1941 Şubat Grevi
1941 Şubat Grevi (Felemenkçe: Februaristaking), II. Dünya Savaşı sırasında Hollanda’da işgalci Almanya'nın Yahudi karşıtı uygulamalarına tepki olarak örgütlenen genel grevdir. Doğrudan sebep ise Almanların Amsterdam’ın Yahudi mahallesinde yaptıkları şiddet eylemlerdir. Grev 25 Şubat günü başlamış ve ertesi gün büyük ölçüde bastırılmıştı. Şubat Grevi Alman işgali altındaki Avrupa kıtasında Yahudilere karşı yapılan uygulamalara karşı Yahudi olmayanlar tarafından yapılan ilk doğrudan eylemdir.
.JPG.webp)
Arka plan
II. Dünya Savaşında Hollanda Almanya’ya Mayıs 1940'ta teslim olunca bu ülkedeki Yahudilere karşı ilk uygulamalar Haziran ayından itibaren başlar. Kasım ayında tüm Yahudiler kamu görevlerinden ve özellikle üniversite görevlerinden atılırlar. Üniversite öğrencileri ise bu uygulamaya karşı Leiden başta olmak üzere birçok üniversitede protesto yapacaklardır. Aynı zamanda Amsterdam’daki işçiler arasında da huzursuzluk vardı, Amsterdam-Noord’daki dok işçilerinin Almanya’ya zorunlu işçi olarak gönderilmesi tehdidi bulunmaktaydı.
Sebepleri
Gerilim arttıkça Hollanda’daki Alman işbirlikçilerinin örgütü NSB ile sokak çetesi olan kolu Weerbaarheidsafdeling (Savunma Kısmı) WA, Amsterdam’daki Yahudi mahallelerinde provokasyonlara başlarlar. Bu olaylar sonucunda WA ile Yahudi gruplar ve destekçileri arasında sokak çatışmaları çıkar, bunların en büyüğü 11 Şubat 1941’de Waterlooplein’de yaşanacak ve bir WA üyesi ağır yaralanacaktır. Bu kişi 14 Şubat günü ölecektir. 12 Şubat günü ise Alman askerleri ve işbirlikçi Hollanda polisleri Amsterdam’daki Yahudi Mahallesini şehrin diğer kısmından izole etmek için dikenli tel çekecek, köprüleri atacak ve kontrol noktaları oluşturacaktır. Mahalleye giriş Yahudi olmayanlara yasaklanır. 19 Şubat günü Alman polisleri Van Woustraat’daki bir lokantaya baskın yapar, çıkan kavgada ise birçok polis yaralanır. Almanlar bunun intikamını 22 ve 23 Şubat günleri alacak, 20 ilâ 35 yaş arasındaki 425 Yahudi erkek esir alınarak Buchenwald ve Mauthausen toplama kamplarına götürülecek ve yıl sonuna gelmeden öldürüleceklerdir.
Grev
Bu olayı izleyen 24 Şubat günü Noordermarkt’da bir açık hava toplantısı yapılır, Yahudilere karşı yapılanlara ve Almanya’ya zorunlu işçi olarak götürülme işlemine karşı bir grev yapılmasına karar verilir. Almanlar tarafından yasa dışı ilan edilen Hollanda Komünist Partisi ertesi sabah için tüm şehirde gev yapılması için çağrı metni hazırlar ve dağıtır. Greve ilk başlayan şehrin tramvay işçileridir, onları De Bijenkorf gibi bazı fabrikalar ve okullar izler. Almanlar greve karşı önlem almaya çalışsa da, grev hızla yayılarak Zaanstad, Kennemerland ve Utrecht’e yayılır. Ancak grev uzun sürmeyecek ve 27 Şubat günü Alman polisince bastırılacaktır. Bakıldığında başarısız gibi görünse de Almanların işgali altında Yahudilere karşı eylemlerini protesto eden ilk eylem olmasından dolayı tarihsel olarak çok önemlidir.
Hollanda Komünist Partisi üyesi 22 kişi grevi örgütlemekle suçlanarak 1941 yılında yargılanmış ve onar yıl hapis cezasına çarptırılmıştır:
- Henry Peter Birch, kamyon şoförü
- Jacobus Hendrikus Bleeker, mobilya ustası
- Gerrit Blom, cankurtaran
- Albert Blumer, muhasebeci
- Rose Boekdrukker
- John Peter Drukker, dok işçisi
- Gerardus James John van Genderen, taksi şoförü
- Pieter Gnirrep, sıvacı
- Cornelius Griffin, işçi
- Cornelis Haringa, tesisatçı
- Bruce Hattinga, matbaa işçisi
- Dirk ten Hoedt
- Anechina van Kampen
- William Klomp, metal işçisi
- Leonardus Adrianus Koning, muhasebeci
- French Lavell, boyacı
- George Röpke
- Martin Vlaar, inşaat işçisi
- Pieter Cornelis de Vroome, metal işçisi
- Adrianus van Waert, muhasebeci
- Joseph Jaques van Weezel, kimyager
- Willem van Wijk, ambar işçisi
Tarihi belgeleme
Konuyla ilgili olarak tarihçi Ben Sijes tarafından yazılan De februaristaking ("Şubat Grevi") adlı eser 1954 yılında basılmıştır.
Geleneği
Grev her yıl 25 Şubat günü anma törenleriyle hatırlanmaktadır. Tersanelerde yürüyüş yapılarak başlayan etkinlikler kapsamında 1951 yılında tersane bölgesine bir anıt dikilmiştir. Heykel Hollandalı heykeltıraş Mari Andriessen tarafından yapılmıştır. Anma toplantılarına tüm siyasi partiler, şehirdeki toplu taşıma çalışanları ve Yahudi soykırımında hayatta kalanlar katılmaktadır. Grev sırasında grevi bizzat örgütleyen üç komünist işçi önderinin öldürülmesine ve aralarında Henk Sneevliet’in de bulunduğu 12 komünist yöneticinin Almanya’da hapsedilmesine rağmen savaştan sonra Hollanda hükümeti direnişin Hollanda Komünist Partisi tarafından örgütlendiğini yadsıyacaktır. Soğuk Savaş sırasındaki bu uygulama yüzünden komünistler grevle ilgili anma toplantılarını ayrı yapmak zorunda kalmıştır. Almanya işgali sırasında örgütlü silahlı direnişin en başarılı örneklerini veren Fransız, İtalyan, Yugoslav, Bulgar ve Yunan komünist partilerinin arasında Hollandalı Komünist Partisi de sayılmalıdır.
Konuyla ilgili yazılan eserler
- Jong, Dr. L. de (1985) [1966] (Hollandaca). De Bezetting (3rd ed. ed.). Amsterdam: Querido. pp. 135–178. ISBN 90-214-6898-0.
- Sijes, Dr. B. A. (1978) [1954] (Hollandaca). De Februaristaking. © Dutch Institute for War Documentation. Amsterdam: H. J. W. Becht. ISBN 90-230-0290-3.
- Presser, Dr. J. (Aralık 1965) [1965]. Ondergang (6th ed. ed.). The Hague: Staatsuitgeverij. ISBN 90-12-04893-1.