Yusufçuk

Yusufçuk, odonata takımına ait, kanatlarını dinlenmeleri sırasında yanlara açık olarak yatay tutmalarıyla kızböceklerinden ayrılan bir alt takımdır. Büyük birleşik gözleri, güçlü saydam kanatları, göz alıcı renkleri ve uzunca vücutlarıyla tanınırlar. Vücutları kuvvetli yapıda ve hiçbir zaman düz değildir. Hareketleri daha hızlı ve devamlıdır. Bağırsak solunumu yaparlar. Göller ve durgun sularda sıkça bulunurlar.

Yusufçuk
Sympetrum flaveolum
Bilimsel sınıflandırma
Üst âlem: Eukaryota
Âlem: Animalia
Alt âlem: Eumetazoa
Şube: Arthropoda
Alt şube: Hexapoda
Sınıf: Insecta
Üst takım: Epiprocta
Takım: Odonata
Alt takım: Anisoptera
Familyalar

Aeshnidae- Asil Yusufçuklar
Austropetaliidae
Cordulegastridae- Dağ Yusufçukları
Corduliidae- Metalik Yusufçuklar
Gomphidae- Dere Yusufçukları
Libellulidae- Gerçek yusufçuklar
Macromiidae
Neopetaliidae

Petaluridae

Türler için metne bakınız.

Yusufçuklar genelde sivrisinekler, tatarcıklar, arılar ve kelebekler gibi diğer küçük böcekler ile beslenirler. Çoğu zaman göllerin, akarsuların ve su birikintilerinin olduğu bölgelerde görülürler, çünkü "nemf" diye adlandırılan larvaları suda doğarlar. İnsanları normal şartlarda ısırmaz ya da sokmazlar fakat karınlarndan tutulduğu takdirde kurtulmak için ısırmayı denerler. Sivrisinekler gibi bazı zararlı canlıları yiyerek popülasyonlarını dengede tutmaları bakımından oldukça önemlidirler. Bu nedenle Kuzey Amerika'da birçok yerde yusufçuklar "sivrisinek avcıları" olarak adlandırılırlar.

Köken bilimi

Yusufçuk adını, yüz güzelliği ve rengarenk kaftanı ile meşhur Yusuf peygamberden aldığı iddia edilir.[1] Arapçası olan يعسوب ya'sub sözcüğünden de geliyor olabilir. Yusufçuk anlamında çamcarı sözcüğü de bulunmaktadır.

Yaşam döngüsü

Bir yusufçuk böceğinin yumurtadan ölümüne yaşam süresi 6 ay ile 7 yıl arasında değişebilir. Dişi yusufçuklar yumurtalarını su kenarlarına ya da su içindeli bitkilerin üzerlerine yumurtlarlar ya da uçarken suya serpiştirir. Yumurtadan çıkan ve "nemf" adı verilen yavru yusufçuklar yaşamlarının büyük bir bölümünü su altında geçirirler ve solungaç bezneri organları ile soluk alırlar. Genelde omurgasız hayvanları ve zaman zaman da iribaşlar ile balık yavrularını yakalayarak beslenirler. Çok hızlı hareket yeteneğine sahiptirler. Avlarını yakalayabilmek için diğer canlılarda rastlanmayan organlara sahiptirler.[2]

Yusufçuklar suda gelişimlerini bir yıl içinde tamamlar ve sudan çıkarak uygun bir yere tırmanırlar. Derilerinin sırtları boyunca yarılmasını bekler ve bu işlemden sonra yarılan derinin içinden yetişkin yusufçuk çıkar. İlk anlarda küçük olan kanatları ve gövdeleri kısa sürede gelişir ve olması gereken boyutlarına ulaşır. Fakat renklerinin olması gereken parlaklık düzeyine ulaşması için saatler ya da günler geçmesi gerekebilir. Yetişkin yusufçuklar sadece uçarak avlanırlar, havadayken birçok uçan zararlıyı yerler. Yarım saat içinde kendi ağırlıklarına eşit oranda besin tüketebilmeleri mümkündür.[3]

Özellikleri
Bir yusufçuğun yakın çekimden başı ve gözleri (fotoğraf sırt kısmından ters olarak çekilmiş)

Yusufçuklar genelde güneşli havalarda uçmayı tercih ederler. Görme duyuları çok gelişmişdir. Birbirlerine birleşmiş olan petekgözleri yaklaşık 1000 ayrı "göz"den oluşur. Görme algıları harekete çok duyarlıdır ve gördükleri her şeyi ağır çekimde algılarlar. Bu nedenle öldürme konusunda çok atik ve serttirler. Kanatları gövdelerinin üst kısımlarında bulunur ve genelde saydam iki çift kanatları olur. Bilinen 500 dolayında alt türü bulunur ve en çok tropik iklimde yaşarlar. Kimilerinin uçuş hızı saatte 95 kilometreyi bulabilir. Ayrıca Yusufçuk böceklerinin dişileri çiftleştikten sonra erkek yusufçuk böceğinin kafası ile beslenirler. Bu yüzden tüm erkek yusufçuk böcekleri sadece 1 defa çiftleşebilirler. Yusufçuk böceklerine Türkçede kız böceği, helikopter böceği de denildiği gibi gövdeleri ince olan türlere iğnecik de denir.

Bazı türler

Yusufçukların kuzey yarımkürede bulunabilen en yaygın kimi türleri şunlardır;

Çiftleşen bir yusufçuk çifti. Çizgili sarı avcı (Austrogomphus guerini)
  • Anax imperator
  • Orthetrum coerulescens
  • Orthetrum cancellatum
  • Libellula lydia
  • Aeshna mixta
  • Aeshna caerulea
  • Aeshna cyanea
  • Aeshna isosceles
  • Aeshna juncea
  • Sympetrum fonscolombii
  • Sympetrum striolatum
  • Sympetrum vulgatum
  • Sympetrum flaveolum
  • Libellula depressa
  • Libellula quadrimaculata
  • Libellula fulva
  • Anax junius
  • Cordulia aenea
  • Aeshna multicolor
  • Orthemis ferruginea
  • Libellula luctuosa
  • Erythemis vesiculosa
  • Anax longipes
  • Celithemis fasciata

Ayrıca bakınız

Galeri
  • Mavi Avustralya Yusufçuğu
  • Bir bal arısını yiyen yusufçuk
  • Çiftleşen yusufçuklar
  • Yumurtlama aşaması
  • Austrogomphus guerini
  • Sympetrum rubicundulum
  • Bitki üzerinde bir yusufçuk
  • Yusufçuk larvaları
  • Yusufçukların birleşik gözleri
  • Phuket Adası'ndan bir yusufçuk
  • Uçan bir yusufçuk
  • Yusufçuğun gözleri
  • Mavi Yusufçuk

Kaynakça
  1. Hürriyet Gazetesi 10.03.2005
  2. Temel Brittanica, cilt 10, sayfa 240
  3. Temel Brittanica, cilt 10, sayfa 241

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.