Ahali Cumhuriyet Fırkası

Ahali Cumhuriyet Fırkası, Abdülkadir Kemali Öğütçü tarafından Adana'da kurulan ve 29 Eylül 1930 - 21 Aralık 1930 tarihleri arasında faaliyet gösteren siyasi partidir.

Abdülkadir Kemali Bey, 1924 yılında kurma girişiminde bulunduğu “Müdafaa-i Umumiye Fırkası”nı 1930 yılındaki çok partili sisteme geçiş denemesi sırasında “Ahali Cumhuriyet” ismiyle kurmayı başardı. Genel Başkanlığını Abdülkadir Kemali Bey’in üstlendiği fırkanın diğer kurucuları Ali Vehbi, Bekir Sıtkı, Mustafa Ziya, Çiftçi Hasan, Yedek subay Ali Bey idi.[1]

Bazı Güneydoğu illerinde zayıf biçimde örgütlenen[2][3] fırka kuruluşundan sonra sadece Arif Oruç’un çıkardığı Yarın gazetesi tarafından olumlu karşılandı.[4] Daha önce çıkardığı Toksöz gazetesini yeniden çıkarmak isteyen Abdülkadir Ali Bey, izin alamayınca Ahali gazetesini partinin yayın organı olarak kullandı.[4]

Parti programında ordunun erzakını kendisinin temin etmesi, demiryolu dahil bütün inşaatın durdurulması savunulmuş, elli sene boyunca telif eserlerin yasaklanıp hep tercüme yapılması ve iptidaî mekteplerin hep leylî olması vurgulanmıştır.[4]

Tam hazır olmadan 1930 belediye seçimlerine giren fırka, başarılı olamadı. 21 Aralık 1930’da Bakanlar Kurulu kararıyla “idare heyeti gösteremediği” gerekçesiyle kapatıldı.[4] Başbakanlığın hakkında kovuşturma açılmasını istemesi üzerine Abdülkadir Kemali Bey, İstiklal Mahkemeleri'nde yargılanmamak için 24 Aralık 1930'da (Menemen Olayı’nın ertesi günü) Suriye'ye kaçtı.[5]

Kaynakça
  1. "TBMM Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Başkanlığı, Siyasi Partiler, TBMM web sitesi, Erişim tarihi:16.07.2013". 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2013.
  2. İlhami Soysal, Serbest Fırka Çok Kısa Ömürlü Oldu, Milliyet Aktüalite 19.12.1982
  3. Zehra Odyakmaz, Siyasi Partilerin Kapatılması ile İlgili Hükümlerde Uyumsuzluklar ve Uygulamadaki Güçlükler, Anayasa Yargısı Dergisi, No:13, 1996
  4. Cengiz Şavkılı, Atatürk Döneminde Parlamento Faaliyetleri (1920-1938), Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara 2011
  5. Vedii Yukarıuç, Memleketimden Garip İnsan Manzaraları, TarihtenAnekdotlar. Blogspot.com sitesi, Erişim tarihi:16.07.2013
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.