Pişekar

Pişekar, geleneksel Türk gösteri sanatlarından Orta oyunu'na ait ana karakterlerdendir.

Bu karakteri tamamlayan diğer ana karakter ise Kavuklu'dur. Bir gölge oyunu olan Karagöz ve Hacivat ile benzerlik taşıyan Ortaoyunu’nda, oyunun komik tipi Kavuklu (Aptal Uşak) iken Pişekar (Efendi), Karagöz ve Hacivat oyunundaki Hacivat karakterinin karşılığıdır ve aynı zamanda oyunun anlatıcısı işlevini görür.

Pişekar, her zaman içten pazarlıklı, arabulucu, kavgaları yatıştıran, dargınların arasını bulan, ölçülü, ağırbaşlı, kusurları gördüğü zaman dilini tutabilen kişidir.[1] Saray ağzını ve Farsça sözcüklerle bezenmiş bir elit dilini sık sık kullanır[2] Pişekar'ın elinde iki dilimli tahtadan yapılmış şakşak (pastav) onun Efendi olduğunu belirtir. Pişekar, elindeki şakşakla hem oyuncu, hem yönetmen, hem de yazar gibi davranır.[3] Kimi kaynaklarda Pişekar’ın yeri geldiği zaman suflör, oyuncular kanavayı ya da sözleri unuttukları zaman bir hatırlatıcı olduğu yazmaktadır.[1] Pişekar’ın elindeki şakşak, onun bu özelliklerini ortaya koyduğu gibi bir şeyin kırılması, düşmesi, dükkânın kepenginin, evin kapsının açılması ile ilgili seslerin çıkarılmasında kullanılır.[2] Kalıplaşmı bir kostüm giyen Pişekâr’ın dört renkli ve dört dilimli külahı, üstünde, önü ve yakası kenarından kaplınmış dört parmak eninde bir kürklü cüppe, altında aynı renkte bir kaşır, bir entari ya da bir mintan, ayağında da çedik pabuç bulunur.[2]

Ortaoyununda zurnacının Pişekar havasını çalmasıyla oyun alanına ilk olarak Pişekar çıkar; dört yanı selamlar. İzleyici ve zurnacı ile söyleşiye girer. İzleyiciye eğlence vadederken hoşça vakit geçirmelerini diler.[3] Muhavere bölümünde Kavuklu ile karşılaşır. Onu tanımayan Kavuklu’ya kendini tanıtmaya çalışırken karşılıklı atışırlar. Ardından tekerlemeye geçiir. Pişekar, Kavuklu’nun anlattığı gerçek dışı olaya inanır; bölümün sonunda Kavuklu gerçeği açıklar. Pişekâr’ın pastavını, Kavuklu’nun kavuğuna vurmasıyla tekerleme sona erer; Fasıl bölümüne geçilir. Fasıl bölümünde çoğunlukla Kavuklu iş aramaktadır; Pişekar ona iş bulur. Oyunu bitiren yine Pişekar olur. Seyircilerden özür diler, gelecek oyunun adını ve yerini duyurur.[3]

Ortaoyunu’nun en önemli özelliğinden biri oyunculardan birinin var olmayan nesneleri varsaymasıdır. Pişekâr var olmayan namusu, dirliği, iyi niyeti varsaydığı gibi var olmayan evi mekân, gidilmeyen yolu yürünmüş, geçmemiş zamanı geçmiş sayan karakterdir.[2]

Kaynakça
  1. Soyutlama açısından postmodern edebiyat ile 'Meddah', 'Karagöz' ve 'Ortaoyunu'nun değerlendirilmesi. Isparta. Bilinmeyen parametre |Yıl:= görmezden gelindi (yardım); Bilinmeyen parametre |Soyadı= görmezden gelindi (|soyadı= kullanımı öneriliyor) (yardım); Bilinmeyen parametre |Yayıncı= görmezden gelindi (|yayıncı= kullanımı öneriliyor) (yardım); Bilinmeyen parametre |Ad= görmezden gelindi (|ad= kullanımı öneriliyor) (yardım)'
  2. Köy seyirlik oyunları orta oyunu ve commedia dell'Arte oyunlarının ilişkilerinin incelenmesi. Erzurum'. 2011. Bilinmeyen parametre |Soyadı= görmezden gelindi (|soyadı= kullanımı öneriliyor) (yardım); Bilinmeyen parametre |Yayıncı= görmezden gelindi (|yayıncı= kullanımı öneriliyor) (yardım); Bilinmeyen parametre |Ad= görmezden gelindi (|ad= kullanımı öneriliyor) (yardım)
  3. "Türk tiyatrosu semineri". 19 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2015. Bilinmeyen parametre |Soyad= görmezden gelindi (yardım); Bilinmeyen parametre |Ad= görmezden gelindi (|ad= kullanımı öneriliyor) (yardım); Bilinmeyen parametre |Tarih= görmezden gelindi (|tarih= kullanımı öneriliyor) (yardım)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.