Sivri meyveli dişbudak
Sivri meyveli dişbudak (Fraxinus angustifolia), zeytingiller (Oleaceae) familyasından anavatanı Orta ve Güney Avrupa ile Kuzey Afrika ve Güneybatı Asya olan bir dişbudak türü.
| Sivri meyveli dişbudak | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 subsp. oxycarpa | ||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Vahl | ||||||||||||||
Morfolojik özellikleri
20–30 m boy ile 1,5 cm çapında yaprak döken ağaçlardır. Kabuk genç ağaçlarda düzgün ve soluk gri, yaşlı ağaçlarda dört köşeli-çatlaklı olur. Tomurcuklar soluk kahverengi olup kışın benzerlik gösteren adi dişbudaktan (kara tomurcuklu) bu özelliği sayesinde kolayca ayırt edilir.
Karşılıklı çiftler veya üçlü sarmal dizilmiş tüysü yapraklar 15–25 cm uzunluğunda 3-13 yaprakçıklıdır. Yaprakçıklar 3–8 cm uzunluğunda 1-1,5 cm genişliğinde incedir.
Çiçekler er dişi, erkek veya hepsini bir arada barındırabilir. Çiçeklenme erken baharda gerçekleşir. Kanatlı meyve (samara) 3–4 cm uzunlukta, tohum 1,5–2 cm soluk kahverengi kanatlıdır.
Alt türler
- Dar yapraklı dişbudak (Fraxinus angustifolia subsp. angustifolia), Batı Avrupa, Kuzeybatı Afrika. Yaprakçıkçıklar 7-13 kadar alt yüzeyi tüysüzdür.
- Kafkas dişbudağı (Fraxinus angustifolia subsp. oxycarpa), Güneydoğu Avrupa. Yaprakçıklar 3-9 kadar orta damarın altında beyaz tüyler yer alır.
- Suriye dişbudağı (Fraxinus angustifolia subsp. syriaca), Orta doğu ve Batı Asya.
Ekolojik özellikleri
Atmosferik kirliliğe hoşgörülüdür. Uyku döneminde (kışın) soğuğa oldukça dayanıklıdır. Ağır topraklarda da yetişebilmesine rağmen derin gevşek toprakları ister. Diğer yandan alkalli topraklarda ve yerlerde başarıyla yetişir. Diğer dişbudak türlerine göre daha kuru topraklara adapte olabilmesine rağmen kuraklığa dayanıklı değildir.
Çiçeklenme Nisan-Mayıs aylarında olur. Tozlaşma rüzgar vasıtasıyla sağlanır.
Yetiştirme
Diğer dişbudak türlerine göre asidik topraklarda daha iyi yetişir diğer yandan nötr ve hafif kalkerli topraklarda sorun yaşamaz. Diğer türlerden daha hızlı büyür. Genç bireylerde yukarı doğru çıkan çatallaşma önlenmezse ileride yapısal probremlere yol açabilir.
Baharda büyümeye başlayan genç ve yaşlı bitkiler erken don zararlarına maruz kalır. Bundan dolayı sabah güneşini erkenden gören yerlerde yetiştirilmelidir. Tohum üretimi sağlamada erkek ve dişi ağaçlar birlikte yetiştirilmelidir.
Üretim
Tohumla üretimde tohumlar yeşilken toplanır. Kuru halde toplanması halinde hemen soğuk katlamaya alınmalıdır aksi takdirde çimlenme bir sonraki yıla sarkar. Kültivarlar aşıyla üretilir.
Kültivarlar
subsp. oxycarpa'dan türetilen kültivar 'Raywood' ılıman bölgelerde yaygın bir şekilde yetiştirilen süs ağacıdır. Sonbahar renkleri göz alıcıdır ve büyük geriye doğru çekilebilen gevrek dalları vardır.
subsp. syriaca genellikle güzel görünümlü bir alt türdür ancak nadir bulunur.