İyi, Kötü ve Tuhaf
İyi, Kötü ve Tuhaf[1][2][3], 2008 Güney Kore yapımı western filmidir. Özgün adı (좋은 놈, 나쁜 놈, 이상한 놈, Joheun nom, nabbeun nom, isanghan nom) olan filmin İngilizce uluslararası adı The Good, the Bad, the Weird dir ve Sergio Leone'nin yönettiği ünlü Spagetti Western baş yapıtı "İyi, Kötü ve Çirkin"den esinlenilmiştir[4]. Film Türkiye'de açık sinema kanalı Planet Sinema'da defalarca gösterilmiştir[5].
| İyi, Kötü ve Tuhaf | |
|---|---|
|
좋은 놈, 나쁜 놈, 이상한 놈 Joheun nom nabbeun nom isanghan nom "The Good, the Bad, the Weird" | |
 "İyi, Kötü ve Tuhaf filminin Fransızca sinema afişinde soldan sağa "İyi" (Jung Woo-sung), "Tuhaf" (Song Kang-ho) ve "Kötü" (Lee Byung-hun)" | |
| Yönetmen | Kim Ji-woon |
| Yapımcı |
Kim Ji-woon Choi Jae-won |
| Senarist |
Kim Ji-woon Kim Min-suk |
| Oyuncular |
Song Kang-ho Lee Byung-hun Jung Woo-sung |
| Müzik |
Dalparan Jang Yeong-gyu |
| Görüntü yönetmeni | Lee Mo-gae |
| Kurgu | Nam Na-yeong |
| Stüdyo |
Barunson Co. Ltd. Grimm Pictures |
| Dağıtıcı |
CJ Entertainment IFC Films |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Western, aksiyon, macera, komedi, dönem filmi. |
| Renk | Renkli |
| Yapım yılı | 2008 |
| Çıkış tarih(ler)i |
24 Mayıs 2008, Cannes Film Festivali |
| Süre | 139 dakika |
| Ülke |
 Güney Kore |
| Dil |
Korece Japonca Mandarin |
| Bütçe | 10 milyon ABD doları |
| Hasılat | 44 milyon ABD doları |
| Diğer adları |
İyi, Kötü ve Tuhaf (Türkiye) Il Buono il Matto il Cattivo (İtalya) El bueno, el malo y el raro (İspanya) |
| Resmî sitesi | |
1930’larda Japon istilası sırasında Mançurya'nın çöllerinde geçen filmde, bir hazine haritasının peşine düşen biri ödül avcısı, biri tren soyguncusu, diğeri de çete lideri olan üç kanun kaçağı Korelinin maceraları anlatılmaktadır. Yolda hem Japon Ordusu hem de Mançuryalı haydutlarla da çatışan üçlünün yaşadıkları, Sergio Leone'nin ünlü filmini çok anımsatmaktadır.
İlk gösterimi 24 Mayıs 2008'de Fransa'da Cannes Film Festivali'nde yapılan film daha çok festivallerde gösterim şansı bulmuştu. "İyi, Kötü ve Tuhaf" Güney Kore sinema tarihinin en çok seyirci toplayan filmlerinden biri olmuştur[6].
Konusu
Film 1930’lu yıllarda Japonların işgâli altındaki Mançurya'da geçmektedir. Kore yarımadası da Japonların eline geçtiğinden, birçok Koreli Mançurya'ya sığınmış, bir kısmı da yasa dışı işlere bulaşmıştır. Koreli bir silahlı soyguncu ve kiralık katil olan "Kötü" (Lee Byung-hun), ıssız çölün ortasında ilerleyen bir trende seyahat eden Japon askerî yetkililerinin taşıdığı bir hazine haritasının peşine düşmüştür. Ancak "Tuhaf" (Song Kang-ho) lâkaplı Koreli bir hırsız ondan önce davranarak haritayı çalar ama o esnada "Kötü"nün marifetiyle trenin önü kesilir ve yolcuların birçoğu "kötü" ve adamları tarafından öldürülür. Bu arada bir ödül avcısı ve silahşor olan "İyi" (Jung Woo-sung), peşinde olduğu "Kötü"yü yakalayıp başına konan ödülü almak üzere trende ortaya çıkar. Çatışma devam ederken çıkan kargaşadan yararlanan "Tuhaf" haritayla birlikte tekrar hareketlenen trenden atlar, motosikletiyle kendisini bekleyen arkadaşının (Ryoo Seung-soo) yardımıyla oradan uzaklaşarak izini kaybettirir. "İyi" ve "Kötü" birlikte onun peşine düşerler. Bu arada Mançuryalı haydutlar da karaborsada iyi para edecek olan haritanın peşindedirler. "Tuhaf", haritanın Qing Hanedanı mensupları tarafından iktidardan düşmeden hemen önce gömdükleri altınlar ve değerli eşyalardan oluşan bir hazineye ait olduğunu düşünmektedir. Sonunda haliyle Japon İmparatorluk Ordusu da kendilerinden çalınan ve belki de İmparatorluğu kurtaracak bu önemli hazinenin haritasını geri almak için devreye girer.
