Tarihsel sosyoloji
Sosyoloji ve tarih arasında sıkı bir ilişki bulunur. En yüzeysel anlamıyla tarihi, geçmişteki olaylara ait bilgilerin keşfedilip, toplanması ve bir araya getirilip sunan bilim olarak tanımlarsak sosyolojiyi de tarih boyunca yaşayan insanların, toplumların çeşitli yönlerini inceleyen bilim olarak kabul etmeliyiz. Bir tarihi olay örneği ile sosyoloji tarih ilişkisini anlayabiliriz. Her tarihi olay bir sosyo-kültürel olaydır. Sosyoloji de bu sosyo-kültürel olayları, sosyal ilişkileri araştırır. Böylece tarih ile sosyoloji birbirleriyle örtüşmektedir. 1.Dünya savaşının siyasal ve tarihi olaylarını tarih bilimi konu edinirken savaş sırasında insanların toplumsal hayatını, savaş sırasında ne yaşadıklarını, savaşın toplum üzerindeki etkileri sosyoloji konu edinecektir. Sosyoloji, ilk sosyologlardan itibaren tek başına değil din, tarih, felsefe gibi birçok disiplinle açıklamaya çalışmışlardır. Tarih ile sosyoloji arasındaki ilişkiye Mills, şöyle ifade eder: "Her sosyal bilim ya da daha iyisi, ciddî denilebilecek her toplumsal çalışma dalının düşüncelerinde tarihsel bir bakışa dayanması ve tarihsel materyallerden tüm olarak yararlanması gerektiğidir. Toplumbilim adını taşıyabilecek değer de olan bir toplum bilim 'tarihsel toplumbilim' niteliğini de taşımak durumundadır".[1] Bu da her sosyo-kültürel olayın bir tarihsel nitelik taşıması gerektiğini ve tarih ile sosyoloji arasında sıkı sıkı bir bağ olduğunu bize göstermektedir.Sosyologlar her sosyal olayın temelinde tarihi olay vardır derler. Bu sebepden ötürü sosyoloji tarihe ya da tarihî bilgilere başvurmak zorundadır.
Tarih ile sosyoloji birbiriyle ilişki içinde bulunmasına karşın farklı yönleri de vardır. Tarih, 1789 Fransız Devrimi ,1914 1.Dünya Savaşı gibi somut ve özel olanla ilgilenir. Sosyoloji ise işsizlik, göç, kentleşme gibi sorunları soyut ve genel olanı ele alır. Tarihçiler ile sosyologlar arasındaki farka Bottomore," tarihçiler genellikle belirli dönemlerle ilgili sosyal olgular üzerinde çalışırken, toplumbilimciler çok sayıdaki benzer olaylar üzerinde çalışırlar şeklinde cevap verir".[2]