Pişti

Pişti veya pişpirik, kart saymaya ve şansa dayalı bir iskambil oyunu. 2 veya 4 kişi ile, 52'lik bir deste ile oynanır. Yalnız başına veya eşli oynanabilir.

Pişti sözcüğüne "kâğıt oyunu" anlamında Ahmet Vefik Paşa'nın 1876 tarihli Lugat-ı Osmani'sinde rastlanır.

Amaç

Her elde

• Puan değerine sahip belirli kartları toplamak
• Rakiplerden daha fazla kart toplamak
• Yerde tek başına duran kartın numara değeri olarak aynısını atarak "pişti" yapmak

Oyun sonunda

• Belirlenen skora (genellikle 101) rakiplerden önce ulaşarak oyunu kazanmak
  • Bitirme sayısı genelde 101'e ilaveten 10’un katları şeklinde belirlenir: 151, 171 vb.

Terimler

• Kesmek: Bir önceki oyuncunun oynadığı kartın aynı sayısından veya J atarak yerdeki kartları almak.
• Pişti: Bir önceki oyuncu kesilip yere tek olarak kart attığında sırası gelen oyuncuda aynı kart var ise yerdeki kartın üstüne kendi kartını ters olarak koyup sonra ters çevirerek kendi kartını da göstererek bonus puan kazanması. Alınan kart piştiyi hatırlatmak amacıyla yüzü yukarı gelecek şekilde oyuncunun önüne konur.
• As: (1) A kartının oyundaki adı, 1 puanlık kart.
• Vale: J kartının oyundaki adı, 1 puanlık kart.
• karo/güzel onlu:: ${\displaystyle \diamond }$10 değeri 3 puan olan kart.
• sinek/ güzel ikili:: ${\displaystyle \clubsuit }$2 değeri 2 puan olan kart.
• kart fazlası: oyun sonunda adet olarak kart sayısı fazla olan. Kart fazlası olan oyuncu 3 puan alır.

Kurallar

Kartların dağıtılması

• Dağıtan oyuncu; desteyi karıştırdıktan sonra, sol tarafındaki oyuncu desteyi keser.
• Kesen oyuncu; en üstten veya en alttan 1 kart kalacak şekilde desteyi kesemez.
• Kesen oyuncu; desteyi kestiği yerdeki karta bakar. Bu kart joker ise alır. Sıradaki kartlar da joker ise hepsini alabilir. Joker olmayan ilk karta ulaştığında bu kartı yüzü gözükecek şekilde destenin altına koyar.
• Dağıtan oyuncu; ilk 4 kartı yüzleri görünmeyecek şekilde ters olarak ortaya koyar. Sağ tarafındaki oyuncudan başlayarak saatin ters yönünde ${\displaystyle \circlearrowleft }$ sırayla tüm oyunculara 4er 4er kartları 1 kez dağıtır. Ortaya bir daha kart koymaz. Bundan sonra her el oynandığında aynı şekilde kartları 4er 4er deste bitinceye kadar dağıtmaya devam eder.
• Dağıtan oyuncu; yerde kapalı olan kartlardan birini yüzü gözükecek şekilde ters çevirir. Bu kart J ise diğer kartlardan bir başkasını yüzü gözükecek şekilde ters çevirir. Çok düşük ihtimalle olsa da 4 kartında J olması durumunda o tur tekrar dağıtılır.
• Temel kuralı, bir elde bir oyuncuya aynı karttan 3 tane aynı gelirse oyun direkt düşer.

