Üç Kuruşluk Opera
Üç Kuruşluk Opera (Almanca: Die Dreigroschenoper) Alman tiyatro yazarı Bertolt Brecht'in yazdığı ve besteci Kurt Weill'ın müziklerini bestelediği müzikal tiyatro oyunudur. Brecht ve Weill "Üç Kuruşluk Opera" için çevirmen Elisabeth Hauptmann tasarımcı Caspar Neher ile birlikte çalıştılar. Oyun John Gay ve Pebusch'un 18. yüzyıl İngiliz Balad operası Dilenciler Operası'nın bir uyarlamasıdır. Kapitalist bir dünyaya Marksist bir eleştiri getiren oyun ilk kez 31 Ağustos 1928'de Berlin'deki Theater am Schiffbauerdamm'da sahnelendi.
 | |
| Özgün isim | Die Dreigroschenoper |
|---|---|
| Müzik | Kurt Weill |
| Libretto | Bertolt Brecht |
| Gala | 31 Ağustos 1928 |
| İlk gösterim yeri | Theater am Schiffbauerdamm, Berlin |
| Oyuncular |
|
_Brecht_Dreigroschenoper.jpg.webp)
Belli belirsiz çağdışı bir Viktorya dönemi Londra'sında yer alan oyun ahlaki açıdan çökmüş, suçlu bir anti-kahraman olan Macheath'a odaklanır.
Roller
| Rol | Ses tipi | Prömiyerde roller, 31 Agustos 1928[1] (Orkestra şefi: Theo Mackeben ) |
|---|---|---|
| Macheath ("Mackie Messer"/"Bıçak Mack") – Londra'nın en güçlü ve en tanınmış gangsteri |
tenör/bariton | Harald Paulsen |
| Jonathan Jeremiah Peachum – "Dilencilerin Arkadası". Londra'nin tüm dilencilerini kontrol altında tutan kişi. Mack'in idam edilmesini sağlamak için komplo hazırlayıcısı |
bariton | Erich Ponto |
| Celia Peachum – Peachum'un karısı ve onun iş ortağı | mezzo-soprano | Rosa Valetti |
| Polly Peachum – Peachum'lerin kızı. Mack'le tanıştıktan 5 gün sonra onunla evlenmeyi kabul eder |
soprano | Roma Bahn |
| Jackie "Tiger" Brown – Londra Polisi Başkomiseri askerlik günlerinden Mack'in iyi arkadaşı |
bariton | Kurt Gerron |
| Lucy Brown – Tiger Brownın kızı. Mack ile evli olduğunu iddia etmekte | soprano | Kate Kühl |
| Jenny ("Ginny Jenny" veya "Low-Dive Jenny") – Macheath'in eski bir aşıkı olan bir hayat kadını. Mack'i polise elevermesi için rüşvet verilen kadın. |
mezzo-soprano | Lotte Lenya |
| Filch – Dilencilere eğitmenlik yapma önerisi ile Peacum'larla görüşmeye gelen bir genç. |
tenör | Naphtali Lehrmann |
| Sokak şarkıcısı – açılış perdesinde 'Mack-the-Knife' balladını söyler. | bariton | Kurt Gerron |
| Smith – bir polis memuru | bariton | Ernst Busch |
| "Söğüt dalı" Walter | tenör | Ernst Rotmund |
| "Madeni para" Matthias | tenor | Karl Hannemann |
| "Kanca Parmak" Jakob | tenör | Manfred Fürst |
| Jimmie | tenör | Werner Maschmeyer |
| Ede | tenör | Albert Venohr |
| Dilenciler, gangsterler, sokak kadınları, polisler | ||
Konu özeti
Mekân: Londra, İngiltere Zaman:Viktorya dönemi
Prolog
Sokakta bir kalabalık elinde bir büyük yafta ile "Die Moritat von Mackie Messer" ("Mack-the-Knife" Baladı) şarkısını söyleyip şarkı sözlerini satan bir Sokak Şarkıcısı'nı dinlemektedir. Şarkı sona erince iyi giyinmiş bir erkek bu kalabalıktan ayrılır ve sahnenin öbür tarafına geçer. Bu "Mack-the-Knife (Bıçak-Mack)" lakaplı gangster Macheath'dir.
