Pirahã dili
Pirahã (Pirahá veya Pirahán olarak da yazılır), ya da Múra-Pirahã, Brezilya'da dış dünya ile bağlantısı kopuk Pirahã topluluğunun yerli dilidir. Pirahãlar, Amazon Nehri'nin bir kolu olan Maici Nehri kıyısında yaşarlar.
Pirahã, Mura dilinin yaşayan tek lehçesidir. Diğer lehçeler son birkaç yüzyıl içinde Portekizceyi benimsemiştir. Matanawi gibi yakın ilişkili görünen dillerin de soyu tükenmiştir. Pirahã, diğer yaşayan dillerle hiçbir bağlantı kurmadan dünyadan kopuk kalabilmiştir. Tahmini olarak 250 ile 380 civarında konuşuru vardır. Hemen hemen soyu tükenme tehlikesi yoktur, etkin biçimde kullanılmaktadır ve Pirahã topluluğu çoğunlukla tek dillidir.
Pirahã dili, pek çok tartışmaya konu olmuştur. Örneğin Sapir-Whorf Kuramı'nın kanıtlarını sağladığı iddiası ortaya atılmıştır. Yine bu dilin öğrenilmesinin çok zor olduğu dile getirilmiştir. Alan araştırmasına katılan dil bilimcilerin çok azı bu dili öğrenebilmiştir.
Kaynakça
- R. M. W. Dixon|Dixon, R. M. W. and Alexandra Aikhenvald, eds., (1999) The Amazonian Languages. Cambridge University Press.
- Everett, D. L. (1992) A Língua Pirahã e a Teoria da Sintaxe: Descrição, Perspectivas e Teoria (The Pirahã Language and Syntactic Theory: Description, Perspectives and Theory). Ph.D. thesis. (in Portuguese). Editora Unicamp, 400 pages; ISBN 85-268-0082-5.
- Everett, Daniel, (1986) "Piraha". In the Handbook of Amazonian Languages, vol I. Desmond C. Derbyshire and Geoffrey K. Pullum (eds). Mouton de Gruyter.
- Everett, Daniel (1988) On Metrical Constituent Structure in Piraha Phonology. Natural Language & Linguistic Theory 6: 207–246
- Everett, Daniel and Keren Everett (1984) On the Relevance of Syllable Onsets to Stress Placement. Linguistic Inquiry 15: 705–711
- Everett, Daniel 2005. Cultural Constraints on Grammar and Cognition in Pirahã: Another Look at the Design Features of Human Language. Current Anthropology 46:621–646
- Keren Everett (1998) Acoustic Correlates of Stress in Pirahã. The Journal of Amazonian Languages: 104–162. (Published version of University of Pittsburgh M.A. thesis.)
- Nevins, Andrew, David Pesetsky and Cilene Rodrigues (2009) "Piraha Exceptionality: a Reassessment", Language", 85.2, 355–404. 2009, a response to Everett (2005).
- Everett, Daniel (2009) "Pirahã Culture and Grammar: a Response to some criticism", Language", 85.2, 405–442, reply to previous article.
- Nevins, Andrew, David Pesetsky and Cilene Rodrigues (2009) "Evidence and Argumentation: a Reply to Everett (2009)", Language", 85.3, 671–681. 2009, reply to previous article
- Sauerland, Uli. (2010). "Experimental evidence for complex syntax in Pirahã"".
- Steven N. Sheldon|Sheldon, Steven N. (1974) Some morphophonemic and tone perturbation rules in Mura-Pirahã. International Journal of American Linguistics, v. 40 279–282.
- Steven N. Sheldon|Sheldon, Steven N. (1988) Os sufixos verbais Mura-Pirahã (= Mura-Pirahã verbal suffixes). SIL International, Série Lingüística Nº 9, Vol. 2: 147–175 PDF8 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- Sarah Thomason|Thomason, Sarah G. and Daniel L. Everett (2001) Pronoun borrowing. Proceedings of the Berkeley Linguistic Society 27. PDF15 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- Michael Frank (2008) "Number as a cognitive technology: Evidence from Pirahã language and cognition". PDF.