Toprak Bilimi

Toprak Dünya yüzeyinde doğal bir kaynaktır. Toprak yeryüzünü ince bir tabaka halinde örten ve canlılar için son derece önemli yaşama faktörlerinden biridir.  Pedoloji, günümüzde en önemli bilim dalları içerisinde yer almaktadır. Pedoloji(Toprak Bilimi) toprağın yapısını, oluşumunu verimliliğini fiziksel ve kimyasal özelliklerini , sınıflandırılmasını inceleyen bilim dalıdır[1]. Pedoloji Rusça 'ped' Latince 'loji' kelimelerinden ortaya çıkmıştır.[2] Pedoloji aynı zamanda jeoformoloji'nin alt grup dallarından biri olarak öne çıkmaktadır. Pedoloji ile ilgilenen bilim insanına ise pedolog denir. Toprak bilimcileri artan nüfusa sahip bir dünyada toprağın nasıl korunacağını , gelecekte olan su krizini , kişi başına düşen gıdanın artmasını , insanların doğal kaynakları gereğinden fazla tüketmesini , toprağa atılan kirli atıkları , arazi bozulmalarıyla ilgili görüşlerini ve endişelerini dile getirmişleridir. Pedologların yanı sıra mühendisler, agronomistler(Ziraat mühendisleri), kimyagerler, jeologlar, fiziki coğrafyacılar, ekolojistler, biyologlar, mikrobiyologlar, silvikültüristler(Orman yetiştiriciliği), sağlık görevlileri, arkeologlar ve bölgesel planlama uzmanlarının tümü, toprak hakkında daha fazla bilgiye ve toprak bilimlerinin ilerlemesine katkıda bulunmuşlardır.[3]

TOPRAK BİLİMİ İNCELEME VE ÇALIŞMA ALANLARI

Organizma Ve Toprak

Toprak, yer bilimlerinin Dünya'yı kavramsal olarak düzenlemek için kullandığı, Dünya'nın kürelerinden biri olan pedosferi( Toprakküre )  işgal eder. Bu, toprak biliminin iki ana dalı olan pedoloji ve edafolojidir. Pedoloji bilimi toprağın doğal ortamda   incelenmesidir . Oluşumunda , yapısında ,sınıflandırılmasında farklı özellikler içermektedir.[4] Toprağın fiziksel , kimyasal ,biyolojik olaylarını incelemekle  beraber ortaya çıkan verimli toprakların belirlenmesinde de katkı payı vardır. Organizmalar ile toprağın yaptığı etkileşimler göz önünde bulundurularak incelenir toprağın nasıl ve ne şekilde kullanıldığı öğrenilir. Tarımsal alanlar söz konusu olduğunda pedoloji biliminden yararlanırız. Edafoloji ise toprağın insanlar tarafından işlenmesini , toprağı kullanma şeklini , nasıl etkilediğini araştırmasıdır. kısacası toprağa bağlı kullanımların incelemesi alanıdır.[5]

TOPRAK HARİTASI

Dünyada farklı toprak tipleri görülmektedir. Oluşumunda iklim, topoğrafya , organizma ,zaman ve ana materyal etkili olmuştur, toprak haritalama, bir peyzaj üzerindeki toprak örtüsünün toprak türlerini veya diğer özelliklerini belirleme ve bunları başkalarının anlayıp kullanması için haritalama sürecidir. Toprak haritası için ilk veriler, saha örneklemesi ile elde edilir ve uzaktan algılama ile desteklenir.[5]

TOPRAK SINIFLANDIRILMASI

[6] Dünya Haritası Ve Toprak Türleri

Dünyanın her yerinde farklı iklimlerin görülmesi sonucu toprağında farklılaşması söz konusu olmuştur. Dünyanın her yerinde farklı toprak tipleri görülmektedir. Sınıflandırma, temelde bir pedogenez ifadesi olarak toprak morfolojisine dayanmaktadır. Bilinen en eski toprak sınıflandırma sistemi, toprağın rengine, dokusuna ve hidrolojisine bağlı olarak üç kategoriye ve dokuz sınıfa ayrıldığı Yu Gong kitabında ortaya çıkan Çin'den gelmektedir.[7] Yerel sistemler dahil olmak üzere birçok başka sınıflandırma şeması mevcuttur . İklim toprak profilleri üzerinde en önemli etkiye sahiptir. Topraklar Kırmızı , Sıcak, yağ , kumlu olması , göre adlandırılır. Aynı zamanda renk , doku , peyzaj özelliği performans bitki örtüsü gibi çeşitli özelliklerine göre de adlandırılır. Yerel bir ayrım ise toprakların ağırlığı veya hafif olarak sınıflandırılmasıdır. Hafif toprağı işlemek daha az uğraş gerektirirken fazla gözeneklere sahip değildir [8]

TOPRAK SINIFLANDIRILMASININ TARİHSEL GELİŞİMİ

Çağdaş toprak biliminin Alman kurucusu Friedrich Albert Fallou ve modern toprak biliminin Rus kurucusu Vasily Dokuchaev, farklılığı ve karmaşıklığı kavramsal olarak jeolojiden ayrılmayı hak eden bir kaynak olarak toprağı ilk tanımlayanlar arasında sayılıyor. ve mahsul üretimi ve bir bütün olarak işlenmesi. Toprak biliminin kurucu babası olarak Fallou, zaman açısından önceliğe sahiptir. Fallou, Dokuchaev doğmadan önce toprağın kökenleri üzerinde çalışıyordu, ancak Dokuchaev'in çalışması daha kapsamlıydı ve modern toprak teorisi için Fallou'nunkinden daha önemli olduğu düşünülüyor. Daha önce toprak, bitkilerin besleyici elementler türettiği ölü bir substrat olan kayaların kimyasal dönüşümlerinin bir ürünü olarak kabul ediliyordu. Toprak ve ana kaya aslında eşitlendi. Dokuchaev, toprağı kendi oluşumuna ve kendi gelişim geçmişine sahip, içinde karmaşık ve çok biçimli süreçlerin yer aldığı doğal bir vücut olarak görür. Toprak ana kayadan farklı kabul edilir. İkincisi, bir dizi toprak oluşum faktörünün (iklim, bitki örtüsü, ülke, rahatlama ve yaş) etkisi altında toprak haline gelir. Ona göre toprak, türüne bakılmaksızın "günlük" veya kayaların dışa doğru ufukları olarak adlandırılmalıdır; su, hava ve çeşitli canlı ve ölü organizmaların ortak etkisiyle doğal olarak değişirler.[9].Kayaların parçalanmasıyla farklı toprak tipleri oluşmuştur.

TOPRAĞIN DEPOLAMA KAPİSİTESİ

Toprak biliminde kapasite kısmı belirli bir arazi alanının suyu çukurlarında ve çöküntülerinde tutabilme ve böylece akmasını engelleme yeteneğidir. Depolama kapasitesin incelenmesinde jeoloji , hidroloji , ekoloji bilimleri önemlidir.

KAYNAKÇA

1. "Coğrafya Terimleri Sözlüğü ( Pedoloji )". 7 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
2. "Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü , Toprak Coğrafyası , Samsun" (PDF).
3. "Soil Science Society of America Journal". 2011. 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
4. "Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi Ders Notları" (PDF). Prof .Dr. Günay Erpul. 2014. 8 Ocak 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
5. "Soil Science". 27 Şubat 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.
6. "United States Department of Agriculture". 3 Aralık 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi.
7. "Arnold, R. et al. (2009) A H". 2009.
8. "Species Selection Infarmation System". 2007.
9. "Krasilnikov, N.A. (1958)". 2004.