Ortak merkezli küreler kuramı
Ortak merkezli küreler kuramı Antik Yunan filozoflarının birçoğu (M.Ö.400 - M.Ö.300) Güneş, Ay, gezegenler ve sabit yıldızların hareketlerini Dünya merkezli bir sistem olarak açıklamaya çalıştı.
Bu modellerin ilki Eudoxus tarafından önerilen ortak merkezli küreler kuramıdır. 27 küre (Güneş için 3, Ay için 3, bilinen gezegenlerin her biri için 4 ve sabit yıldızlar için 1) kullanarak, Eudoxus, gezegenlerin geriye doğru hareketi de dahil olmak üzere göksel nesnelerin günlük hareketlerini açıklayabildi. Tahmin edilen hareketler, özellikle Mars ve Venüs için çok doğru değildi, ancak Jüpiter ve Satürn için yeterliydi. Eudoxus'un modeli, gezegenlerin parlaklığında gözlenen varyasyonları da açıklayamadı.
Callipus, her biri Merkür, Venüs ve Mars için iki, Güneş ve Ay için iki tane olmak üzere, küre sayısını 7 arttırdı. Bu yeni küreler, gezegensel yörüngelerin doğruluğunu, mevcut gözlemler kadar iyi bir seviyeye yükseltti! Callippus ayrıca Güneş'in yıl boyunca değişen hızını da açıkladı.
Ortak merkezli modele bir sonraki büyük katkı, önceki modellerde birkaç küreyi atmış ancak son toplamın 55 olması için kendi alanını ekleyen Aristoteles tarafından yapılmıştır. Bu yeni alanlar gezegensel küreler arasına yerleştirildi ve diğer kürelerin hareketlerini "gevşetmek" için harekete geçti. Tüm bu çalışmalara rağmen, modeli hala gezegen parlaklığı varyasyonlarını açıklamıyordu.
Eudoxus ve Callippus'un küreleri gerçek nesneler olarak mı, yoksa sadece kullanışlı hesaplama cihazları olarak mı gördükleri bilinmemektedir, ancak Aristoteles'e fiziksel olarak gerçekti ve özünden (beşinci "element") oluşuyordu.
Aristoteles'in ortak merkezli (homosentrik) küre modeli, Ptolemaic sisteminin yanı sıra Orta Çağ'a kadar (kürelerin çoğunu ortadan kaldıran çok basitleştirilmiş bir şekilde) öğretildi.[1]
Kaynakça
- "Arşivlenmiş kopya". 18 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2020.