Varv

Varv, üst üste döngüsel olarak tekrarlayan tabakalı olarak biriken tortullardır. En iyi varv örneklerine, buzul alanlarda rastlanmakla beraber tuzluluk koşullarının az olduğu taze sularda ve göllerde de rastlanır. Okyanuslarda ve denizlerde tuzluluk koşullarının fazla olması tuzla Kimyasal tepkimeye giren suyun tabakayı hızlıca katılaştırması varvların oluşumunu engeller.[1]

Toronto, Ontario, Kanada'da bulunan varvlar.

Varvlar kış ve ilkbahar/yaz mevsimlerinde olmak üzere yılda iki kez depolanmaktadırlar. Kışın suların azaldığı mevsimde Birikmenin az gerçekleşmesinden dolayı kil ve mil boyutundaki çökeller çok ince unsurlardan meydana gelmesinden dolayı tabakanın rengi koyu ve kalınlığı azdır. Yaz ayında ise suların akışı kuvvetlendiğinden genellikle kil ve mil boyutundaki taşınan malzemeler daha büyük boyutta olması tabakalara biriken malzeme boyutunu arttırmakta ve daha kalın ve açık renkli olmasına neden olmaktadır.

Varv türleri
  • Kırıntılı varvlar

Mekanik çözülmenin hakim olduğu yüksek enlemlerde dış kuvvetlerin etkisiyle biriktirilip depolanmış türüdür.

  • Organik varvlar

Kimyasal çözünmeyle beraber orta enlemlerdeki nemli iklim koşullarının hakim olduğu göl alanlarında görülür.Organik varvların düzenli oluşabilmesi için göldeki tuzluluk oranlarının az olması ve canlı akışının devir daim ettiği sular organik varvların en iyi örneklerini oluşturur.

  • Evaporitik varvlar

Sıcaklığın yüksek olduğu kurak ve/veya yarı kurak iklim alanlarda buharlaşmanın şiddetlenmesiyle tortulların topografyada birikmesiyle oluşur.

Varv araştırmasının tarihi

Varv araştırmaları 19. yüzyılda başladığı bilinmesine rağmen geçmişi 17. yüzyıla kadar uzanmaktadır.

Varv teriminin 1862 yılında jeolojik olarak geçerlilik kazanması bilim adamlarının araştırmalarını arttırdı. Akabinde 1884 yılında Warren Upham varv oluşumlarının sadece bir mevsimde olmadığını yılda iki kere (açık-koyu) şeklinde olduğunu keşfetti. Varv araştırmalarını ilk olarak 1840 yılında Amerikalı Edward Hitchcock, varvlardaki tortul tabakaların oluşumunun sadece bir mevsimde meydana geldiğini öne sürmüştür. . 1910'da Gerard De Geer ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumundan varv teriminin tüm laminalı tabakalar için geçerli olmasını sadece buzulları kapsamaması gerektiğini belirterek araştırmalara yeni bir boyut katmış oldu. Ayrıca De Geer varv tabakalarıyla ağaç halkaları arasında benzerlik olduğunu Karbon-14 metoduyla yaşlandırabileceğini keşfetti.

1924'te Jeokronojik enstitüsünün özel bir varv laboratuvarı kurması Dünya’nın tüm alanlarındaki varvların yaşlarının belirlenmesinde yarar sağladı.

Yaşlandırma yöntemi

Her bir varv seti bir yılı ifade eder. Varvların sayısı, deponun çökeldiği süreyi vermektedir. Stratigrafinin en küçük birimi olan varvlar buzul kronoloji hesaplamasında morfostratigrafiden sonra en çok kullanılan doğal yöntemdir. Varv kalınlığındaki değişiklikler, iklim değişikliklerini yansıtan bir gösterge olarak değerlendirilebileceği gibi Dünya’nın çeşitli bölgelerine ait varv diyagramlarından alınan karotların incelenmesiyle geçmiş dönem iklim bilgilerine ve iklim değişikliğinin uzak sahalar arasında kronolojik bağlantılarla sağlanmasında kullanılmaktadır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. S.Erinç: Jeomorfoloji -2; 1960 İstanbul Üniersitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları No:23.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.