Oyun

• Dağıtan oyuncunun sağındaki oyuncu varsa yerdeki kartın aynısından veya J atarak yerdeki kartları alır, yoksa elindeki herhangi bir kartı atarak oyuna başlar.
• Sırası gelen oyuncu elindeki bir kartı yüzü yukarı gelecek şekilde ortadaki ıskarta kartların üzerine koyar.
• Oyuncu sıra kendisine geldiğinde en üstte duran kartın aynı sayısından bir kart atarsa yerdeki tüm kartları alır.
• Oyuncu sıra kendisine geldiğinde en üstte duran kart ne olursa olsun J atarak yerdeki tüm kartları alır.
• Oyuncular aldıkları kartları yüzleri yere gelecek şekilde takım oyuncularının birinin önünde saklar.
• Tur başladıktan sonra ilk olarak kesen oyuncu yerde kapalı olarak duran kartları da alıp takım arkadaşı ile beraber bunlara bakma hakkını kazanır.
• Tur bitiminden önceki son el yerdeki açık kart dağıtan oyuncuya gelir.
• Son elde hiçbir oyuncu yerdeki kartları kesemezse ve tur bu şekilde biterse, yerdeki kartları en son kesen takım alır.

Pişti

• Oyunun herhangi bir anında yapılabilir. Aşağıdakiler hariç:
• İlk elde oynayan oyuncu yerde kapalı kartlar varken üstte duran açık kartla pişti yapamaz.
• Son elde dağıtıcı oynadığı son kartla pişti yapamaz.
• Sinek 2 ile pişti yapılır ve aynı anda sayı sayılmaz.
• 1'li ile pişti 100 puan değerindedir
• Vale (bacak) ile pişti 20 puan değerindedir

Puanlama

Her tur bitiminde, tüm oyuncular önlerinde aldıkları kartların tümünü ters çevirerek aşağıdaki tabloya göre puan hesabını yapar.

Toplamda 16 puan vardır.

A     : 1 puan x 4 = 4 puan

J     : 1 puan x 4 = 4 puan

${\displaystyle \clubsuit }$2   : 2 puan x 1 = 2 puan

${\displaystyle \diamond }$10   : 3 puan x 1 = 3 puan 

Aldıkları değerli kartların puanları toplanır ve bu puanlara ek olarak;
Pişti yapan takıma/oyuncuya her Pişti için 10 puan,
Eğer Pişti J ile yapılmışsa 20 puan

Daha fazla kart toplayan takıma fazladan 3 puan yazılır. Kart sayıları eşit çıkarsa 3 puan, fazla puan toplayan takıma verilir. Her turda alınan puanlar tabelada iki takımın hanesine şöyle yazılır: Her 10 puan için bir çizgi ve 5 çizgi 50 puanı gösterecek biçimde yukarıya ve 10’dan küçük puanlar sayı değeri olarak tabelanın aşağısında ayrı bir bölüme. Sonraki turlarda elde edilen 10’dan küçük puanlar bir önceki turda elde edilen 10’dan küçük puanlarla toplandığında 10’u geçiyorsa yukarı bir çizik daha ve artan kısmı bir önceki sayıların üstü çizilerek aşağıya yazılmaya devam edilir.

Jargon

• Kart saymak: Oyunda oynanan (o zamana kadar çıkmış) kartları sayarak, hangi karttan ne kadar kaldığını bilmek.
• İlk elin günahı olmaz: Oyuna ilk başlayan kişi keserek yerdeki kartları aldığında, sonraki oyuncu yere kartı atarken pişti ihtimali yüksek olduğundan söylenen bir söz.
• Dördüncüyü bul senin olsun: Daha önce pişti yapılmış bir kartın üçüncüsünü tek olarak yere atarken aynı sayının dördüncüsünü bulmanın zor olduğunu anlatan bir söz.

Türler

• Blöflü: Pişti yapan oyuncunun kartını ters olarak yerdeki kartın üstüne kapattıktan sonra, bir sonraki oyuncu:

1. bunun bir pişti olduğuna inanıyorsa pişti yapan oyuncu üstteki kartı açmadan bunu alır ve önüne koyar, kendi kartını açmaz ve takımına 10 puan yazılır.
2. bunun bir blöf olduğunu düşünüyorsa ve üstteki kapalı kartı açarsa: (yani yerdeki karttan farklı olduğunu düşünüyorsa)
   1. kartlar eşleşirse: blöfü yapan takıma 20 puan yazılır.
   2. kartlar eşleşmezse: blöfü gören takıma 20 puan yazılır.

Ayrıca yerdeki kart J ise puanlar 2’ye katlanır.

Kaynakça