I. Perde
Perde Londra dilencilerini organize edip onları yetiştirip yönlendiren ve bundan dolayı onlara verilen sadakalardan bir büyük yüzde komisyon alan "Dilenciler Arkadası" olarak bilinen Jonathan Jeremiah Peachum'un çalışma mağazasında açılır. Peachum'un zorbalığı ilk perdede hemen görülür. Yeni bir dilenci olmak için Peachum'a rüşvet verip sonra da her türlü eline geçen sadakaların %50sini ona vermeyi taahhüt eden Filch'in bir önceki gün bu gangsterin çalışma alanına bilmeden girip dilendiği için çok fena dayak yemiş olduğu açıklanır.
Yeni çalısanı ile işini bitiren Peachum yetişkin kızı Polly'nin bir önceki akşam eve gelmediğini öğrenir. Kızını kendine ait bir mülk olarak gören Peachum, onun rakip gangster Macheath ile ilişki kurmuş olduğu sonucuna varır. Bu Peachum'un canını çok sıkar ve Macheath'i elimine ederek bu ilişkiyi ortadan kaldırmaya karar verir.
Sahne bir boş ahıra geçer. Burada Macheath Polly ile ilişkisini resmen ortaya çıkartmak için bir beraber olma yemeği vermeye hazırlanmaktadır. Polly ile resmen bir evlilik yemini ve töreni yapılmayacaktır ama Macheath ile yakın ilişkisinin ortaya çıkıp herkes tarafından bilinmesi Polly tarafından yeterli görülmektedir. Hazırlanan yemek için gereken masa ve iskemlelar ve yiyecek ve icecek Macheath'in gangster çetesi tarafından çalınıp buraya getirilmiştir. Bunlar yeterli olduğu görülünce çete üyeleri her davetli masaya oturup ziyafete başlarlar. Bunlar arasında ziyafet misafirlerini eğlendirecek kimse olmadığı için Polly masa başına geçerek bir şarkı söylemeye başlar. Bunun adı "Seeräuberjenny (Korsan Jenny)" olup aşağı sınıftan olan mutfak hizmetçiliği ve sokak kadınlığı yapan Jenny'nin sonradan bir Korsan Kraliçesi olmasının ve eski patronlarını, ev sahiplerini öldürtüp onlardan öç almasının öyküsünü anlatmaktadır. Londra Polis Komiseri "Tiger" Brown da bu ziyafet yemeğinde boy gösterince önce gangsterler çok korkup çekinirler. Ama Tiger Brown ve Macheath beraber İngiliz Kolonilerinde askerlik yapmışlardır ve yakın arkadaşslardır. Tiger Brown yeni polis görevi döneminde de Macheath'i korumuş ve onun polis güçleri tarafından araştırılıp yakalanmasını önlemiştir. Macheath ve Tiger Brown eski askerlik günlerini anarak "Kanonen-Song (Top Şarkısı)"'nı birlikte söylerler.
Sahne değişir ve Polly'nin ailesinin mağazasına geri döndüğü görülür. Babası ve annesine karşı gelen Polly "Barbarasong (Barbara Sarkisi)"'ni soyleyerek Macheath'le "evliliğini" ve verilen ziyafeti ailesine anlatır. Bu babasi ve annesini çok kızdırır. Ama bu şarkı içinde hiç bilmeden Macheath'in Tiger Brown ile yakınlığını ifşa eder ve onlara bunu kendi lehlerine kullanmaya imkân sağlar.
