İlia Çavçavadze
İlia Çavçavadze (Gürcüce: ილია ჭავჭავაძე; d. 8 Kasım 1837 – ö. 12 Eylül 1907), Gürcü edebiyatı ve siyasal yaşamının 19. yüzyılda en önde gelen adıdır. Gürcü ulusal düşüncesinin mimarı olarak, ülkenin 19. yüzyılın ikinci yarısında Rus boyunduruğundan kurtuluş hareketinde önemli rol oynamıştır. Akaki Tsereteli ile birlikte yeni Gürcü edebiyatının ve yeni edebiyat dilinin yaratıcısıdır.
| Ilia Çavçavadze ილია ჭავჭავაძე | |
|---|---|
 | |
| Doğum |
8 Kasım 1837 Kvareli, Kaheti, Gürcistan |
| Ölüm |
12 Eylül 1907 (69 yaşında) Tsitsamuri, Mtsheta yakınları, Gürcistan |
| Meslek | yazar, yayıncı, düşünür |
| Milliyet | Gürcü |
|
| |
Yaşamı
İlia Çavçavadze, 27 Ekim 1837’de Kvareli’de (Kakseti) doğdu. On yaşına kadar ailesinin yanında eğitim gördü, daha sonra Tiflis’te özel bir yatılı okula gönderildi. 1857’de liseyi bitirdikten sonra yükseköğrenim için Petersburg’a gitti. Üniversitedeki karışıklıklar yüzünden yükseköğrenimini yarıda bırakıp Gürcistan’a dönmek zorunda kaldı.
İlia Çavçavadze, 1864’ten sonra edebi çalışmalar ile çeşitli devlet kuruluşlarındaki görevlerini birlikte yürüttü. “Gürcü Halkının Eğitim ve Öğretiminin Yaygınlaştırılması Derneği”nin başkanlığını yaptı. 1879’da Gürcü ulusal tiyatrosunun yeniden faaliyete geçme olasılığı ortaya çıkınca Gürcistan Tiyatro Sanatı Derneği’nin başkanı seçildi. Tiyatronun yönetimini üstlendi ve gelişmesi için kaynaklar sağladı. 1877’den başlayarak, İveria dergisini, daha sonra da aynı adla bir gazete çıkardı. 1906’da Duma (Devlet Konseyi) üyesi seçilince, bir süre Petersburg’da yaşadı. Duma’da, “akademik” gruba katıldı ve görevinin “tüm Gürcistan’ın ve Gürcülerin çıkarlarının savunuculuğu” olduğunu duyurdu.
Çavçavadze, Çarlık rejimine şiddetle karşı çıktığından ve Gürcistan ulusal kurutuluş hareketinin en önde gelen temsilcisi olduğundan sık sık polis tarafından gözaltına alınıyordu. Hükümet onu Çarcı sömürgeleştirme siyaseti karşısında ciddi bir engel olarak görüyordu. Bu arada çok sayıda yapıtı yasaklandı. Edebi ve siyasal-toplumsal çalışmaları nedeniyle Rus otokrasisi tarafından istenmeyen adam ilan edildi. 12 Eylül 1907’de bir suikast sonucunda öldü. Tiflis’te Mtatsminda’daki anıtmezarlığa gömüldü.
Yapıtları
Bir geçiş dönemi yazarı olan Çavçavadze’nin yapıtları Gürcistan’ın toplumsal gelişmesinin çok önemli bir dönemini oluşturur. Yapıtlarında, dönemi için çok büyük önem taşıyan toplumsal sorunları sergilemiş ve bu sorunlara çözüm getirebilmek için yaratıcı ideolojisinin silahıyla büyük bir mücadele vermiştir. “Hayal” (აჩრდილი / Açrdili), “Birkaç Resim” (რამდენიმე სურათი / Ramdenime Surati), “Bir Dilencinin Hikâyesi” (გლახის ნაამბობზე / Glahis Naambobze), “Çiftçi” (გუთნის დედა / Gutnis Deda) ve başka birçok yapıtını halkın yaşamına ve kölelik düzeninin kötülüklerinin sergilenmesine adamıştır. Şiirleri içinde “Münzevi” (განდეგილი / Gandegili) özel bir yer tutar; derin felsefi anlamı olan bir şiirdir bu. Şair burada yaşam üstüne görüşlerini sergiler ve insanın gerçek kaderini tanımlar.
Düzyazı
- “Hayal” (აჩრდილი)
- “Birkaç Resim veya Bir Kaçağın Yaşamından Kesitler” (რამდენიმე სურათი ანუ ეპიზოდი ყაჩაღის ცხოვრებიდამ)
- “Vefalı Kral Dimitri” (მეფე დიმიტრი თავდადებული)
- “Bir Gürcünün Annesi” (ქართვლის დედა)
- “Münzevi” (განდეგილი)
Şiirler
- “Cevabın Cevabı” (პასუხის პასუხი)
- “Duyuyorum, Duyuyorum Özleneni” (მესმის, მესმის სანატრელი)
- “Alazani’ye” (ალაზანს)
- “Mum” (სანთელი)
- “Gürcü Anneye” (ქართვლის დედას)
- “Bazaleti Gölü” (ბაზალეტის ტბა)
- “Şair” (პოეტი)
- “İlbahar” (გაზაფხული)
- “Ninni” (ნანა)
- “Çiftçi” (გუთნისდედა)
Öyküler
- “Bir Yolcunun Notları” (მგზავრის წერილები)
- “Darağacında” (სარჩობელაზედ)
- “Bir Dilencinin Hikâyesi”(გლახის ნაამბობი)
- “Bu İnsan mı?” კაცია-ადამიანი?!
- “Otaraantların Dulu” (ოთარაანთ ქვრივი=