Abdurrahîm Künhî Dede

Abdurrahîm Künhî Dede (19 Kasım 1769[1], İstanbul - 1831, İstanbul), Mevlevî şeyhi, mutasavvıf.

Hayatı

Kütahyalı Seyyid Ebubekir Dede'nin oğullarının en küçüğüdür. H. 1183/M. 1769'da İstanbul'da, baba evinde dünyaya gelmiştir. Çok güzel ve tesirli bir sese sahip olan Abdurrahîm Efendi, küçük yaşta musiki ile ilgilenmeye başlamış, kısa zamanda bu sahada ilerleyerek dergâhın kudumzenbaşılığına yükselmiştir. Abdurrahîm Dede, bir müddet İlahî aşk ile kendinden geçmiş, vecd ve istiğrak hâlinde yaşamıştır. Daha sonra bu hal kendisinden kalkmış, ağabeyi Abdülbâkî Nâsır Dede'nin oğlu Receb Hüseyin Dede'nin H.1245/M. 1829'da vefatı üzerine Hemdem Çelebi tarafından Yenikapı Mevlevîhânesi'nin şeyhliğine atanmıştır. İki yıl bu tekkede şeyhlik yapan Abdurrahîm Dede, H. 1247/M. 1831 yılında Hakk'ın rahmetine kavuşmuş ve Mevlevîhâne'nin türbe kısmına defnedilmiştir[2]. Önce Şerîfe Ayşe Hanım'la evlenen Abdurrahîm Dede'nin bu evliliğinden Abdülkerîm Kadrî (d. 1807) ve Ali Efendi (d. 1812) adlarında iki oğlu[3] Fatma Münîre (d. 1800) ve Saîde Hanım (d. 1802) adlarında da iki kızı[4] dünyaya gelmiştir. 1815'te bu hanımının ölümünden sonra evlendiği hanımından da Mehmed Nazîf, Abdülhalim, Mehmed Rıza ve Hâşim adlarında dört çocuğu daha olmuştur[5]. Seyyid Abdurrahîm Künhî Dede'nin vefatından sonra yerine Abdülbâkî Nâsır Dede'nin küçük oğlu Osman Salahaddin Dede postnişîn olmuştur.

Edebi ve musiki hayatı

Ağabeyleri Abdülbâkî Nâsır ve Ali Nutkî Dede gibi çok iyi bir musikişinas olan Abdurrahîm Dede, döneminde önemli bir şöhret kazanmıştır. Onun musiki yeteneğini ve becerisini, ayrıca sesinin güzelliğini fark eden Sultan III. Selim onu saraya almak istemişse de büyük ağabeyi ve şeyhi Ali Nutkî Dede müsaade etmemiştir. Abdurrahîm Künhî Dede'nin genç yaşta bestelediği Hicaz Mevlevî âyini Klasik Türk Musikisi'nin en güzel eserleri arasında gösterilmektedir. Bir de bugün unutulmuş olan Nühüft âyin bestelediği söylenen Abdurrahîm Dede, bunlardan başka Anber-efşân makamını terkip etmiş[6] ayrıca Musâhib Ahmed Ağa, Dervîş Mehmed gibi musikimizin bazı meşhur isimlerinin yetişmesini de sağlamıştır[7].

Künhî mahlasıyla şiirler yazdığı söylenen Abdurrahîm Dede'nin Türkçe şiirine rastlanmamıştır. Kaynaklarda Farsça bir şiiri bulunmaktadır[8].

Kaynakça
  1. Sahîh Ahmed Dede, Mevlevîlerin Tarihi, İnsan Yay. 2011, s, 336
  2. Mehmed Ziya, Merâkiz-i Mühimme-i Mevleviyyeden Yenikapu Mevlevîhanesi, s. 154-160; Hüseyin Vassaf, Sefîne-i Evliyâ C. 5, s. 208; Ergun, C., Türk Musikisi Antolojisi,, C. II, s. 420; Yılmaz Öztuna, “Abdürrahîm Künhî Dede Efendi”, Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi, C, I, s. 21; Mehmed Süreyya, C. 1, s. 133-134; Güner, s. 200
  3. Ali Nutkî-Abdülbâkî Nâsır, Defter-i Dervîşân, vr. 54b, 56a.
  4. Doğum tarihlerine amcaları Nâsır Dede'nin düşürdüğü tarih için bkz. Dîvân-ı Nâsır, vr. 37b, 38b.
  5. Fatma Âdile Başer, “Yenikapı Mevlevîhânesi Şeyhi, Mûsikîşinas Abdülbâkî Nâsır Dede”, İstanbul Araştırmaları, S. 191
  6. Mehmed Ziya, s. 155-156; Ali Enver, Semâhâne-i Edeb, s. 209; Ergun, C. II, s. 420-421, 637; Öztuna, Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi, C. I, s. 21. Ayrıca Hicaz Âyîn-i Şerîfin notası için bkz. Sadettin Heper, Mevlevî Âyînleri, s. 199-209, 520. Zekâîzâde Ahmet-Suphi [Ezgi]-Mesut Cemil, Mevlevî Âyinleri-XV, İst., 1986, s. 542-560.
  7. ]Mehmed Ziya, s. 156; Ali Enver, s. 210; Heper, s. 520; Öztuna, Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi, C. I, s. 21.
  8. Mehmed Ziya, s. 159; Ali Enver, s. 209-210. Ayrıca, Abdurrahîm Dede'nin Defter-i Dervîşân-II'de 1 sayfalık notu bulunmaktadır (vr.3a)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.