, hatta aylarca sürecek kadar uzun olması. Ancak bu kesin bir kural değildir.
- Nesilden nesile aktarılması.
Kırgızca: Жомок (Jomok), Kazakça: Ертегі (Ertegi), Özbekçe: Ertak, Çuvaşça: Халап (Halap) sözcükleri hep aynı anlamı karşılamaktadır. Ancak bu dillerde de zaman zaman anlam genişlemesi gözlenir. Hatta o kadar ki Çuvaşçada Халаплăх (Halaplah) kelimesi Mitoloji manasına gelir.[4][5]
Dipnotlar
- Şifahi Xalq Ədəbiyyatı - "Nağıl" 7 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Azerice)
- Wikipedia Azeri - Nağıl: "Nağıllar şifahi xalq ədəbiyyatının..."
- Bədii ədəbiyyat, ədəbiyyatşünaslıq və onun sahələri. 23 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Azerice)
- Wikipedia Chuvash - Халаплăх: "Халаплăх (гр. μυθολογία, гр. μύθος — «халап, юмах» тата гр. λόγος — «сăмах, калав, вĕрентӳ» сăмахĕсенчен), — религи шутне кĕрекен халапсен пуххи." Masal kökü: «халап, юмах» ile vurgulanmıştır.
- Glosbe Dictionary; Chuvash - English: "Халаплăх".