II. Perde
Polly babasının onu hapse attırıp idam ettirmek için caba gosterdiğği hakkında Macheath'i uyarır. Sonunda Macheath Peachum'un otoriteler üzerinde bunu başarmak için yeter derecede nüfuzu olduğuna inanır ve Londra'dan ayrılmak için hazırlıklara başlar. Gangsterlik işlerini Polly'e açıklar ve bunları o Londra dışındayken Polly'nin idare etmesine karar verirler. Fakat şehirden ayrılmadan önce çok hoşlandığı bir genelev-bara ziyarete gider ve orada eski sevdalı olan Jenny'iyle görüşür. Eski günleri yadederler ve bu hoş günler hakkında "Zuhälterballade (Pezevenkin Balladı)" adlı sarkıyı söylemeye koyulurlar. Fakat Macheath Paeachum'a epeyce para vererek ihanet edip onu ele vermeye hazır olduğundan haberdar değildir. Polisler gelince Polis Başkomiseri Brown olayların gidaşatı üzerinde hiç kontrolü olmadığını söyleyip, özür dileyip buna hiç karışamadığını bildirir. Macheath'i yakalarlar ve hapse götürürler.
Hüucresinde "Ballade vom angenehmen Leben (Hoş Hayatın Balladı)" adlı şarkıyı söylerken Macheath'i Poly ve diğer bir yakın kızarkadaşı olan ve Brown'ın kızı olan Lucy onu ayni zamanda ziyarete gelirler. İki kadın arasında büyük bir tartışma çıkar ve "Eifersuchtsduett (Kıskançlık İkilisi)" şarkısı söylenir. Polly ayrıldıktan sonra Lucy Macheath'i hapisten kaçırmak için hazırlamış olduğu planı uygular ve birlikte kaçarlar.
Peachum bu hapisten kaçma haberini alıralmaz Brown ile görüşür. Eğer Macheath yakalanıp tekrar hapse konulmazsa Brown'i tehdit ederek bütün dilencilerini Kraliçe Victoria için hazırlanan tahta geçme jübile yıldönümü için halka gösteri merasimlerini bozmak için kullanacağını ve bunların düzgün gitmesi için mesul olan Brown'in bu halde işinden olacağını bildirir.
III. Perde
Jenny, Peachum'ların mağazasına gelerek Macheath'e ele vermesi için kendine vadedilmiş olan parayı ister. Fakat Mrs. Peachum Macheath hapise geri girmeden bu parayı ödemiyeceğini söyler. Jenny Macheath'in Suky Tawdry'nin evinde saklı olduğunu söyler. Brown polisleri ile bu eve gittiği zaman evin etrafının Peachum'un idaresi altında olan dilenciler tarafından sarılmış olduğunu görür ve Macheath'i kurtarmak için elikolu bağlı olduğunu anlar. Peachum'i tatmin etmek için Brown Macheath'in yakalanıp idam sucu ile yargılanıp idam edileceğine söz verir.
Bundan sonraki perdede Macheath tekrar hapishane hücresindedir. Hapishaneden çıkabilmak için gerekli olan çok yüksek rüşvetler için para toplamayı organize etmeye çalışmaktadır. Diğer taraftan hapishane avlusunda kendisi için bir darağacı kurulmaktadır. Fakat ne Polly ne de kendi gangster çetesinin diğer üyelerinin gereken bu meblağları toplamaya olanakları veya istekleri bulunmamakta olduğu gerçeğini idrak eden Macheath darağacına gitmenin çaresiz olduğunu anlar.
Tam darağacına götürülmekte iken atla bir haberci gelir. Kraliçe Macheath'e af uygulamıştır. Bununla birlikte ona lord unvanı verilmiş; kendine bir şato bağışlanmış ve emeklilik maaşı bağlanmıştır. Hemen sonra oyuncular Finale şarkını söylerler; bu şarkı hayatın zaten çok yıpratıcı sert olduğunu ve onun için suç işleyenlere verilecek cezanın çok sert olmaması yalvarışı ile sona erer.
