Yerelması

Yerelması (Helianthus tuberosus), papatyagiller ailesinden, ayçiçeğigiller (Helianthus) cinsinden, yenilebilir köksapları yumru durumunda olan bir bitki. Köksaplarının yemeği ve salatası yapılabildiği gibi meyve olarak da tüketilebilir. Turpa benzer bir dokusu ve tatlımsı bir tadı vardır. Yerelmasını ve patatesi diğer sebzelerden ayıran en büyük özelliği tohum ile üreme yerine vejetatif üreme yapmasıdır. Yani yerelması ile geri dönüşüm kullanılarak elde edilmesidir. Örneğin: bir yerelması parçasını toprağın altına koyduğunuzda bu önce kendiliğinden yerelması bitkisi olur sonra Yerelması toprağın altında çoğalır.

Yerelması
Yerelması çiçekleri Yerelması köksapları
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Plantae Şube: Angiosperms Sınıf: Eudicots Takım: Asterids Alt takım: Asterales Familya: Asteraceae Cins: ''Helianthus'' Alt cins: Heliantheae Tür: '''''H. tuberosus'''''
İkili adlandırma
''Helianthus tuberosus'' L.

Tarihçe

Çiçekler ve gövde

Yerelmaları Amerikan yerlileri tarafından, Avrupalıların gelişinden çok daha önce yetiştirilmeye başlandı. Uzun tarım geçmişi bu bitki türünün doğal yayılım alanını gizlemektedir.[1] Fransız kâşif Samuel de Champlain Massachusetts'te yaşayan Nauset limanı yerli halkının enginar tadında yumrular yetiştirdiğini tespit etti. Bir sonraki yıl, Champlain aynı bölgeye döndü ve yumruların pazıya benzer bir tada sahip olduğunu keşfetti[2] ve bitkiyi Fransaya getirme sorumluluğunu aldı. Bir süre sonra, Petrus Hondius, Hollandalı bir botanist, pörsümüş bir yerelması yumrusunu Terneuzen'deki bahçesine ekti ve bitkinin çoğaldığını gözlemledi[2] Yerelmaları Avrupa iklimine ve toprağına çok iyi uyum sağladı ve hızlıca türedi. 1600'lerin ortasında, yerelması Avrupa ve Amerikada yaygın olarak tüketilen bir sebze haline geldi ve hatta hayvanların beslenmesinde kullanıldı.[3] Özellikle fransızlar bu sebzeyi beğendiler, 19. yüzyılın başlarında popülerliğinin zirvesine ulaştı.[3] Yerelması, 2002'de Niş Fransız Yemek Festivalinde 'en iyi çorba sebzesi' unvanını aldı.

Kaynakça

1. "Helianthus tuberosus L". Germplasm Resources Information Network (GRIN). Agricultural Research Service (ARS), ABD Tarım Bakanlığı (USDA). 25 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2018.
2. Cooke, Nathalie. Dickenson, Victoria. What's to eat? Entrees in Canadian food history. Montreal: McGill-Queen's U Press, 2010. 21-54. Print.
3. Levetin, Estelle and Karen McMahon. Plants and Society: 231. Print. 2012.