Türkçe ve Moğolcadaki ortak sözcükler

Türkçe ve Moğolca Altay dil ailesine ait olup birbirlerine çok yakındırlar. Bu iki dilin birkaç bin yıl önce birbirinden kopmuş ve ayrı bir gelişim yaşamış oldukları düşünülmektedir. Dilbilimciler, iki dil arasında somut bir yakınlık saptamak için çeşitli yöntemler kullanmaktadırlar. Bir dilin varsıllığı, o dilin temel sözcükleri yanında dilbilgisi ve sesbilim yapısına da bağlıdır. Bu olgu, aynı kökenden gelen dillerin bulgulanmasında da yardımcı olmaktadır. Aşağıda sıralanan sözcükler, Türkçe ve Moğolcada ortak olarak yer almakta ve bu iki dilin ne denli benzeştiğini göstermektedir. Moğolcanın Türkçeye bu derece yakın oluşu bazı Türkologların Moğolları da Türk olarak sınıflandırmalarına yol açmıştır. Daha doğrusu, Moğolların ve Türklerin büyük olasılıkla aynı kökeni paylaştıklarıdır. Moğol dili ile Türkçe arasındaki benzerlik etkileşimle açıklanamayacak kadar yakındır bu da Moğollar ile Türklerin aynı kökten olduğu tezini güçlendirmiştir.

Beden

Moğolca	Türk dilleri
	Türkiye Türkçesi	Azerice	Başkurtça	Kazakça	Kırgızca	Özbekçe	Tatarca	Türkmence	Uygurca	Tıvaca
kökün	göğüs	köks	kükräk	kökirek	kökürök	kökräk	kükräk	gövüs	kökse	hörek
tamır	damar	damar	tamır	tamır	tamır	tàmir	tamır	damar	tomur	damır

Doğa

Moğolca	Türk dilleri
	Türkiye Türkçesi	Azerice	Başkurtça	Kazakça	Kırgızca	Özbekçe	Tatarca	Türkmence	Uygurca	Tıvaca
kada	kaya	gaya	kaya	kuz(Kya)	aska	kàyä	kaya	gaya	kiya	haya
qumaq	kum	gum	kom	kum	kum	kum	kom	çäğe	kum	kum
tağ	dağ	dağ	tav	tav	tō	tàğ	tav	dāğ	tağ	dag
temür	demir	dämir	timir	temir	temir	temir	timir	demir	tömür	demir
teŋis	deniz	däniz	diŋgiz	teŋiz	deŋiz	dengiz	diŋgiz	deŋiz	deŋiz	dalay
toğusun	toz	toz	tuzan	toz	toz	tozàn	tuzan	tozan	toz	doozun

Eylemler

Moğolca	Türk dilleri
	Türkiye Türkçesi	Azerice	Başkurtça	Kazakça	Kırgızca	Özbekçe	Tatarca	Türkmence	Uygurca	Tuva Türkçesi
barı-	varmak	varmag	ölgäşiv	jetüv	cetü	yetmàk	ölgäşü	barmak	barmak	baar
sağa-	sağmak	sağmag	havıv	savuv	sā	sàğmàk	savıv	sağmak	sağmak	saar
sana-	sanmak	sanmag	hanav	sanav	eseptō	sänämàk	sanav	sānmak	sanimak	sanaar
sekü-	sökmek	sökmäk	hütiv	sögüv	sūrū	sökmàk	sütü	sökmek	sökmäk	söger
sorı-	sormak	soruşmag	horav	surav	surō	sorämàk	sorau	sōramak	sorumak	suraar
qanu-	aldanmak	aldanmag	aldanıv	aldanuv	aldanū	äldänmàk	aldanu	āldanmak	aldanmak	hanar
qorı-	korumak	gorumag	asrav	korğav	korğō	korimàk	asrav	gōramak	koğdimak	kamgalaar

Hayvan

Moğolca	Türk dilleri
	Türkiye Türkçesi	Azerice	Başkurtça	Kazakça	Kırgızca	Özbekçe	Tatarca	Türkmence	Uygurca
cegeren	ceylan	ceyran	gäzil	böken	ceyren	cäyràn	cäyran	ceren	cäyran
taqıya	tavuk	toyug	tavık	tavık	tōk	tàvuk	tavık	tovuk	toxu

