Uygur alfabesi

Uygur alfabesi, çağdaş Türk yazı dillerinden Uygurcanın yazımı için kullanılan alfabedir. Uygurca 10. yüzyıldan beri Arap alfabesi ile yazılmaktadır. 1969-1983 yılları arasında Çin hükûmetinin hazırlattığı Uygur Latin alfabesi ile yazılmış fakat sonra Uygurca sesleri gösteren ek işaretler ile Arap alfabesine dönülmüştür. Aşağıdaki kıyaslama Arap, Latin ve Kiril harflerinin bir karşılaştırılmasıdır:

Uygur alfabesinin kıyaslanması

Arap	Pinyin	Kiril	Latin	Türkçe	UFA		Arap	Pinyin	Kiril	Latin	Türkçe	UFA
ئا	A a	A a	A a	A a	/a/		ق	Ķ ķ	Қ қ	Q q	K k (Q q)	/q/
ئە	Ə ə	Ə ə	E e	E e	/æ/		ك	K k	K k	K k	K k	/k/
ب	B b	Б б	B b	B b	/b/		ڭ	-ng	Ң ң	-ng	-ng (Ñ ñ)	/ŋ/
پ	P p	П п	P p	P p	/p/		گ	G g	Г г	G g	G g	/ɡ/
ت	T t	Т т	T t	T t	/t/		ل	L l	Л л	L l	L l	/l/
ج	J j	Җ җ	J j	C c	/ʤ/		م	M m	М м	M m	M m	/m/
چ	Q q	Ч ч	CH ch	Ç ç	/ʧ/		ن	N n	Н н	N n	N n	/n/
خ	H h	X x	X x	H h (X x)	/x/		ھ	Ⱨ ⱨ	Һ һ	H h	H h	/h/
د	D d	Д д	D d	D d	/d/		ئو	O o	О о	О о	O o	/o/
ر	R r	Р р	R r	R r	/r/		ئۇ	U u	У у	U u	U u	/u/
ز	Z z	З з	Z z	Z z	/z/		ئۆ	Ɵ ɵ	Ө ө	Ö ö	Ö ö	/ø/
ژ	Ⱬ ⱬ	Ж ж	ZH zh	J j	/ʒ/		ئۈ	Ü ü	Ү ү	Ü ü	Ü ü	/y/
س	S s	С с	S s	S s	/s/		ۋ	V v (W w)	В в	W w	V v	/v/
ش	X x	Ш ш	SH sh	Ş ş	/ʃ/		ئې	E e	E e	Ë ë	E e (É é)	/e/
غ	Ƣƣ	Ғ ғ	GH gh	Ğ ğ	/ʁ/		ئى	I i	И и	I i	İ i/I ı	/i/ veya /ɨ/
ف	F f	Ф ф	F f	F f	/f/		ي	Y y	Й й	Y y	Y y	/j/

Uygur Kiril alfabesi ek olarak iki harfe sahiptir, ki bunlar iki sesin birleşimidir. Bunlar aşağıda Arabik ve Latin harflerinin eşdeğeriyle gösterilmiştir.

Kiril	Arabik	Latin
Ю ю	يۇ	yu
Я я	يا	ya

Alfabe öncesi kullanımda olan alfabeler:

• K̡ona Yezik̡ ("Eski yazı" Arap harfleri ile)
• Uygur Arap Yazısı UEY, (Arap harfleri ile 1980 sonra)
• Uygur Pinyin Yazısı UPNY, (Pinyin harfleri ile 1960 - 1980 arasında)
• Uygur Kiril Yazısı UKY, (Kiril alfabesi ile)
• Uygur Latin Yazısı ULY, (Latin harfleri ile 2000 sonra)

Kaynakça