İkiz Kuasar

İkiz Kuasar, SBS 0957+561, TXS 0957+561, Q0957+561, QSO 0957+561 A/B olarak belirtilen isimleri de vardır. Çift bileşenli ve çifte görüntülenen, tanımlanan ilk kütleçekimsel mercek sistemidir. Büyükayı takım yıldızı yönünde bulunan NGC 3079 isimli gökadanın, 10 yay-dakika kuzeyinde yer alır.

İkiz Kuasar Q0957+561

İkiz Kuasar
Gözlem verisi
Dönem J2000
Takımyıldız Büyük Ayı
Bahar açısı (α) 10s 01d 20,99sn
Dik açıklık (δ) +55° 53′ 56,5″
Galaksi sınıfı Rad
Açısal boyut  (V) 6"
Görünür parlaklık  (V) 16,7
Fiziksel özellikler
Kırmızıya kayma 1,413
Uzaklık 9 milyar Iy (4 milyar pc)
Katalog başlıkları
Twin Quasar, Double Quasar, Twin QSO, QSO 0957+561, Q0957+561, SBS 0957+561, TXS 0957+561, 8C 0958+561, PGC 2518326, A: USNO-A2 1425-7427021 B:USNO-A2 1425-7427023
Ayrıca bakınız:

Kütle Çekimsel Mercek etkisi

Kuasar dan Dünya'ya ulaşan ışık, Dünya ile kuasar arasında bulunan cisimlerinin çekim etkisi ve uzay-zaman eğriliği nedeni ile kırılarak gelir. Bu etkiye kütleçekimsel mercek etkisi denir. Dünyadan 3,5 milyar ışık yılı uzaklıkta olan eliptik galaksi YGKOW G1[1] ile Dünya arasında İkiz Kuasar vardır. Bu nedenle eliptik galaksiden gelen ışık, yoğun ve çift göz olacak şekilde iki farklı yol izler. Bir yolun diğerinden 416 gün daha fazla olduğu hesaplanmıştır. İkiz kuasarların ayrılmış görüntüleri (A ve B) arasında 6,1 yay-saniye mesafe bulunur. Görünürdeki kırmızı ışık kırılmaları; kuasar 17mag, A bileşeni 16,7mag ve B bileşeni 16,5mag büyüklüğündedir.

Tarihçe

Kuasar QSO 0957+561A/B; Dennis Walsh, Robert Carswell ve Ray Weymann liderliğindeki Anglo-Amerikan ekibi tarafından 1979 baharında, Kitt Peak Gözlemevinde 2,1 metrelik teleskop kullanılarak keşfedildi. Ekip, kuasarların alışılmadık şekilde birbirine yakın olduğunu ve görülebilir bölgede kırmızıya kayma ve ışık spektrumunun oldukça benzer olduğunu tespit etti. Böylece ilk kez kütleçekimsel mercek etkisi ile görünen Kuasar bulunmuş oldu.[2]

İlk kez 1915 Yılında tanımlanan doğrudan gözlemlenebilir kütleçekimsel mercek etkisi kısa zamanda profesyonel gökbilimcilerin dikkatini çekti ve Albert Einstein'ın Genel Görelilik Teorisi için önemli bir kanıt oldu.[3]

David Roberts liderliğindeki bir ekip 1979 yazında, ikiz kuasar'ın radyo dalgaları arasında farklar olduğunu belirledi. Böylece kuasar A ve kuasar B olarak isimlendirildi.[4] İki kuasar arasındaki mesafe 6 yay-saniye olarak hesaplandı.

1983 yılında Marc V. Gorenstein liderliğindeki bir ekip, eksensel simetrik (yansıtılmış-görüntülü) VLBI (Very Long Baseline İnterferometri) tarafından üretilen yüksek çözünürlüklü fotoğraflar yardımıyla göreli jetleri keşfetti. Diğer keşiflerle bir gökada kümesinin parçası olan galaksi G1'in varlığı ortaya çıktı.

Kuasar A ve B arasında hafif spektral farklılıkların olduğu ve buna da galaksiler arası ortam yoğunluk farklılıklarının neden olduğu kabul edildi.[5]

30 Yıl boyunca yapılan gözlemler neticesinde kuasar A'nın görüntüsünün kuasar B'nin görüntüsünden 14 ay önce dünyaya ulaştığı ve aralarındaki farkın 1,1 ışık yılı olduğu belirlenmiştir.

1996 Yılında Harvard Üniversitesi Smithsonian Center'da görevli Rudy E. Schild liderliğindeki ekip, bir gezegen boyutunda ve üç dünya kütlesinde kütleçekimsel mercek etkili galakside bir anomali fark etti ve bundan faydalanarak erken evrendeki ince yapıların kütleçekimsel mercek etkisi yardımı ile gözlenebileceğini fark etti. Kütleçekimsel mercek etkisinden faydalanılarak en uzak gezegenin 4 milyar ışık yılı uzakta olabileceği tahmin edildi.[6]

Kaynakça
  1. Nomenclature of Celestial Objects (Result I)
  2. Nature 279, S.381-384: 0957 + 561 A, B: twin quasistellar objects or gravitational lens? D.Walsh, R.F.Carswell, R.J.Weymann 31.May 1979
  3. Einstein, Albert (1936). "Science", 84. ss. pp. 506-507.
  4. TIME (1 Ekim 1979). "Science: The Mysterious Celestial Twins". Time. Erişim tarihi: 31 Ocak 2011.
  5. "Quasare im Doppelpack" aus "Astro-Lexikon" Andreas Müller Ağustos 2007
  6. New Scientist (issue 2037), Do alien worlds throng faraway galaxy? 11 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Govert Schilling 6 Temmuz 1996

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.