İnanç ve kültür

Moğolca	Türk dilleri
	Türkiye Türkçesi	Azerice	Başkurtça	Kazakça	Kırgızca	Özbekçe	Tatarca	Türkmence	Uygurca
ünen	inanç	inanc	işanıs	nanim	ınanū	işànç	ışanıç	ınanç	işänç
teŋgri	tanrı	tanrı	täŋri	täŋri	teŋir	tängri	tänri	taŋrı	täŋri

İnsan ve akrabalık

Moğolca	Türk dilleri
	Türkiye Türkçesi	Azerice	Başkurtça	Kazakça	Kırgızca	Özbekçe	Tatarca	Türkmence	Uygurca
aqa	ağabey	böyük gardaş	ağay	ağa	ağa	äkä	abıy	äğa	aka

Malzeme

Moğolca	Türk dilleri
	Türkiye Türkçesi	Azerice	Başkurtça	Kazakça	Kırgızca	Özbekçe	Tatarca	Türkmence	Uygurca
sabağa	sopa	zopa	tayak	çıbık	soyil	tayak	tayak	tayak	tayak

Ön adlar

Moğolca	Türk dilleri
	Türkiye Türkçesi	Azerice	Başkurtça	Kazakça	Kırgızca	Özbekçe	Tatarca	Türkmence	Uygurca
kağuray	kuru	guru	koro	kurğak	kuru	kuruk	korı	gūrı	kuruk
seriğün	serin	särin	halkınsa	salkın	serün	sälkın	salkınça	salkın	salkın
ügsügüü	yüksek	yüksäk	yuğarı	joğarı	biyik	yüksäk	yuğarı	beyik	yüksäk

Renkler

Moğolca	Türk dilleri
	Türkiye Türkçesi	Azerice	Başkurtça	Kazakça	Kırgızca	Özbekçe	Tatarca	Türkmence	Uygurca
altan	altın	altun	altın	altın	altın	àltin	altın	altın	altun
ulaan	al	al	al	al	kızıl	kızil	al	āi	hal
xar	kara	gara	kara	kara	kara	kàrä	kara	gara	kara

Siyaset ve savaş

Moğolca	Türk dilleri
	Türkiye Türkçesi	Azerice	Başkurtça	Kazakça	Kırgızca	Özbekçe	Tatarca	Türkmence	Uygurca
ordu	ordu	ordu	urda	Orda	asker	ordu	urda	goşun	äskär
qorğuljın	kurşun	gurğuşun	kurğaş	korğasın	korğoşun	korğàşin	kurğaş	gurşun	koğuşun
quralta	kurultay	gurultay	koroltay	kurıltay	kurultay	kurultày	korıltay	gurultay	korultay
ulus	ulus	millät	millät	ult(ulis)	ulut	millät	millät	millet	millät

Yiyecek ve içecek

Moğolca	Türk dilleri
	Türkiye Türkçesi	Azerice	Başkurtça	Kazakça	Kırgızca	Özbekçe	Tatarca	Türkmence	Uygurca
alim	elma (alma)	alma	alma	alma	alma	àlmä	alma	alma	alma
bal	bal	bal	bal	bal	bal	bal	bal	bal	bal
usun	su	su	hıv	suv	sū	suvàk	su	suv	su
sün	süt	süd	höt	süt	süt	süt	söt	süyt	süt

Zaman

Moğolca	Türk dilleri
	Türkiye Türkçesi	Azerice	Başkurtça	Kazakça	Kırgızca	Özbekçe	Tatarca	Türkmence	Uygurca
çağ	çağ	çağ	sak	şak	çak	çàğ	çak	çāğ	çağ

Diğer sözcükler

Moğolca	Türk dilleri
	Türkiye Türkçesi	Azerice	Başkurtça	Kazakça	Kırgızca	Özbekçe	Tatarca	Türkmence	Uygurca
karığu	karşı	garşı	karşı	karsı	karşı	karşı	karşı	garşı	karşi
küçün	güç	güc	kıyın	küş	küç	küç	köç	güyç	küç
şağı-	sağanak	leysan	şıbakşı	nöser	ötkün	cälä	köçli yaŋğır	çabğa	şakırma

Kaynakça

• Sevan Nişanyan12 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• TDK Türk Lehçeleri Sözlük
• Online English Mongolian Dictionary
• Kazakh Cyrillic to Latin Converter