Müziksel parçalar
Prelüd (Vorspiel)
- Uvertür
- Die Moritat von Mackie Messer ("Mack-the-knife Baladi" - Sokak şarkıcısı)
I. Perde (Erster Akt)
- Morgenchoral des Peachum (Peachum's Morning Choral - Peacum'un sabah korosu - Peachum, Mrs Peachum)
- Anstatt dass-Song (Instead of Song - Sarki yerine - Peachum, Mrs Peachum)
- Hochzeits-Lied (Wedding Song - Evlenme şarkısı - Dort Gangster)
- Seeräuberjenny (Pirate Jenny - Korsan Jenny - Polly )
- Kanonen-Song (Cannon Song - Top şarkısı - Macheath, Brown)
- Liebeslied (Love Song - Ask şarkısı - Polly, Macheath)
- Barbarasong (Barbara Song - Barbara'nin şarkısı - Polly)
- I. Dreigroschenfinale (Üç kuruşluk için ilk final - Polly, Peachum, Mrs Peachum)
II. Perde (Zweiter Akt)
- Melodram (Melodram - Macheath)
- Polly's Lied (Polly's Song - Polly'nin şarkısı -Polly)
- Ballade von der sexuellen Hörigkeit (Ballad of Sexual Dependency - Cinsel bağlılık baladı - Mrs Peachum)
- Zuhälterballade (Pimp's Ballad - Pezevenkin Baladı- Jenny, Macheath)
- Ballade vom angenehmen Leben (Ballad of the Pleasant Life - Hos Hayat Baladi - Macheath)
- Eifersuchtsduett (Jealousy Duet - Kıskançlık ikilisi - Lucy, Polly)
- Arie der Lucy (Aria of Lucy - Lucy'nin aryası - Lucy)
- II. Dreigroschenfinale (Üç kuruşluk için ikinci final - Macheath, Mrs Peachum, Chorus)
III. Perde (Dritter Akt)
- Lied von der Unzulänglichkeit menschlichen Strebens (Song of the Insufficiency of human Struggling İnsanlık kavgasının yetersizliği şarkısı - Peachum)
- Reminiszenz (Reminiscence - Hatıralar)
- Salomonsong (Solomon Song - Süleyman şarkısı - Jenny)
- Ruf aus der Gruft (Call From the Grave - Mezardan çağırma - Macheath)
- Grabschrift (Grave Inscription - Mezar taşı kitabesi - Macheath)
- Gang zum Galgen (Walk to Gallows - Darağacına yürüyüş - Peachum)
- III. Dreigroschenfinale (Üç kuruşluk için üçüncü final - Brown, Mrs Peachum, Peachum, Macheath, Polly, Koro)
Seçilmiş disk ve video kayıtları
Seçilmiş film uyarlamaları
- 1931 - Rejisor: Georg Wilhelm Pabst - Alman yapimi - Ses alimi Almanca ve Fransizca verziyonlari olarak ayni zamanda
- 1962 - Rejisor: Wolfgang Staudte - Bati Almanya yapimi - Aktorler: Curt Jürgens, Gert Fröbe ve Hildegard Knef. ABD icin ozellikle Sammy Davis, Jr. parcalari eklenmistir.
- 1989 - Rejisor: Menahem Golan - ABD yapimi ve ismi "Mack the Knife" - Aktorler: Raúl Juliá: Macheath; Richard Harris: Peachum; Julie Walters: Mrs Peachu; Bill Nighy: Tiger Brown, Julia Migenes: Jenny, ve Roger Daltrey:Sokak Sarkicisi
- 2004 - Rejisor: Ulirch Walter - Alman yapimi - Aktorler; Ulrich Tukur:Macheath; Christian Redl:Jonathan Jeremias Peachum; Eva Mattes: Mrs. Peachum; Stefanie Stappenbeck: Polly Peachum; Maria Bill: Die Spelunken-Jenny; Péter Franke:Tiger Brown
Dipnotlar
- Kaynak: Amadeus Almanac 31 August 1928, erişme: 9.3.2010 13 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Ayrıca bakınız
Dış kaynaklar
 |
Wikimedia Commons'ta The Threepenny Opera ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- 'YouTube websitesinde "Kurt Weill: The Threepenny Opera (1928) Blitzstein/Lenya/Bernstein maddesinde 1952'de Brandeis Üniversitesi, ABD'de "Yaratıcı Sanatlar Festivali"'ndeki Leonard Bernstein yönetiminde verilen konser sunumunun audio kaydı. Online: 7 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)