Yutyrannus

Yutyrannus (anlamı: tüy tiran) Erken Kretase döneminde yaklaşık olarak 125 milyon yıl önce bugünkü Çin'in kuzeyinde yaşayan Tyrannosauroidea ailesine mensup bir dinozor cinsi.

Yutyrannus
Korunma durumu
FOSİL
Bilimsel sınıflandırma
Üst âlem: Eukaryota Âlem: Animalia Şube: Chordata Alt şube: Vertebrata İnfa şube: Gnathostomata Üst sınıf: Tetrapoda Sınıf: Reptilia Üst takım: Dinosauria Takım: Saurischia Alt takım: Theropoda Üst familya: Tyrannosauroidea Cins: Yutyrannus Xu et al., 2012 Tür: '''Yutyrannus huali''' Xu et al., 2012

Etimoloji

Bu canlının cins adı olan Yutyrannus'u oluşturan Yu Mandarin Çincesinde tüy anlamına gelirken, Tyrannus Yunanca tiran (despot) demektir. Tür adı olan huali de Mandarin Çincesinde güzel anlamına gelir ki, tüylerine izafeten verilmiştir.[1]

Keşif

Çin'in kuzeydoğu eyaleti olan Liaoning'teki erken Kretase yaşlı (125 milyon yıl önce) formasyonların bulunduğu bir maden ocağında bu fosiller bulunmuştur.[2]

Fiziksel özellikler

Xu ve arkadaşlarının çalışmasında yetişkin ve yavru olduğu tahmin edilen birkaç numune bulunmuştur. İncelemeler sonucu ZCDM V5000 numaralı fosilin yetişkin bir bireyi temsil ettiği düşünülüyor, zira omurgalar üzerindeki nörosantral ek yerleri kapalıdır ve sağrı kemikleri birbirine kaynaşmıştır. Bu fosilin uyluk kemiği 85 cm uzunluğunda olup geç Kretase'nin büyük Tyrannosauroid cinslerinden (Appalachiosaurus ve Dryptosaurus) bazılarından büyüktür. ZCDM V5000 fosilinin canlı ağırlığının 1414 kg'a ulaşabileceği tahmin edilmektedir. ZCDM V5001 ve ELDM V1001 gibi fosiller de görece genç canlılara aittirler. Sırasıyla 596 ve 493 kg ağırlığa ulaşabildikleri düşünülmektedir. Bu iki fosilde de nörosantral dikiş izlerinde birleşme yapıları hala görünür haldedir ve buna dayanarak ZCDM V5001'e göre 8 yaş daha genç oldukları düşünülmektedir.[1] Dünya üzerinde yaşamış en büyük tüylü hayvan olduğu düşünülen Yutyrannus, bilim dünyası için önemli bir tartışma konusu olmuştur, zira genelde ufak teropodların tüylü örnekleri bulunmuşken; büyük akrabalarda da tüy olup olmadığı tartışması başlamıştır. Tüy yapıları da araştırmacıların kolayca fikir üretemediği bir konudur, zira tüy yapıları yumuşak dokudur ve fosilleşmesi nadirdir. Yutyrannus'un bulunmasıyla büyük teropodların da tüylü olabileceği görülmüştür, son çalışmada bir yetişkin ve iki yavru fosil numuneleri bulununca korunmuş tüy yapıları araştırmacılara önemli ipuçları vermiştir. Bu canlıların tüylerinin günümüz kuşlarının yetişkin üyelerininki gibi değil de civcivlerin tüyleri gibi tel tel olduğu sonucuna varılmıştır. Yetişkin bir bireyin 9 metre uzunlukta ve 1400 kg aşkın ağırlıkta olduğu tahmin edilmektedir. Tüylerin uzunluğu 15–20 cm ölçülmüştür ve üç farklı numunede de tüyler farklı vücut kesimlerinde korunmuştur ve bu nedenle Yutyrannus'un tüm vücudunun tüylerle kaplı olduğu tahmin edilmektedir. Büyük ve ağır vücudu ve tüylerinin şekline bakarak uçma yeteneğine sahip olmadığı ortaya konmuştur. Erken kretase döneminin, görece biraz daha serin olması dolayısıyla bu canlıların tüy yapılarının vücut sıcaklığının korunması adına görev aldığı düşünülebilir.[2]

Kaynakça

1. Xu, Xu; ve diğerleri. "A gigantic feathered dinosaur from the Lower Cretaceous of China" (PDF). www.nature.com. Nature.
2. Than, Ker. "One-Ton Feathered Dinosaur Found: Fluffy and Fierce". www.natgeo.com. National Geographic. 13 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2020.