Suphi Ethem

Suphi Ethem (1880'ler - 1920/1923?) (Subhi Edhem, İsmail Suphi), pozitivist ve materyalist bir Türk düşünürü ve yayıncı.

İkinci Meşrutiyet sonrası oluşan ortamda öne çıkan Osmanlı aydınlarındandır. Evrimci felsefeden etkilenmiş ve bu felsefeyi Osmanlı'da temsil etmiştir. Henri Bergson felsefesinin Türkiye’de tanınmasında rol oynamış bir düşünürdür[1].

Botanik tarihiyle ilgili bilinen ilk Türkçe eser olarak kabul edilen[2] "İlm-i Nebâtât Târîhi"'ni ve Osmanlı Türkçesiyle yazılmış ilk ansiklopedik sözlük olan[3] “Ulûm-ı Tabiyye Lügati”’ni yazmıştır.

Yaşamı

1908 yılında Askerî Baytar Mektebi’nden mezun olduktan sonra, çeşitli askerî birliklerde görevler aldı ve doğa bilgini İsmail Hakkı Bey’in muavinliğine getirildiği yıllarda botanik dersleri verdi [2].

1910 yılı sonu ya da 1911 yılı başlarında İsmail Suphi olan adını değiştirdi. 1919’da veterinerlik eğitimine devam etmek için gittiği Almanya’da felsefe ile ilgili de çalışmalar yaptı[2].

Bilimin çeşitli alanlarında çok sayıda eser üreten Ekrem Suphi Bey, botanik tarihiyle ilgili bilinen ilk Türkçe eser olan “İlm-i Nebâtât Târîhi”'ni kaleme aldı. 1917 yılında İstanbul’daki “Kütübhâne-i Sûdî Yayınevi” tarafından basınla bu eser, 207 sayfalık hacimli bir çalışmadır. Eserde bilimsel öğretim ve araştırma bakımından bilim tarihi ve bilimsel yöntem bilincinin önemini göstermiş ve kavratmaya çalışmıştır.

Suphi Ethem’in Avrupalı bilginlerin ve sanatçıların yaşamı üzerine araştırmalarına dayanan “Fen Adamları” adlı kitabı ile , Askerî Baytar Mektebi’nin tarihini anlatan “Nevsâl-i Baytarî”, onun bilim tarihi alanındaki çalışmalarındandır[2].

Doğa bilimleri açısından en değerli eserlerinden birisi “Ulûm-ı Tabî‘iyye Lûgati” (Manastır 1911) adlı ansiklopedik eserdir[2]. Eserin genişletilmiş birinci cildi 1917’de İstanbul’da yeniden basıldı ancak çalışma, yazarın erken ölümü nedeniyle yarım kalmıştır[2].

Suphi Ethem'in Bergsonculuğun Türkiye'ye girişi ile beraber düşünce alanında ortaya çıkan canlılık ve çeşitliliğe katkısı olmuş bir düşünürdür. Fikirlerini tamamen benimsememekle birlikte “Bergson ve Felsefesi” adında bir kitap yazarak Bergson’u Türk okuyucusuna tanıtmıştır[1].

Genç Kalemler'in yazı kurulu üyesi olan Suphi Ethem’in yazıları şu yayınlarda çıkmıştır: İzmir, Neyyir-i Hakikat, Genç Kalemler, Muhit-i Mesai, Yeni Felsefe Mecmuası, Felsefe Mecmuası, Zekâ, Serbest Fikir, Yeni Dünya, Servet-i Fünûn, Büyük Duygu.

Suphi Ethem ayrıca; Hüsün ve Şiir, Tabiat, Beşer ve Tabiat adlı dergileri çıkarmıştır.

1923'te hayatını kaybettiği düşünülür[2].

Eserleri

İdic*, İstanbul, 1909

Ulum-i Tabiyye Lügatı, Manastır, 1911

Darwinizm, Manastır, 1911

Sosyoloji, Manastır, 1911

Tarih ve Müverrihler, Selanik, 1912

Hayat ve Mevt, İstanbul, 1913

Lamarkizm, İstanbul, 1914

İlmi Nebatat Tarihi, İstanbul, 1917

Fen Adamları, İstanbul, 1917

Nevsal-i Baytari, İstanbul, 1918

Bergson ve Felsefesi, İstanbul, 1919

İdic: İğdiş operasyonu, bu kitapta kalıtım konusu işlenmiştir.

Kaynakça

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[levent-1] Levent Bayraktar, Bergsonculuğun Türkiye’ye Girişi ve İlk Temsilcileri, Felsefe Dünyası, Sayı 28

[Remzi-2] Remzi Demir, Subhi Edhem Bey’in ‘İlm-i Nebâtât Târîhi’nde Bilim Tarihi ve Bilim Felsefesi Bilinci, DTCF Bilim Tarihi sitesi, 19.12.2011

[Findik-3] "Tarık Tuhan Fındık, Suphi Ethem'in Ulûm-ı Tabiyye Lügati'nin Günümüz Türkiye Türkçesi İmlâsına Aktarımı, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Edirne, 2006". 19 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2011.