Japon ordusu, Mançuryalı haydutlar, çetesiyle birlikte "Kötü" ve "İyi" hepsi birden haritayı elinde tutan "Tuhaf"ın ve arkadaşının peşindedirler. Çölün ıssızlığında maceradan maceraya atılırlar. Japon askerleri Mançuryalı haydutların çoğunu öldürür, "İyi" de Japon askerlerinden birçoğunu öldürür. Bu arada "Kötü"nün çetesi de ağır kayıplar vermiştir. Sonunda zorlukla da olsa definenin bulunduğu yere sadece "İyi", "Kötü" ve "Tuhaf" ulaşabilirler (tıpkı Sergio Leone'nin Spagetti Western'i "İyi, Kötü ve Çirkin" filminde olduğu gibi). Ancak umduklarını bulamazlar, hazinenin olması gerektiği yerde kör bir kuyu vardır. Bir parmağının kesik olduğu ortaya çıkan "Kötü"nün anlattığı kendi öyküsünden, aslında "İyi"nin de peşinde olduğu, başına ödül konmuş olan "parmak kesen" lâkaplı haydutun "tuhaf" olduğu anlaşılır.. Her üçü de son bir hesaplaşmaya girerler, uzun süren yüksek gerilimli bir "Meksika açmazı"ndan sonra birbirlerine silah çekerler ve ateş ederler (tıpkı "İyi, Kötü ve Çirkin"deki gibi) üçü de uğruna savaştıkları işe yaramaz kör kuyunun yanına kumların üzerine yığılırlar. Bu arada beklenmedik bir şey olur ve kuyudan ham petrol fışkırmaya başlar. Aslında 'hazine'nin bir petrol kuyusu olduğu anlaşılmıştır. Filmin sonunda "İyi" ve "Tuhaf"ın aslında düellodan sağ çıkmış olduklarını anlarız. "İyi", başına konan ve miktarı artan yeni ödül için tekrar "Tuhaf"ın peşine düşer, ama "Tuhaf" çoktan çölde izini kaybettirmeye başlamıştır bile.
Filmin türü
"Klasik Western" filmlerinin dışında, bu türün bazı özelliklerini taşıyan ama tam da bu türe ait olmayan birçok 'alt tür' ortaya çıkmıştır. Bu alt türlerden en çok bilineni İtalyanların ürettiği Spagetti Western'lerdir. "Bilim Kurgu Western", "Revizyonist Western", "Ostern" (Doğu Bloku'nda üretilmiş westernler), "Acid Western" hattâ "Yeşilçam Westernleri" bunlardan sadece birkaçıdır.
Henüz benzerlerine fazlaca rastlanmadığı için Western türünün halihazırdaki alt türlerinden birisine sokulamayan "İyi, Kötü ve Tuhaf" adlı bu Güney Kore yapımı "Uzak Doğu Westerni" için IMDb'de gayriresmî olarak "Guksu Western" deyimi kullanılmıştır[7]. "Guksu", Kore mutfağına ait erişte yemeklerinin genel adıdır ve Spagetti Western deki "spagetti" sözcüğüne bir gönderme yapılmıştır. Guksu aynı zamanda, Doğu Asya'da tahta üzerinde oynanan iki kişilik bir strateji oyunu olan "Go"nun, Güney Kore'de düzenlenen turnuvalarından birine verilen addır.
Filmin yönetmeni Jee-woon Kim, bu filmin ait olması gereken Western 'alt türü' için, geleneksel bir Kore yemeği olan Kimçi'den türettiği "Kimçi Western" adını da önermişti. Ona göre film de bu yemek gibi baharatlı ve enerji doluydu[8]. Filmin uluslararası afişlerinden birinde de "Oryantal Western" deyimi kullanılmıştır[9]. Bu deyime filmin sonunda yer alan bir ibarede de rastlarız: "Kim Ji-woon'dan bir Oryantal Western"
Tarzı
Western türünün yeni bir alt türüne ait olan "İyi, Kötü ve Tuhaf" filmi, öykündüğü diğer bir alt tür olan (ve türün en geniş alt türünü oluşturan) "Spagetti Western"lerin birçok özelliğini bünyesinde barındırmaktadır. Konusu 1930'larda Uzak Doğu Asya'da geçmesine rağmen, Vahşi Batı'da geçen Westernlerde görülen birçok unsura bu filmde de ratlanır. Filme fon teşkil eden Mançurya'nın uçsuz bucaksız çölleri, ABD'nin batısındaki çölleri çok andırır. Detaylara yoğunlaşan çok yakın çekimler, panoramik kamera hareketleri, hızlı optik zumlar, baş döndürücü kurgu, abartılı ses efektleri, tuhaf karakterlerin sergiledikleri stilize edilmiş vahşi dövüş sahneleri, idealist olmaktan uzak anti-kahramanları ve onların yarattığı kanlı şiddet ve işkence gösterileri, Vahşi Batı'ya özgü silahlar (ör. Winchester tüfekleri), atların tıpkı kovboylarınkini anımsatan koşum takımları ve İtalyan Westernlerindeki gibi tuhaf özel yapım silahlar (bu filmde de çok namlulu bir Sten makineli tüfek kullanılır) ve şiddet sahnelerinin arasına bolca serpiştirilmiş mizah unsurları bu benzerliklerden bazılarıdır.
