Türemiş kelime

Türemiş kelime veya türemiş sözcük, isim ve fiil köklerine veya diğer türemiş kelimelere yapım ekleri getirilerek türetilen kelime. Yalın hâldeki türemiş kelimeler gövde olarak da bilinir.[1] Türetilen kelime, genellikle türediği kelimeyle ilişkili olmakla birlikte, tamamen yeni bir anlama sahiptir: su (madde) ve suluk (kap) gibi.

Örnekler
  • şeker-lik
  • akıl-lı
  • bil-gi-n
  • vatan-daş-lık
  • simit-çi

Türemiş kelimeler, türetildikleri kelimenin türüne göre ikiye ayrılır:

İsimden türeyenler: İsim köklerine yapım eki getirilerek yapılan kelimelerdir.

  • tuz-lu, demir-ci, odun-luk, akıl-sız-lık, göz-lük-çü, vs.

Fiilden türeyenler: Fiil köklerine yapım eki getirilerek yapılan kelimelerdir.

  • sev-gi, sar-gı, bak-ım, yat-ır, vs.

Çekim ekleri

Türemiş kelimeler çekim eki alabilir. Bu durumda türemiş kelime özelliğini yitirmezler. Örneğin aşağıdaki cümledeki tüm kelimeler türemiştir:

  • Gözlük satıcısı öğrencilerle şakalaşıyordu.

Herhangi bir kökten başlayarak birden fazla türemiş kelime (gövde) oluşturulabilir. Bunlara sırasıyla birincil gövde, ikincil gövde, üçüncül gövde vs. denir.[1] Örnekler:

kökbirincil gövdeikincil gövdeüçüncül gövde
göz
gözlük
gözlükçü
gözlükçülük
vatan
vatandaş
vatandaşlık
gez-
gezin-
gezinti

Birden fazla kez türetilmiş kelimelerde kelime türü kök veya bir önceki gövdeden farklı olabilir. Örnek:

  • göz (isim) > gözle- (fiil) > gözlem (isim) > gözlemle- (fiil)

Kaynakça
  1. "gövde." Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Türk Dil Kurumu. Erişim: 30 Ocak 2015
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.