1964 Hama isyanı

1964 Hama isyanı, Suriye'de 1963 darbesi ile iktidara gelen laik Baas Partisi ile İslamcı Müslüman Kardeşler arasındaki ilk çatışmadır. İsyan, askeri güçle bastırıldı. 70-100 isyancı öldürülmesi ile biten isyan sonucuda Hama kentindeki bazı mahalleler harap oldu. Hama daha sonra, Suriye'deki İslamcı ayaklanmanın merkezi olacaktı.

1964 Hama isyanı
Tarih Nisan 1964 Bölge Suriye, Hama Sonuç Suriye hükümetinin zaferi
Taraflar
Müslüman Kardeşler	Suriye
Komutanlar ve liderler
İssam Attar Mahmud el Hamit	Emin el Hafız Hamad Ubayd
Kayıplar
70-100 ölü Birçok kişi yaralandı ve hapsedildi.	Yok

Arka plan

Baas Partisi ile Müslüman Kardeşler arasındaki ilk çatışma, Baas Partisi'nin Suriye'de iktidara geldiği 1963 darbesinden kısa süre sonra gerçekleşti. Nasır ve Marksist rakiplerini bastıran Baasçılar gerici olarak kabul ettikleri Müslüman Kardeşleri 1964'te kapattı. Hareketin yasaklanması İslamcıların radikalleşmesine neden oldu.

Ayaklanma

Nisan 1964'te Hama hükûmet karşıtı isyan merkezi oluşturuldu. Ancak Suriye'nin diğer kentlerindeki İslamcılarda rahatsızdı. Asiler, Sultan Camii'nin imamı tarafından Baasçılara karşı isyanı teşvik etti. Ayaklanmanın lideri Şeyh Mahmud Habib kentin bazı geleneksel zengin aileleri tarafından finanse edildi. Mısır ve Irak hükümetleri Müslüman Kardeşler'e maddi olarak destekledi[1]. Baasçı milislerinden biri olan Munzir Shimali ayaklanmacılar tarafından öldürüldükten sonra isyanlar büyüdü. İsyancılar Hama'daki Baas Partisi'ne ait her yere saldırdı.[1]

Ulusal Muhafız Komutanı Hamad Ubayd, Suriye Ordusu'na tank destekli takviye çağrısı yaptı. Takviye kuvvetler, Hama'ya girdi. Kendilerinden daha güçlü olan Suriye Ordusu'na karşı iki gün karşı koyabilen İslamcılar, Sultan Camiye'ye çekilmek zorunda kaldı. Cumhurbaşkanı Hafız Esad, isyancıların ortadan kaldırılması için emir verdi ve cami bombalanarak İslamcılar yok edilmiş ve ayaklanma bastırılmıştı. Müslüman Kardeşler'in yaklaşık 70-100 üyesi öldürüldü, diğerleri ya yaralanmış ya da yakalanmıştı.

Sonrası

Tutuklu isyancıları yargılamak için Mustafa Tlass başkanlığında bir mahkeme kuruldu. Marwan Hadid'in de aralarında bulunduğu bazı İslamcılar serbest bırakıldı. Sultan Camii'nin bombalanması birçok Suriyeli Müslümanı öfkelendirdi ve ülke çapında çok sayıda grev ve gösteri gerçekleştirildi.

Hafız Esad, El-Bitar lehine istifa etme zorunluluğu hissederek istifa etti. El-Bitar, kamu özgürlüklerini koruma sözü verdi ve yeni bir geçici anayasa ilan etti. Ancak Hafız Esad, yeniden başbakan olunca Mişel Eflak ve El-Bitar gibi Baas'taki diğer sivil üyelerin hükûmet kararlarında etkisi artık kalmıyordu. Bu yüzden Mişel Eflak ve El-Bitar istifa etti.

Daha sonra ülke çapında meydana gelecek İslamcı ayaklanma'nın merkezi Hama olacaktı. Ordu, Nisan 1981'de buradaki Müslüman Kardeşler'e bağlı teröristleri bulup öldürdü. 2 Şubat 1982'de Müslüman Kardeşler, Hama şehrini ele geçirerek büyük bir ayaklanma başlattı. Ordu, ayaklanmaya Hama'yı bombalayarak karşılık verdi. Hava saldırıları ile zayıflayan teröristler karşı Suriye Ordusu, kara kuvvetleri ile Hama'ya girdi. Baas karşıtları, hava bombalanması sonucunda ölenlerin çoğunluğunu sivillerin olduğunu iddia etmişler ve 1000-25.000 ölü arasında rakam zikretmişlerdir.

Kaynakça

1. Seale, 1990, pp. 92–93.