İtici pervane
İtici pervane, gemilerde başta veya kıçta bulunan ve manevra kabiliyetini artıran sistemlerden her biri. Konumuna göre baş iter veya kıç iter olarak adlandırılır. Güçleri ve sayıları oranında manevra yeteneğini artıran ve geminin ana makinesinden ayrı bir jeneratör ünitesi ile çalışan; sabit kanatlı pervane, yönlenebilen kanatlı (pitch) pervane ve su jeti nozul gibi itici tipleri bulunan aletlerdir.
Faydalar
İtici pervaneler zamana karşı yarışan konteyner, ro-ro gemileri ile programlı seferlere bağlı yolcu gemilerinin çok uğraklı seferlerinde yoğun hareketli limanlara yanaşma ve kalkış manevralarının; römorkör yardımı olmadan geminin kendi manevrasını kendi başına daha etkin, seri, emniyetli ve ekonomik yapmasını sağlar.
Özel hizmet gemilerinden deniz altına ve tabanına gerçekleştirilen operasyonlarda (ölçüm,sondaj,kablo döşeme,inşaat vb.) belirli bir coğrafî nokta üzerinde sabit kalabilme veya iki coğrafik nokta arasındaki belirli noktalar üzerinde ilerleyerek çalışabilme özellikleri ile geminin kendi başına manevralar yaparak görevini yerine getirebilmesini sağlar.
Tekne trafiğinin yoğun olduğu marinalarda yat ve teknelerin manevralarını kendi başlarına emniyetle yapabilmesini sağlar.
İtici pervanenin çalışma prensibi
Gemi gövdesinin baş tarafında veya kıç tarafında tam bir dik açı ile Sancaktan/İskeleden itme gücü uygulayabilecek şekilde teknenin su kesimi altında,omurga hattı üstünde bir tünel içinde adeta bir aspiratör gibi çalışarak itme gücü sağlar.
Sabit pervaneli iticilerde itme gücünü pervanenin devir sayısı, yönlenebilen kanatlı pervanelerde ise itme gücünü kanatların dönme açısı belirler.
Sistem; gemi hızının 4 knot (deniz mili/saat) altına düşürülmesinin ardından yapılan manevralarda etkili olur. Daha yüksek gemi hızlarında çalıştırılması durumunda etkisiz kalır ve sistem zarar görebilir.
Küçük yat ve teknelerde (9-24mt) gövdeye dıştan montajlı elektrik motorlu iticiler uygulanabilir.
Su-Jeti itici sisteminin çalışma prensipleri
Küçük yat ve teknelerde(9-24mt) gövde altından pompa ile emilen suyun basınçla itici nozullara iletilmesi ve suyun nozullardan çıkışı ile oluşan tepkimeli sistem olarak bilinir.
Önemi
İticilerin gemilere donatımı konusunda herhangi bir zorunluluk bulunmamakla beraber belirli tip gemilerde (yolcu, ro-ro, konteyner vb.) elzemdir.
Günümüzde iticiler dynamic positioning (dinamik konumlandırma) olarak adlandırılan işlemle; geminin coğrafî bir pozisyonda (+/-5m. hata ile) sabitlenmesinin veya görev manevralarının bilgisayar kontrolünde otomatik olarak yapılabilmesini sağlar. Bu sistem özel hizmet gemilerinde ve yeni nesil transatlantiklerde görülür.