Bunlara ek olarak filmin yönetmeni Kim Ji-woon'un kendisiyle yapılan bir röportajda da belirttiği gibi film sadece genelde "Spagetti Western"ler e değil, özellikle de bu türün bir başyapıtı olan Sergio Leone'nin yönettiği Spagetti Western "İyi, Kötü ve Çirkin"den esinlenilmiştir. Örneğin finaldeki üçlü düello sahnesi bire bir bu filmdeki bir sahneyi anımsatmaktadır[4]. Filmin adı bile öykündüğü bu filme çok benzemektedir.
Gönderme yapılan filmler
"İyi, Kötü ve Tuhaf" filminde göndermeler yapılan ve tümünü de Sergio Leone'nin yönettiği "Spagetti Western"ler şunlardır[10]:
- Bir Avuç Dolar (Per un pugno di dollari, 1964). Filmin başkarakteri gizli vücut zırhı taşır.
- Birkaç Dolar İçin (Per qualche dollaro in più, 1965). Bir karakter yere düşen şapkasını almaya kalktıkça, diğeri şapkaya sürekli ateş ederek uzaklaştırır ve diğerinin şapkasını almasına izin vermez.
- İyi, Kötü ve Çirkin (Il buono, il brutto, il cattivo, 1966), hem bu filmin adı hem de üç ana karakteri Kore filmine ilham vermiştir. Finaldeki Meksika açmazı da denen düello sahnesi bire bir bu filmden alınmıştır.
- Batıda Kan Var (C'era una volta il West, 1968)
- Yabandan Gelen Adam (Giù la testa, 1971) Filmin kahramanı ıssız çölde motosikletle giderken uzaktan açılan ateşle aracının ön tekeri patlatılarak durdurulur ve ele geçirilir.
Oyuncular
| Oyuncu | Rolü |
|---|---|
| Song Kang-ho | Yoon Tae-goo, "Tuhaf" |
| Lee Byung-hun | Park Chang-yi, "Kötü" |
| Jung Woo-sung | Park Do-won, "İyi" |
| Ryoo Seung-soo | Man-gil, Yoon Tae-goo'nun arkadaşı |
| Yoon Je-moon | Byeong-choon, Mançuryalı çete liderinin sağ kolu |
| Song Yeong-chang | Kim Pan-joo |
| Son Byeong-ho | Seo Jae-sik |
| Oh Dal-su | Park Seo-bang |
Ayrıca bakınız
- İyi, Kötü ve Çirkin, bu Güney Kore Westerni'nin esin kaynağı olan İtalyan Western filmi için.
- Spagetti Western, İtalyanların 1960'larda çevirdikleri Western alt türü filmler hakkında bilgi edinmek için.
Kaynakça
- "SinemaTV'de İyi, Kötü ve Tuhaf". haberler.com. 12 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2012.
- "İyi, Kötü ve Tuhaf - Joheunnom Nabbeunnom isanghannom". sinemalar.com. 30 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2012.
- "İyi, Kötü ve Tuhaf". sivrisinema.com. 27 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2012.
- "Interview with Kim Ji-Woon" (İngilizce). electricsheepmagazine. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2012.
- "İyi, Kötü ve Tuhaf Planet Sinema'da". youtube. Erişim tarihi: 8 Eylül 2012.
- "Korean Movie Box Office Records" (İngilizce). myac.asia. 26 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2012.
- "Joheunnom nabbeunnom isanghannom (2008) / Storyline" (İngilizce). IMDb. 1 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2012.
- "Iyi kötü tuhaf (2008)/ Did You Know?" (İngilizce). IMDb. 18 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2012.
- "Poster" (İngilizce). imageshack. Erişim tarihi: 8 Eylül 2012.
- "Iyi kötü tuhaf (2008)/ References" (İngilizce). IMDb. 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2012.
