Sınıfsız alanlar arası yönlendirme
Sınıfsız alanlar arası yönlendirme veya CIDR (Classless Inter-Domain Routing), İnternet için İnternet Mühendisliği Görev Gücü (IETF) tarafından daha önceki sınıflı adreslendirmenin yerine 1993 yılında uygulama koyulan yeni bir adresleme yöntemidir. IP adreslerinin daha etkin kullanımını sağlayarak IPv4 adreslerinin tükenmesini yavaşlatmayı ve İnternet üzerindeki yönlendiricilerin kullandığı yönlendirme tablolarının aşırı kalabalıklaşmasını önlemeyi amaçlamaktadır.[1][2]
IP adresleri iki temel kısımdan oluşmaktadır. Bunlardan birincisi ağ kimliği diğeri de makine kimliğidir. Aynı ağ üzerinde bulunan makinelerin IP adreslerinin ağ kimliği bölümü aynıdır. Sınıfsız adreslendirme sisteminin uygulanmasından önce kullanılan sınıflı adreslendirme sisteminde üç farklı sınıf bulunmaktaydı. Sırasıyla A, B ve C olarak adlandırılan bu üç sınıfın farkı ağ kimliği için ayrılan bit sayısının her birinde farklı olmasıdır. A sınıfı adreslerde 8 bit, B sınıfı adreslerde 16 bit ve C sınıfı adreslerde ise 24 bit ağ kimliği için ayrılmıştır. Ağ kimliği için ayrılan bit sayısı arttıkça o blok tarafından adreslenebilecek makine sayısı düştüğünden en çok adrese sahip olan blok A sınıfı, en aza sahip olan ise C sınıfıdır. Ancak sınıflar arasındaki farkın çok fazla olması, şirketlere ve kuruluşlara IP adres blokları verilirken birçok adresin israf edilmese neden olmaktaydı. Sistemi daha esnek hale getirebilmek amacıyla sınıflı adreslendirmeden vazgezçilmiş ve ağ adresi için ayrılan bit sayısının daha değişken olabilmesi sağlanmıştır. Ağ kimliği az sayıda bit içeren büyük blokların, ağ kimliği daha çok bit içeren küçük blokları içinde bulundurduğu hiyerarşik bir adreslendirme sistemi tasarlanmış ve böylece ağ üzerindeki trafiğin yönlendirilmesi daha kolay ve hızlı yapılabilir hale gelmiştir. Ayrıca blok büyüklüğünde sağlanan esneklik her kuruluşun ihtiyaç duyduğu sayıda adres almasına olanak tanıyarak adreslerin boşta kalmasını önlemiştir.
CIDR yönlendirmesi şu şekilde yapılır.
[Bloktaki En Düşük Adres, Ağ Genişleme (Supernet) Maskesi]
Örnek:
[198.168.160.0, 255.255.224.0]
"Bloktaki En Düşük Adres", tanımlanan adres alanının başlangıç noktasını temsil eder, ağ genişletme maskesi ise tanımın içerdiği C sınıfı ağ sayısını belirler.
C Sınıfı ağlar için tanımlanan sınıf ağ maskesi değeri "255.255.255.0" olarak belirlenmiştir. Yani ağ genişletme maskesi (Supernet) değeri "255.255.224.0" olarak verilen örnek, bilgisayar ağı ile ağ maskesi arasında değişim gösteren ağ sayısını belirler.
| Ağ genişleme (Supernet) maskesi: | 11111111 | 11111111 | 11100000 | 00000000 |
| Sınıf Ağ Maskesi: | 11111111 | 11111111 | 11111111 | 00000000 |
"11111111 11111111 111", ağ genişletme ön eki olarak adlandırılır. Bu ek dışında kalan C sınıfı ağ adresi ile eşleşme göstermeyen "11111" değeri ise tanımlanabilecek ağ sayısını belirler. Supernet ve sınıf ağ maskesi değerlerine bakılırsa "ağ genişleme maskesi" değerinde değişken olabilecek 5 Bit vardır. Buna göre yukarıda verilen örnek 32 adet C sınıfı bilgisayar ağı tanımlaması yapmak için kullanılabilir.
Buna göre CIDR'yi tanımlarsak;
| 198.168.160.0: | 11000110 | 10101000 | 10100000 | 00000000 |
| 198.168.191.255: | 11000110 | 10101000 | 10111111 | 11111111 |
arasında yer alan değişkenleri kapsamıştır.
Aşağıdaki tabloda tanımlı bilgisayar sayısına göre gereken C sınıfı Ağ sayısı verilmiştir.
| 254 | 1 |
| 255-508 | 2 |
| 509-1016 | 4 |
| 1017-2032 | 8 |
| 2033-4064 | 16 |
| 4065-8128 | 32 |
| 8129-16256 | 64 |
CIDR'nin başka yöntemlerlede gösterilebilir. Ağ genişleme maskesinin temel mantığı "&" mantıksal operatörü ile yapılan işlem sonucunda değişim gösterecek olan bit sayısını bulmaktır.
[198.168.160.0, 255.255.224.0] gösteriminin yerine [198.168.160.0/19] gösterimi kullanılabilir. Burada belirtilen 19 rakamı ağ genişleme maskesi içerisinde yer alan "1" katarının uzunluğunu temsil eder.
[199.22.0.0/16] ağ genişleme maskesi içerisinde yer alan "1" katarı uzunluğu 16 bittir. C sınıfı adresler için ağ sınıf maskesi 24 bit uzunluğundadır. Aradaki farkı meydana getiren 8 bit kullanılarak 28 adet ağ tanımlaması yapılabilir. Tanım aralığı ise 199.22.0.0 ile 199.22.255.255 arasındadır.
[199.22.176.0/20] CIDR blok uzunluğu 20 bittir. 4 bit kullanılarak 16 ağ tanımlanabilir. CIDR özelliğini destekleyen yönlendiriciler eşleşmeyi sağlayan birden çok değer olması durumunda daha uzun ağ genişleme maskesi değerine sahip olan istikameti takip ederler. Örneğin 199.22.0.0/16(R1) ve 199.22.176.0/20 (R2) olan iki girdiden R2 istikameti seçilerek IP datagram bu yönlendirici üzerine yönlendirilir.
| ip route 66.120.53.0 | 255.255.255.224 | 198.208.116.24 |
| ip route 66.120.53.32 | 255.255.255.224 | 198.208.116.24 |
| ip route 66.120.53.64 | 255.255.255.224 | 198.208.116.24 |
| ip route 66.120.53.96 | 255.255.255.224 | 198.208.116.24 |
| ip route 66.120.53.128 | 255.255.255.224 | 198.208.116.24 |
| ip route 66.120.53.160 | 255.255.255.224 | 198.208.116.24 |
| ip route 66.120.53.192 | 255.255.255.224 | 198.208.116.24 |
| ip route 66.120.53.224 | 255.255.255.224 | 198.208.116.24 |
CIDR kullanılarak yukarıda verilen yönlendirme bilgisi aşağıdaki şekle dönüştürülebilir.
| ip route 66.120.53.0 | 255.255.255.0 | 198.208.116.24 |
ya da
| ip route 66.120.53.0/24 | 198.208.116.24 |
şeklinde gösterilebilir.